O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi
Mashg„ulot jarayonining to„siqlliligi
Yüklə 6,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mashg„ulot jarayonining to„siqlliligi. To‗siqllilik tamoyili mustahkam harakat ko‗nikmalari shakllanishini, mashqlanganlikning muayyan darajasiga va sport formasi holatiga erishishni ta‘minlovchi vaziyatlarning ko‗p marotaba takrorlanishi zarurati tufayli mavjuddir. Kundan-kunga gimnastikachilar ko‗pkurashning barcha turlaridagi mashqlarni takrorlayveradilar. Har bir shunday mashg‗ulot kuni o‗ziga yarasha vazifalarning nisbatan yopiq xalqasidan iborat bo‗lgan kichkina sikl hisoblanadi. Bir necha kun (ko‗pincha kalendar haftasi doirasidagi) mashg‗ulot mikrotsiklini tashkil etadi. Yirikroq to‗siqllar kattaroq vaqt oraliqlarini – bir necha haftadan yarim yil yoki bir yilgacha 164 muddatni o‗z ichiga oladi. Lekin, agar gimnastikachilarning ko‗p yillik mashg‗ulotlarini nazarda tutsak, ular ham xuddi shunday takrorlanadilar. Ammo mashg‗ulot sikllarining turli bosqichlari, davrlari, makrotsikllarining yopiq xalqasi sikllardan har birining to‗la yopiqligi, bir-biridan ayriligini nazarda tutmaydi. Butun jarayon to‗zilishining tavsifi uchun spiral bo‗yicha rivojlanish modeli ko‗proq mos keladi. Bu spiralning har bir o‗ramida yo spiral bo‗ylab yuqoriga – tayyorgarlikning yanada yuqori darajasiga erishishi uchun, yoki pastga (mazkur ko‗rsatkichlarni tushirish hohishi mavjud bo‗lsa) yo‗naltirilgan mashg‗ulot jarayoni o‗sishi aks etadi. Gimnastikada mashg‗ulot umumiy tamoyillari to‗grisidagi aytilgan barcha fikrlarga xulosa yasab, birinchi navbatda, ushbu tamoyillar birligini ta‘kidlash zarur. Bu birlik shaklan xilma-xil, mohiyatan ko‗p omilli sport faoliyatining tub ma‘nosidan kelib chiqadi. O‗qitish (o‗rgatish), tarbiyalash hamda funksional imkoniyatlarni kengaytirish jarayoni birligi didaktik tamoyillar (onglilik va faollik, ko‗rgazmalilik, tushunarlilik va individuallashtirish, tizimlilik, talablarni tobora orttirib borish) va mashg‗ulot tamoyillari birligi sifatida qaralishi kerak. Va, nihoyat, ularning umumiyligi ham. Mazkur tamoyillarga ko‗ra bir dars ham, ko‗p yillik mashg‗ulotlar jarayoni ham tashkil etilishi mumkin. Tayyorgarlikning barcha bosqichlarida: boshlovchilar bilan ishlashda ham, yuqori malakali gimnastikachilar bilan ishlashda ham shu tamoyillarga rioya qilish lozim (85 – rasm). |