O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Urganch Davlat Universiteti

Xalq og’zaki ijodiga quyidagi janrlar kiradi: qo’shiqlar, maqol, matal, afsona, rivoyat, asotir, ertak, latifa, lof, lapar, tеrmalar, askiya, doston, tеz aytish, masal, alla, yor-yorlar, kеlin salomlar, topishmoq, naqllar, hikmatlar, pandnomalar, aforizmlar va b.

• Xalq og’zaki ijodiga quyidagi janrlar kiradi: qo’shiqlar, maqol, matal, afsona, rivoyat, asotir, ertak, latifa, lof, lapar, tеrmalar, askiya, doston, tеz aytish, masal, alla, yor-yorlar, kеlin salomlar, topishmoq, naqllar, hikmatlar, pandnomalar, aforizmlar va b.

Xalq ogʻzaki ijodi janrlari.
Adabiyot oʻzining taraqqiyoti davomida folklordan barcha estetik tushunchalar va badiiy shakllarni olganligiga qaramay, oʻziga xos badiyat qonuniyatlari asosida mustaqil ravishda rivojlana bordi. Soʻz sanʼatining mustaqil turi sifatida folklor ham u bilan birgalikda yonmayon yashab keldi. Chunki kishilik jamiyatining umumiy estetik talabi va ehtiyoji uzoq yillar davomida faqat adabiyot bilan emas, balki folklor bilan ham mustaxkam bogʻliq boʻldi.
Yaratuvchilik va ijrochilik jarayonining ogʻzakiligi va unda koʻpchilikning ishtirok etishi (jamoaviylik) xalq ogʻzaki badiiy ijodining asosiy xususiyatidir. Uning anʼanaviylik, oʻzgaruvchanlik, variantlik, ommaviylik, anonimlik (muallifining nomaʼlumligi) kabi koʻpdankoʻp belgilari folklorga xos ijodiy jarayonning ana shu bosh xususiyati doirasida namoyon boʻladi.
Xalq ogʻzaki badiiy ijodining deyarli barcha janrlari turlituman ijrochi va ijodkorlar faoliyati bilan bogʻliq. Isteʼdodli ijodkorlar folklor namunalarini saqlab qolish va keng ommalashtirish bilan birga ogʻzaki anʼanalar doirasida uni yanada mukammallashtiradilar, baʼzan yangilarini ham yarata oladilar. Biroq bunda barkarorlashgan va qatʼiylashgan jamoaviylik anʼanalari yetakchilik qiladi.
Afsona, rivoyat, lof, latifa, maqol, topishmoq, ertak, doston, qoʻshiq, assiya, ogʻzaki drama va boshqalarlar xalq ogʻzaki badiiy ijodining asosiy janrlari boʻlib, ular soʻz sanʼati namunalari boʻlish bilan birga muayyan ijtimoiymaishiy funksiyalarni ham ado etadilar.
Badiiy tasvir - muallif tomonidan ijodiy qayta yaratilgan har qanday hodisa fantastika... Bu rassomning biror hodisa, jarayonni anglashi natijasidir. Shu bilan birga, badiiy obraz nafaqat aks ettiradi, balki, avvalo, voqelikni umumlashtiradi, yagona, o‘tkinchidagi abadiylikni ochib beradi. Badiiy obrazning o‘ziga xosligi uning voqelikni idrok etishi bilangina emas, balki uning yangi, xayoliy dunyo yaratishi bilan ham belgilanadi.
Badiiy obraz tabiatdan o‘chirilganligi va real ob’ekt yoki hodisaga o‘xshab ko‘rinishi uchun emas, balki muallifning fantaziyasi yordamida voqelikni o‘zgartirgani uchun badiiy bo‘ladi. Badiiy obraz nafaqat voqelikni, balki u qadar ko'p nusxa ko'chiradi, balki eng muhim va muhim narsalarni etkazishga intiladi.
1. Imomov I.I., Mirzaev V.B. O`zbek xalq og`zaki poetik ijodi. T. 1990 y.
2. Gusev E. «Estetika fol’klora» . L.1967y
3 Anikin V.P. Kruglov Yu.G. «Russkoe narodnoe poeticheskoe tvorchestvo» L.1983 y
4.www.ziyonet.uz
Foydalanilgan adabiyotlar

EʼTIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

EʼTIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!