O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Moliya” kafedrasi

Investitsiya loyihalarini ishlab chiqishda risklarni hisobga olish va ularning turlari
Investitsiya loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish iqtisodiyotning muayyan bir soha yoki tarmog'ida yangi ishlab chiqarish yoki xizmat ko'rsatishning, yangi tadbirkorlarning kelishiga imkon beradi. Bunda investitsiya loyihalarni muvaffaqiyatli tarzda ishlab chiqish va amalga oshirishning samaraliligi muhim ahamiyat kasb etadi.

O'zbekiston iqtisodiyotiga investitsiyalarni muvaffaqiyatli jalb etish ma'lum darajada uch guruh omillarga bog'liq bo'ladi.

Birinchidan, investitsiya quvvatining mavjudligiga. Uni tabiiy, mehnat zahiralari, shuningdek, ishlab chiqarish, iste'mol, moliyaviy, innovatsiya, institutsional va infratuzilmaviy quvvatlar tashkil qiladi.

Ikkinchidan, mamlakatdagi mavjud investitsiya sharoitlari muhim ahamiyatga egadir. Bularga: umumiqtisodiy, siyosiy, me'yoriy-huquqiy, axborot bilan ta'minlanish, ekologik, ijtimoiy va madaniy shart-sharoitlar kiradi.

Uchinchidan, investitsiya tavakkalchiligi omillaridir. Ular xorijiy investorlarning investitsiya quvvati va investitsiya sharoitlarining qulay afzalliklaridan foydalanish bo'yicha vazifalariga qarama-qarshi turadi.

Barcha guruhlar bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo'ladi. Misol uchun, etarli darajada jalb qiluvchi bo'lmagan investitsiya sharoitlari, hatto, yuqori quvvatli investitsiya loyihalarini amalga oshirish imkoniyatlarini ham pasaytirib yuboradi.

Investitsion loyihalar kelajakka tegishli bo'lganligi sababli, ularni amalga oshirish natijalarini aniq taxmin qilish muammodir. Bunday loyihalar kutilishi mumkin bulgan risklar va noaniqliklarni hisobga olgan holda bajarilishi kerak. Investitsion qaror bir qator kutilishi mumkin bo'lgan oqibatlarga ega bo'lgan hollarda, qaror riskli yoki noaniqliklarga ega deb ataladi.

2-jadval

Bozor munosabatlarini shakllantirayotgan mamlakatlar uchun investitsiya
risklari turlarini baholash