O’zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat transport universiteti kafedra

2.Stansiyadagi qurilmalarni boshqarish va nazarot qilish uchun
mikroprotsessorli tizimni ishlab chiqish
3– rasmdagidek stansiya berilgan deb tasavvur qilamiz.

3-rasm.

Ushbu rasmni pult-tablo ko’rinishida barcha boshqarish va nazorat qilish elementlarini ko’rsatgan holda tasvirlash lozim. Buning uchun stansiya’ni
NAP, 1-7SP, 1-3SP, 3-5SP, 9SP,11SP, 4P,9SP, blok uchastkalariga bo’lib chiqamiz, svetoforlarni o’rnatamiz (N, CH₁, CH₂, CH_{3 CH4,CH5,CH6}), strelkalarni nomlaymiz (1/7, 3/5, 9,11), natijada stansiyamiz 4 – rasmdagidek ko’rinishga ega bo’ladi.

4-rasm.
«N» kirish signali bo’yicha toq tarafdan 4Pga poezd qabul qilish zarur.

4P ga poezdni qabul qilish marshrutini o’rnatish algoritmi quyidagicha bo’ladi:
Stansiya navbatchisiga qo’shni stansiya navbatchisi uning stansiyasiga poezd o’natilganligi haqida ogohlantiradi. 1-YAQCh uchastkalarida
poezd paydo bo’lishi bilan qo’ng’iroq chaladi va stansiya navbatchining
uchastkani nazorat qilish lampasi qizil rangda yonadi.
1. Stansiya navbatchisi qabul qilish uchun bo’sh yo’lni aniqlaydi va ushbu yo’lga qabul qilish marshrutini tayyorlaydi.
Bizning variantimizga asosan navbatchi 4P ga qabul qilish marshrutini tayyorlashi kerak.
Buning uchun stansiya navbatchisi strelkalarni o’rnatilgan marshrut asosida
kerakli holatga o’rnatishi (1/3 strelka manfiy holatga o’rnatiladi, 3/5- strelka manfiy holatga o’rnatiladi, 9 strelka MUSBAT holatga o’rnatiladi, 11strelka MUSBATholatga o’rnatiladi,) va marshrut boshi va oxirini belgilovchi tugmalarni bosishi kerak.
2. So’ngra Mikrokontroller poezdni qabul qilish marshrutiga kiradigan
uchastkalarni (ChNAP,1-7SP, 3/5SP, 9SP, 11SP, 4P) nazorat qiladi. Agar ular bo’sh bo’lsa, marshrutdagi strelkalarni kerakli holatga o’rnatadi va kirish svetoforida ruxsat etuvchi chiroqni (ikkita sariq) yoqadi.
3. Poezd stansiyaga kirishni boshlaydi.
a) poezd ChAP uchastkasini egallaydi (nazorat qilish lampasi qizil rangda
yonadi);
b) kirish svetoforida qizil rangli chiroq yonadi.
4. So’ngra poezd ketma-ket 1-7SP, 3-5SP, 9SP, 11SP, 4P uchastkalariga kirib boradi.
5. Poezd 4P uchastkasiga kirib bo’lgandan keyin, tizim uchastkalarni poezd
ketidan (ChNAP, 1-7SP, 3-5SP, 9SP, 11SP,4P,20SP,18SP,4-2SP) bo’shaganligini tekshirishni boshlaydi.
6. Poezd CHNAP, 1-7SP, 3-5SP, 9SP, 11SP,4P,20SP,18SP,4-2SP uchastkasini bo’shatganidan so’ng tizim boshlang’ich holatga
o’tadi.
Kurs loyihasida vaqt jihatdan chegara bo’lganligi bois vazifadagi barcha
shartlar (zamo’kaniyu i razmo’kaniyu marshruta) ko’rib chiqilmaydi. Buning
o’rniga stansiyada poezdlar harakatini tashkil etishning asosiy shartlari va qonun
qoidalari ko’rib chiqiladi.
Loyihaning keyingi etapi– ushbu marshrutga kiruvchi nazorat qilinadigan va
boshqariladigan obyektlar sonini aniqlash.
Bizning misolimizda:
Qabul qilish:
nazorat qilinadigan ob'ektlari: 27
boshqariladigan obyektlar: 46
Nazorat qilinadigan va boshqariladigan obyektlar soni aniqlangandan so’ng,
ularni kirish va chiqish portlarining qaysi bitlariga ulanishini aniqlash zarur (3-
rasm).
Ma'lumki, MSC-51 mikrokontrollerida to'rtta kirish / chiqish portlari mavjud, ya'ni. Ushbu portlarga 4x8 = 32 nazorat va nazorat qilish ob'ektlarini ulash mumkin, ammo stantsiyalarda ko'proq ob'ektlar bo'lishi mumkin, shuning uchun biz monitoring ob'ektlari uchun P0 portini, nazorat ob'ektlarini ulash uchun P3 portni va dekoderlar uchun P2 portni ajratamiz, ular yordamida ulangan ob'ektlar sonini ko'paytira olasiz. Mikrokontroller (5 – rasm).
5 – rasmda nazorat va boshqarish ob'ektlarining mikrokontrolderga ulanish
sxemasi ko'rsatilgan.
5-rasm.

Boshqarish ob'ektlari 6-rasmda ko'rsatilganidek, mikrokontrollerga to'g'ridan-to'g'ri mikrokontrollerning kirish portlariga 8286 interfeyslari orqali ulanishi mumkin.

6-rasm Qabul qilish marshruti bo’yicha nazorat obe’ktlarni mikrokontrollerga ulash

Mikrokontroller chiqishidagi signal kam quvvatli va signal kerakli boshqaruv relelarini yoqish, mikrokontroller chiqishidagi signalni kuchaytirish uchun yetarli emasligi sababli signal kuchaytirgichni yoqish kerak. , bu ULN2003A chipi sifatida ishlatilishi mumkin.

7-rasm

Yuqoridagilarni hisobga olgan holda, 8-rasmda mikrokontrollerga boshqaruv ob'ektlarini ulash sxemasi ko'rsatilgan.

8-rasm

9-rasm. 4-yo’lga qabul qilish programma va algoritmi