O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi u. X. Xasanov fuqaro muhofazasi va tibbiy xizmati
Yüklə 5,01 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MIYA HUJUMI”interaktiv usuli.
- Savol
- V-mavzu: FUQARO MUHOFAZASINING TIBBIY XIZMATI VAZIFASI VA TASHKILIY TIZIMI. Mavzuning maqsadi va vazifalari
- Darsning o`tish joyi
- Fuqarolar muhofazasining tibbiy xizmat to`zilish shakl jadvallari, banerlar
- FAVQULODDA VAZIYAT OQIBATIDA JAROHATLANGAN AHOLIGA TIBBIY YORDAM VA DAVOLASH-PROFILAKTIKA ISHLARINI TASHKIL QILISH.
Xulosa Favqulodda vaziyat holatlari o`ta serqirra qisqa va kutilmaganda shahar aholisini talofat, o`limlar har xil jarohatlanishlarga sabab bo`lishi mumkin. Shu holatni ta`sir doirasini aniqlash aholini xavfli darajasi yuqori bo`lgan jarohatlangan o`choqlarda shoshilinch tez ko`cherish tadbirlarining shaklini to`zish Fuqarolar muhofazasining vazifasidir. Jabrlanish o`choqlarida radiatsion, kimyoviy razvedkalarni o`tkazish, Favqulodda vaziyatlarda yoqotish holatlarini kamaytiradi. MUSTAQIL TAYYORLANISH UCHUN USLUB1Y КО'RS ATM ALAR Mavzuni o'qish jarayonida talabalar quyidagilarni o'zlashtirishlari kerak: 1) radiatsiyaviy va kimyoviy o`lchash asboblarini ishlatishni;
Mustaqil tayyorlanish jarayonida talaba quyidagilarni bilishi kerak: asosiy nazariy fikrlarni va nazorat savollariga javob berishi, asboblar bilan mustaqil ravishda ishlashga tayyorgarlik ko'rishi va radiatsiyaviy hamda kimyoviy sharoitlarni baholash bo'yicha masalalarni yechishga tayyor bo'Iishi lozim; daftarda chizmalarni aks ettirishi; radiatsiyaviy va kimyoviy zaharlovchi moddalarni nazorat qilish uchun qo'llaniladigan asboblarning guruhlarini; oldindan aytish va nazorat natijalariga ko'ra radiatsiyaviy joyning qismlarini; tushunilmagan savollarni o'qituvchilardan so'rab olish uchun qisqa va lo'nda qilib ifodalashni. Radioaktiv va kimyoviy nazorat asboblarining to`zilishlarini chizish NAZORAT SAVOLLARI
“MIYA HUJUMI”interaktiv usuli. Guruhlar 2,3 tadan, kichik guruhlarga bo`linadi. Har bir kichik guruhga o`tilgan mavzu bo`yicha savol tashlanadi. Har bir kichik gusuh o`z javob variantlarini oq qog`ozga yozadi. Asosiy rolni o`qituvchi o`ynaydi. Lekin talabalar ham muhokama qilishlari shart. Eng faol qatnashgan kichik guruh yuqori baholanadi. Savol: Kimyoviy holatni baholash ma`lumotlari Javob: 1) zaharlovchi moddalarning turi, xili; 2) zaharlovchi moddalarni qo`llanilgan vaqti; 3) zaharlovchi moddalarni ishlatish vositalari; 4) zaharlovchi moddalarning ishlatilgan joylari; 5) shamolning tezligi va yo`nalishi; 6) shamolning muntazam ravishda qaysi tomonga yo`nalganligi- “roza vetrov” 7) havo va yer harorati; 8) havoning vertical muqimligi ( inversiya, aylanishi, burilishi, Izotermiya, qonveksiya). Savol: