O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent tibbiot akademiyasi

5.2.Tuproq 
mikroflorasi. 
Tuproq 
unumdorligini 
undagi 
bakteriyalarga bog‘liqligi. Tuproq orqali tarqaladigan kasalliklar
. 
Tuproq mikroflorasini o‘rganishda olimlardan V.V.Dokuchaev, 
P.A.Kostqchev, S.N.Vinogradskiy, V.R.Vilyams va boshqalarning qilgan 
ishlarining ahamiyati katta. 
Tuproq prokariot va eokariotlarning yashashi va ko‘payishi uchun eng 
qulay ob’ektdir. Tuproqdagi organik va mineral birikmalarning tarkibini 
undagi mikroblar biotsenozini tashkil qiladigan bakteriyalar, zamburug‘lar, 
sodda jonivorlar va bakteriyalar boshqarib turadi.Tuproq biotsenozida albatta 
yuqori turuvchi o‘simliklar, hashoratlar, hayvonlar alohida o‘rin tutadi. 
Tuproqdagi mikroblar soni va turi doimo bir hilda bo‘lmasdan, ular 
tuproqning kimyoviy tarkibi, namligi, temperaturasi, Rn sharoiti va boshqa 

---

40 
holatlariga bog‘liq bo‘ladi. namligi va ozuqa moddalari kam bo‘lgan ko‘mlik 
tuproqlarida 1 gr da 10
5
gacha, ishlov beriladigan tuproqlarida esa 10
8
-10
9
gacha bakteriyalar bo‘ladi. Odatda 1 ga tuproqdagi tirik organizmlar soni 1 
tonna gacha etadi. Bakteriyalarning eng ko‘p qismi tuproqda 5-15 sm 
chuqurligida bo‘ladi. 1,5 chuqurlikda esa kam bo‘ladi. Tuproqda har xil 
autotrof va geterotroflar, aerob va anaeroblar, termo-, lizo- va psixrofill 
bakteriyalar yashaydi. Bularning ichida erkin holatda yashovchi, azotfiksiya 
qiluvchi Azotobacter Lar, Nocardia va Clostridii larning ayrim turlari, 
dukkakli o‘simliklarning bakteriyalari - Rigobium Lar, nitrifikatsiya qiluvchi 
bakteriyalar avlodiga kiruvchi Nitrosomonas, Nitrobacter, Psevdomonas 
vazamburug‘lar, 
denitrifikatsiya 
qiluvchi 
bakteriyalar 
Tiobacylus 
denitrificans, ammonifikatsiya qiluvchi bakteriyalar va boshqalar kiradi. 
Organik moddalarga boy bo‘lgan tuproqlarda ko‘p miqdorda aerob va 
anaerob bakteriyalar aktinomitsetlar, zamburug‘lar, sodda jonivorlar bo‘ladi.