O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Yüklə 5,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 4.2. Beze egri chiziqlari
Beze egri chiziqlari . Berilgan uchinchi darajali egri chiziq koeffitsiyentlari qiymatlariga ko‗ra, egri chiziqni o‗zini chizish qiziqarli ish emas. Bu zerikarli va insonni charchatadigan ishni soddalashtirish uchun vektor tahrirlagichlarida har qanday uchinchi darajali egri chiziq emas, balki Beze egri chiziqlari deb ataluvchi uning alohida turi ishlatiladi. Beze egri chizig‗ining bir bo‗lagi – bu uchinchi darajali egri chiziqlarning xususiy holidir. Ular uchinchi darajali boshqa egri chiziqlarga o‗xshab, 11 parametr bilan ifodalanmaydi, balki 8 parametr ham ular uchun etarli hisoblanadi, shu sababli, ular bilan ishlash oson va qulay. Beze egri chizig‗ini qurish usuli to‗g‗ri chiziqning ikki uchida unga o‗tkazilgan urinmadan foydalanishga asoslangan. Amaliyotda ushbu urinmalar to‗g‗ri chiziqni xohlagan joyida xohlagancha eguvchi «richag» rolini o‗ynaydi. Chiziqning shakliga nafaqat urinmaning qiyalik burchagi, hatto uning uzunligi ham ta‘sir etadi. Urinmani boshqarish (shu bilan birga, chiziq shaklini ham) sichqoncha yordamida markerni siljitish orqali amalga oshiriladi. Ko‗pchilik vektor tahrirlagichlari egri chiziqni saqlash va tasvirlash uchun faqatgina Beze egri chizig‗idan foydalanadi. Funksiya grafigi y = x 3 60 1 – rasm. Bez‘e egri chiziqlari 4.3. Splaynlar yordamida nuqtalar bo„yicha egri chiziqlarni chizish 4.3.1. Ko„phadlaryordamida interpolyatsiyalash To‗g‗ri va egri chiziqli kesmalar (yopiq va ochiq chiziqlar) ko‗plab qo‗sh qiymatli va bo‗laklash, skelet olish, kontur olish va hokazolar vositasida olingan ko‗p qiymatli tasvirlarning asosiy tarkibni tashkil etadi. Tasvirga ishlov berish, tahlil etish va tanish bo‗yicha ba‘zi amaliyot masalalarini echishda egri chiziqli sohadagi nuqtalar ketma-ketligi sifatida berish etarli bo‗lsa, ba‘zilari uchun esa ularning matematik ifodasini berish zarur. Keyingi usulda tasvirni berish anchagina ixchamroq bo‗ladi. Diskret egri chiziq matematik usulda ikki xil quriladi, berilgan nuqtalardan o‗tuvchi egri chiziqni qurish interpolyatsiya, nuqtalar yaqinidan o‗tuvchisini qurish 61 approksimatsiya masalasiga olib keladi. Odatda ikkisi ham berilgan nuqtalarga ko‗ra egri chiziq qurish yoki egri chiziqlarni tavsiflash deb ataladi. Interpolyatsiya masalalarini echish matematik nuqtai-nazardan engilroq, lekin ko‗pgina masalalarni echish jarayonida approksimatsiyalash maqsadga muvofiqroq bo‗ladi, chunki ishlov berilayotgan axborot xalaqitlar ta‘sirida buzilgan bo‗ladi. Bu usullardan birini tanlash vaqtida ishlatiladigan nuqtalar to‗plamini interaktiv (EHM va dastur bilan bevosita muloqot usuli) usulda aniqlash va u nuqtalar yaqinidan o‗tuvchi to‗g‗ri chiziqni qurish ularni kelishtiruvchi echim bo‗lib xizmat qiladi. Ko‗pincha egri chiziqlarni qurishda matematik ifoda (funksiya) qiladi tanlash hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Bu haqda fikr yuritilganda eng birinchi hayolga keladigan narsa ko‗p hadlar bo‗lsa ham odatda ko‗p masalalarini echishda ularni qo‗llash yaxshi natija bermaydi. Egri chiziqlarni qurishda keng tarqalgan usullar bu turli bo‗lakli – polinomial funksiyalardan foydalanuvchi usullardan. Approksimatsiya masalalarini echishda yaqinlashish sifatini baholash mezonlarini tanlashga alohida e‘tibor berish lozim. Nuqtadan egri chiziqgacha bo‗lgan masofa yaxshigina mezon hisoblanadi, lekin ko‗pincha murakkab hisob-kitobni talab etadi. Asosiy maqsad, istak va voqiylik orasidagi eng ma‘qul yo‗lni tanlashdir. Yüklə 5,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|