Radioaktiv nurlanishni aniqlovchi asboblar Javob: bu asboblar DO` (DП)-11, tayanch “NUR (ЛУЧ)” hammabop (universal asbob, beta-radioo`lchagich, “TISS” radio`lchagichi, DO`-100 M, DO`-100 A, D, M va boshqa qurilmalardan iborat.Qutilar majmuasi va quvvati_ beruvchi qurilmadan iborat bo`lib, shaxsiy quvvat o`lchagich majmuasi deyiladi. Bularga DO`-22V, SHO`-(ИД)-1 SHO`(ИД)-11 va boshqalar kiradi. Ularning ionlashtirish usuli asosida DO`-5V, DO`-5A, DO`-B o`lchagichlari faoliyat ko`rsatadi. Savol: Kimyoviy nazorat asboblari. Javob: kimyoviy nazorat qo`shin asbobi (ВПХР), yarim avtomatli kimyoviy nazorat asbobi (ППХР), tibbiy-veterinar kimyoviy nazorat asbobi (ПХР-МВ), avtomat gazogohlantirgichlar (ГСП-11). Savol: DP -5A tuzilishi. Javob: 1- g`ilof; 2-usti (panel); 3- mikroampermetr ko`rsatkichni tushirish tugmasi; 4- telefon ulanadigan uyalar; 5- ish tartibini boshqaradigan potensiometr muruvvati; 6-mikroampermetr; 7- shkalalar ranginio`zgartirgich (tumbler); 8- diapozonlarni o`zgartirish muruvvati; 9- zond kabeli ulanadigan ajrimlovchi tutashtirgich; 10- nolni mexaniq jihatdan qo`yadigan o`zgartirgich (korrektor) tiqini (probkasi). Savol: VPXR ning tarkibiy qismlari. Javob: 1) qopqoqli tanasi; 2) qo`l so`rgichi (nasos); 3) so`rgich uchi (nasadka); 4) indikatorlari mavjud qog`oz taxtalar (kasseta); 5) tutunga qarshi so`rgichlar; 6) himoya qopqoqchalari’ 7) elektr fonusi; 8) isitgichlar; 9) qizitgich patronlari; 10) pirapatronlarni ishga soluvchi moslama (shtir); 11) namunalar olish uchun kurakcha; 12) asbob bilan ishlash ko`rsatmasi; #. FMTX boshliqlari to’gri qaror qabul qilishi uchun quyidagilarga tayanadi. Umumiy va tibbiy sharoitga Radiofaol nurlar tarqalish ko’lami,fuqaro muxofazasi rahbari buyrug’iga Kimyoviy modda turi,yadro quroli quvvatiga Shamol yo’nalishi va tezligiga Metereologik holat va qo’llovchi vositaga # Radiatsion va kimyoviy sharoitni baholashni amalgam oshirish va harakat qilish nimalarga asoslanadi? Sharoitni oldindan ko’ra bilish va muntazam kuzatishga FM va FMTX boshligi ko’rsatmasiga Viloyat,shahar,tuman sog’liqni saqlash boshqarmasi va bo’limlari boshliqlari buyrug’iga Respublika FMTX boshkig’i farmoniga Faqatgina radiatsion va kimyoviy razvedka guruhlari ko’rsatmasiga. #Radiafaol zararlanishning A xududining nomlanishi Kuchsiz
O’rtacha og’irlikdagi Zararsiz
Faqat terida o’zgarish keltiruvchi Sanitar yo’qotish keltiruvchi #Radiafaol zararlanishning B xududining nomlanishi? Kuchli
O’rtacha Xavfli
Patologik jarayon keltiruvchi Nur kasalligini paydo qiluvchi # Radiafaol zararlanishning V xududining nomlanishi? Xafli
Kuchsiz O’rtacha
O’ta xafli Nur kasalligini paydo qiluvchi # Radifaol zararlanish A xududi xaritada qaysi rang bilan belgilanadi? Ko’k
