O’zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat transport universiteti kafedra

Mahalliy bog’liqli va mahalliy yonilg’i manbali releli markazlashtirish
(MRM). MRM tizimlari kichik stansiyalarda (15 tagacha strelkalar) qo’llanilgan.
Releli apparatura va yonilg’i manbalari stansiyaga kirish qismidagi releli quti yoki
shkaflarda joylashtirilar edi. Tizimining kamchiligi bu apparatura va yonilg’i
manbalarining birbiridan uzoq masofada joylashtirilganligi bo’lib, u xizmat
ko’rsatishni qiyinlashtiradi va qurilishni qimmatga tushiradi. Bu tizim yangi
qurilishlarda ishlatilmaydi.
Markaziy bog’liqli va mahalliy yonilg’i manbali releli markazlashtirish
(MMRM). MMRM tizimida elektrli markazlashtirish posti qurilmaydi va releli
apparaturani stansiya bo’yicha navbatchi o’tiradigan stansiya binosida
joylashtiriladi. Shuningdek, qisman releli apparaturani stansiya’ning kirish va
chiqish svetoforlari o’rnatilgan releli shkaflarda, shu bilan birga, yonilg’i
manbalari kirish svetoforlari va strelkalarning boshlanish rayonlari oldida
o’rnatilgan batareya shkaflarida, akkumulyator batareyalari ko’rinishida saqlanadi.
Tizimda boshqarish pultidan boshqariladigan alohida boshqarish prinsipi
qo’llaniladi. Tizimning kamchiligi quyidagilardir: apparatlarning va yonilg’i
manbalarining tarqoq joylashganligi; kichik voltli elektroprivodlarning va katta
sondagi akkumulyatorlarning qo’llanilishi; manyovrli marshrutlarning yo’qligi.
Ushbu tizim qisman oraliq stantsiyalarining kam faoliyat ko’rsatadigan
uchastkalarida qo’llaniladi.
Markaziy bog’liqli va markaziy yonilg’i manbali releli markazlashtirish
(MMR). Releli apparatura va yonilg’i manbalari elektrli markazlashmagan
postlarga joylashtirilib, u xizmat ko’rsatish sharoitlarini yaxshilaydi hamda yanada
takomillashgan yonilg’i manbalarini qo’llash imkonini beradi. Ilgarilari ushbu
tizimni uchastka stansiyalarida qo’llanilib, u strelka va signal tugmalar joylashgan
pulttablo yordamida boshqarilar edi.
Strelka tugmalarini bosish orqali strelkalarni alohida o’zgartirish, signal
tugmalarini bosish orqali signalni ochish amalga oshiriladi.Ushbu tizimda elektr sxemasi stansiya rejasiga ko’ra tuziladi. Bu sxemani
anchagina soddalashtiradi, releli apparatura xarajatlarini kamaytiradi va poezd
marshrutlaridan tashqari, markazlashtirilgan manyovr marshrut-larini ochish
imkonini beradi. Unifikatsiyalash maqsadida butun sxema, hamma turdagi
marshrutlar uchun, namunaviy sxema tugunlariga to’planib, ular yordamida
stansiyalar uchun istalgan yo’l takomillashuviga olib keluvchi, to’la
markazlashtirish sxemasini qurish mumkin bo’ladi.
60-yillardan boshlab MMR tizimi oraliq stansiyalarda qo’llanilib kelinmoqda.
Boshqaruv jelobkosignalizatsiyali blok tipli pultdan olib borilib, u yerdagi
poezd va manyovr svetofor qaytar-gichlarida marshrut tugmalari joylashgan.
Marshrutning boshlanishi va tugallanishi tugmalarini ketmaket bosish orqali
sodda poezdli va manyovrli marshrut to’plamidan iborat soddalashtirilgan
marshrut bajariladi.