O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent tibbiot akademiyasi

1.6-rasm
 
Kapsula 
asosan 
mikrokapsula 
va 
makrokapsuladan 
iborat. 
Mikrokapsula mukopolisaxaridlardan iborat bulib mikrofibrillalar kurinishida 
buladi va xujayra devoriga maxkam yopishgan. 
Makrokapsula - tashki kavat bulib polisaxaridlardan tashkil toptan. 
Xamma bakteriyalar kapsula xosil kilmaydi. Kapsulani murakkab buyash 
usullaridan Ginsa-Burri usulida buyab urganiladi. Kapsula uziga buyokni 
kabul kilmaydi, chunki kup kismini suv tashkil kiladi. 
Prokoriot xujayralarini asosiy belgilaridan biri membrana bilan ichki 
sitoplazma urtasidagi tusikliklarini yukligidir. Prokariot xujayralari xam bir 
xujayrali organizmlar bulgani bilan, ularni tuzilishida eukariot xujairalaridan 
kator xususiyatlari bilan fark kiluvchi strukturalari mavjud. 
Xujayra devori. Bakteriyalarni xujayra devorini vazifasi va xususiyatlari. 
Bakteriyaga ma'lum bir shaklni beradi. 
Bakteriyani tashki muxit faktorlaridan ximoya kiladi. 
Bakteriyadagi metobolitik jarayonlarga katnashadi. 
Xujayra devori yuzasida bakteriofaglar, bakteriotsin va sezgir 
xujayralarga nisbatan retseptor va strukturalar mavjud, bularga bakteriofaglar 
adsorbtsiyalanishi yoki bakteriyalar sezgir xujayralarga birikishi mumkin. 

---

16 
Xujayra devori oksillari, polisaxaridlari bakteriyalarni antigenlarni xosil 
bulishida (O va V i) katnashsa, yoglari esa xujayra parchalanganda 
endotoksinga aylanadi. 
Xujayra devori turli bakteriyalarda turli tuzilishga ega bulib, uziga 
buyoklarni kabul kilishiga karab ikki guruxga bulinadi gram(-), gram(Q). 
Bakteriyalarni bu xususiyatini tinktorial belgisi deb ataladi. 
Xujayra devorini asosini peptidoglikan (murein) tashkil kiladi. 
Pentidoglikan geteropolimer bulib ketma-ket keluvchi disaxarid 
guruxlaridan tarkib topgan. Pepditoglikan asosini N- atsetil glyukozamin va 
N-atsetil muram kislotasi tashkil kiladi, bundan tashkari peptidoglikan 
tarkibida teyxoy kislotasi Mg ionlari va fakat prokoriot xujayra devorida 
uchrovchi diaminopimelin kislotasi uchraydi. Xujayra devori xamma 
bakteriyalarda xam bir xil tuzilishga ega emas 
.