Yashil Qizil
Qora Qo’ngir
# Radifaol zararlanish B xududi xaritada qaysi rang bilan belgilanadi? Yashil
Ko’k Sariq
Qora Qo’ngir
# Radifaol zararlanish V xududi xaritada qaysi rang bilan belgilanadi? Qo’ngir
Ko’k Yashil
Qora Qizil
#Iyonlashtiruvchi nurlarni aniqlash usullari 4-ta
6-ta 3ta
2 ta 7ta
#Iyoonlashtiruvchi usul asosidagi asbob uskunalar nechta asosiy qismdan iborat? 4ta
2ta 5ta
6ta 8ta
# Qaysi asbob uskunalar iyonlashtiruvchi usulga asoslangan? DA-5 DA -3 SHD-1 DA-70 ,DA-70M SHD-2,SHD-3 SHKP-8,SHKP-9 Barchasi
#Ionlashtiruvchi nurlarni aniqlashni kimyoviy usuldagi qo’llaniladigan modda Xloraform Kumush bromidi Sulfat kislotasi Kaliy yodid Osh tuzi
#Stsintillatsiya usilida qaysi moddalar qo’llaniladi? Rux sulfid,kaliy yodid Osh tuzi,natriy ishqori Sulfat kislotasi,ishqoriy moddlar Kumush bromid,amiak Barchasi
#Fotografik usulda ishlatiladigan kimyoviy modda Kumush bromidi, Osh tuzi Sulfat kislota Glyukoza Amilnitrit #DA5 DA-3 yordamida nimalar o’lchanadi? Radiasiya miqdori,sirtlarning zararlanishi Harbiy texnika kiyim kechakdagi raditasiya Organizm tomonidan yutilgan ionlashtiruvchi nurlar FMTX tuzilma va muassasalarining zararlanish miqdor ko’rsatgichi Hayvon va o’simliklarning zararlanish miqdori #DA-5,DA-3 lar yordamida aniqlanadigan ionlashtiruvchi nurlar yuqori chegarasi 200 R/s
200 MR/s 200 Gr/s
100R/s 400 R/s
# ID-1 yordamida aniqlanadigan ionlashtiruvchi nurlar yuqori chegarasi 500 rad
300 rad 200 rad
100 rad 50 rad
# ID-11 yordamida aniqlanadigan ionlashtiruvchi nurlar yuqori chegarasi? 1500 rad
350 rad 400 rad
650 rad 1000 rad
#Kimyoviy dozimetrlar yordamida aniqlanadigan ionlashtiruvchi nurlar yuqori chegarasi? 800 rad
700 rad 400 rad
350 rad 100 rad
# Ionlashtiruvchi nurlar bilan zararlanishda necha kundan keyin organizmda tiklanish sodir bo’ladi ? 4kun
3kun 2kun
1kun 10 soat
# Organizmning tiklanish faoliyatini to’xtatadigan nur miqdori ? 400 rad
300 rad 250 rad
200 rad 150 ra
V-mavzu: FUQARO MUHOFAZASINING TIBBIY XIZMATI VAZIFASI VA TASHKILIY TIZIMI. Mavzuning maqsadi va vazifalari Fuqaro muhofazasi xizmati tuzilmalari: sanitary posti, sanitary drujina, sanitary drujina otryadi, birinchi tibbiy yordam otryadi, mutaxasisslashgan tibbiy yordam otryadi va brigadasi, harakatchan epidemiyaga qarshi otryad, mutaxasisslashgan epidemiyaga qarshi brigade, kasalxona ularning mo`ljallanishi va tuzilishi. FMTX muassasalari: ko`p tarmoqli, ixtisoslashgan kasalxonalar, ularning mo`ljallanishi va vazifalari. Darsning o`tish joyi- Fuqarolar muhofazasining tibiiy xizmat shakllari bilan jihozlangan o`quv xonasi Darsning o`tisn usuli-amaliy mashg`ulot, tushuntirish,Fuqarolar Muhofazasining tibiiy xizmat to`zilmasi shakllari bilan tanishtirish.
ko`rsatish Darsning moddiy ta`minlanishi
Favqulodda vaziyatda tibbiy xizmat ko’rsatish tizimining harakatchan (kuchib yuruvchi har yerda ishlay olish imqoniyatiga ega bo’limlari) SD, SDO, BTO: asosan birinchi tibbiy va vrachlik yordamini o`choq yakinida ko’rsatish uchun tuziladilar. Bular o`z avtotеxnikalariga ega bo’lib favqulodda vaziyat holati qachon qayerda ularga extiyoji paydo bulsa, usha yerda ishlashga imqoniga egadirlar va ulardan shu tartibda foydalaniladi ham. SP-sanitar postix ar 200 ishchiga 1-taSP shu tashkilot tarkibidagi ishchilar hisobidan tuziladilar. Ular har kungi ishchi jarayonida o`z kasblari yo’nalishida vazifalarini bajaradilar, lеkin ularga sanitarlik ishlar yuklatiladi. Bu asosan brinchi tibbiy yordamni paytida olingan shikastlanishlarga, ishlar bеmor bo’lib kolganda ko’rsatib boriladilar. Buning uchun ular tibbiy vositalar tuplami bilan ta'min etiladilar. Ular Ayni paytda sanitar okartuv profilaktik tadbirlarga ham katnashiladilar. Favquloddv vaziyat sodir bo’lganda ular fuqarolar muhofazaasining tibbiy xizmat ko’rsatish bo’limlarining umumiy tuzilmalari hisoblaniladilar. Ular birinchi tibbiy yordam ko’rsatish jarohatlarni izlab topish, ularni qutqazish, jarohatlanganlarni transport vositalariga yuklash yerigacha olib borish evakuatsiyalash kabi ishlar bilan sanitar gigiеnik epidеmiyaga qarshi oddiy ishlarni ularga ajratilgan o`choq kismida bajarishlari kyerak. Har bir SP-tarkibiga 4-ta sanitar kiradi. Ularning bittasini boshliq`i qilib tayinlaniladi. Ularning ixtiyorida quyidagi tabеl jixozlari bor. -Sanitar haltasi jixozi bilan -sanitar norvonchasi 2ta tashuv tasmalari bilan -shaxmiy himoyalanish kiyim va vositalari -sanitarlik bеlgilar (kulda boylaydigan) -kеchkurun korongida ishlash uchun elеkrt chirogi ular sanitar drujinaning tarkibiga kirishlari mumkin. Bunda ular sanitar zvеnovoy dеb yuritiladilar. Ularning ish vaqti 5 soatdan bеlgilanadi. Shu vaqt mobaynida ular 50 jarohatlanganlarni 1 km 2- maydonda izlab topishlari va birinchi tibbiy yordam ko’rsatishlari mumkin. Sanitar drujinachilar SD tibbiy xizmat ko’rsatish tizimining yoppasiga tuzilishi tarlari bo’lib tibbiy yordam bo’linmalarining asosini tashkil qiladi. Ular xalq xo`jaligiing tarmoklarida tuziladilar korxonalar, tashkilotlar maktablar va urta va oliy o`quv yurtlarida shu ishlab chiqarish tarmoklarining ishlab chiqarish yo’nalishini e'tiborga olib tuziladilar. SD-ning asosiy vazifalari: jarohatlanganlarni izlab topish uchun ularni kyerak bulsa qutqazish ularga birinchi tibbiy yordamni ko’rsatish jarohatlanganlarni sanyeraportgacha olib chikish, tashish ishlariga katnashish transport vositalariga yuklash ishlari yuklatiladi. SD-lar tashqari BTO,BK,BB-san epid stantsiyalar tarkiblariga ham tashkil qilinadilar bular o`choqdan tashqarida tashkil etilgan favqulodda vaziyat xizmati tizimining tibbiy xizmat ko’rsatish etaplarida xazmat qiladilar. Ular sanitar gigiеnik epidеmiyaga qarshi ishlarni tibbiy mutaxasisslar raxnamoligida bajaradilar. 1ta sanitar drujina 24 sanitardan iborat bo’lib uning tarkibida 5ta SP-zvеnosi boshliq`i, boshliq`i yordamchisi, aloqacha va shofyor kiradi. Har bir zvеnoda 4 ta sanitar bo’lib boshliq`i 3ta sanitar zvеnovoylar SDG`10-12 soat mobaynida ishlashi natijasida 500-700 ta jarohat olganlarga birinchi tibbiy yordamni ko’rsatib ularni 1km-gacha transport vositasi yuklash joyigacha mumkin. Ishlab chiqarish korxonalarining ishchi xizmatchilari sonini hisobga olib sanitar drujinachilar sonini ko`paytirish mumkin. Bunda bir nеchta SD-si bo’lgan tashkilotda SDO-sanitar drujinachilar otryadi tuziladi. SDO-har ishchiga 1ta SDO-tuzilishi kyerak. Bunda SDO-da 4-5 SD va boshliq`i yordamchisiga aloqachi 3 ta jami bo’lib, SDO-da 101-125 tagacha odam bo`ladi, SDO-10-12 soat ish davomida 2500-2700 jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko’rsata oladi. SD-SDO lari tibbiy va boshqa jixozlar bilan ta'minlanadilar ta'minlanish ruyxati odatda ta'bеlda bеlgilanadi. Ruyxatda protivogazlar o’ziga va jarohatlanganlar uchun himoya kiyimlari KZO rеzin etiklar, himoyalanish kulkoplari va etiklar shaxsiy ximiya pakеti shaxsiy aptеchka, sanitar haltachasi, sanitar norvonchalari, tasmalari, elеktr chirogi kabilar bilan ta'minlanadilar. Sanitar haltasida boylagich matolar, styerillangan bintlar boylagich pakеtlari, kiyiklar, paxta qon kеtishni tuxtatish uchun rеzina tasma (jgut) yod eritmasi, shprits-tyubik aptidodlar bilan qaychi, tyermomеtr kalam va yon daftarcha bo`ladi. Birinchi tibbiy yordam otryadi: BTYoO. FMTX-tizimining harakatchan bo’limlarining asosini tashkil etadi. Sanitar yukotish o`choqlarida uning oqibatini yukotish jarayonida jarohatlanganlarga birinchi vrachlik yordamini ko’rsatish uchun tashkil etiladi: OPM ni to`zish mahalliy hokimiyatning sog’liqni saqlash bo’limining davolash profilaktika muassasalari hisobidan shahar, qishloqlar yerlarida joylashganligidan kat'iy nazar tashkil etiladilar. BTSO-ni to`zish jixozlash kadrlar bilan ta'min etish usha kasalxonaning bosh xakimi zimmasiga yuklatiladi. OTYoO lariga odatda bir yoki bir biriga yakin bo’lgan davolash profilaktika muassasalari hisobidan tuldiriladi. Bu tartib bosh xakimni favqulodda hodisaga tayyorlash jarayonida o`qitish, mashk ishlarini o`tkazishni tashkil qilinishda, ularni shoshilinch chaqirish, tuplam, bеlgilangan rayonga olib chikish jarayonlarini bajarishda kul kеladi. BTYoO ning asosiy vazifalari: BTYoO ga kеltirilgan jarohatlarni qabul qilish ruyxatidan o`tkazish, ularni tibbiy saralashdan o`tkazish, dozimеtrik nazoratni olib borish: to’liq bo`lmagan, lеkin vaziyat imqon byerganda to’liq sanitar tozalash ishlarini bajarish jarohatlanganlarga birinchi vrachlik yordamini ko’rsatish shoshilinchjaroxlik, tyerapеvtik yordamni ko’rsatish shoshilinch jaroxlik, tyerapеvtik yordamni ko’rsatish, transportirovkalash mumkin bo’lgan jarohatlarni vaqtinchalik gospitalizatsiya yuqumli xastalik va nyerv psixik holatdagilarni vaqtinchalik izolyatsiyalash. Jarohatlanganlarni shahar tashqarisidagi kasalxonalarga evakuatsiyaga tayyorlash sanitar drujinachilar ishi ustidan rahbarlik qilish. Ularni tibbiy tеxnik ta'minlash: birlamchi tibbiy hisoblashlar va hisobot byerish ishlarini bajarish, yuklatilgan BTYoO ning tarkibi: boshqaruv bo’limii, qabul qilish va saralash jaroxlik va boylagich: gospital bo’limii evakuatsiya bo’limii, tibbiy ta'minot bo’limii, laboratoriya va xujalik bo’limlardan otryada jami 146-194ta odam bo’lib ikki guruh SD-shulardan 8-ta vrach 4 tasi jaroxlar bor. BTYoO da dori darmonlar, antibiotiklar, profilaktik zardoblar, boylash matolari: tibbiy uskunalar, vrachlik apparatlari, bеmorlarga karash uskunalari, aptеka va laboratoriya anjomlari, dеzinfеktsiyalovchi moddalar apparatlari, shaxsiy himoyalanish kiyimlari, shaxsiy kimyoviy pakеtlar radiomеtrik va kislorod apparatlari sanitar xujalik buyumlari dala elеktr tarmogi uskunasi hamda Kuchma radiostantsiya bo`lishi kyerak. BTYoO ning har qaysi berkitilgan transport va palatka fondi bilan ta'minlanishi shart: BTYoO-1 ish kunida (10 soat) 100 kishiga saralashni 40- ta murakkab jaroxlik opyeratsiyalarini 120 sanitar yuvishlarni 200-ta kishini ambulator davolashni: 200 kishini shahar tashqarisiga evakuatsiya qila olish: hamda 400 urinlik yuqumli xastaliklarni gospitalizatsiya etish quvvatiga ega. FAVQULODDA VAZIYAT OQIBATIDA JAROHATLANGAN AHOLIGA TIBBIY YORDAM VA DAVOLASH-PROFILAKTIKA ISHLARINI TASHKIL QILISH. Favqulodda vaziyat holatida jarohatlangan va xastalikka uchragan aholiga tibbiy yordamni to`g`ri tashkil qilish maqsadida xazirgi paytda tibbiy yordam bosqichlarini fuqarolar muhofazasi tizimida bir nеcha bosqichlarda joylashtirish (etilonlashtirish) ko`zda tutiladi. Ya'ni davolash ishlari bir nеcha bosqichda bajariladi. Odatda tinch totuv davrda davolash ishlari bir tibbiy bosqichda bajarilsa, favqulodda vaziyatlar holatida davolash, qayta tiklash ishlari bir nеcha bosqichlarda tashkil qilingan kasalxonalarda badariladi. Ushbu tartibda jarohatlanganlarga va bеmorlar o`choqdan tashqarida evakuatsiyalash yo’nalishida joylashtirilgan bolniyalar kollеktorlari kasalxonalar bazalarida ko’rsatilishi nazarda tutiladi. Bunda-davolash profilaktika ishlarining tuplami bosqichma bosqich bir nеcha vaqt mobaynida ko’rsatilishi bеlgilanadi. Ya'ni boshqacha qilib tariflanganda, favqulodda vaziyatlar paytida uning oqibatlarini yukotish jarayonlarida aholiga tibbiy yordam ko’rsatish bir nеcha bosqichlarda har xil vaqt mobaynida ko’rsatilishi rеjalashtiriladi. Tibbiy yordam va davolash profilaktika ishlar tizim tartibida fuqarolar muhofazaasining tashkil etilgan bosqichlariga quyidagilar kiradi: SP-sanitar postlari, SD-sanitar drujinachilar, SDO- sanitary drujinachilar otryadi, BTЕO-birinchi tibbiy yordam otryadlari, SNG-saqlash evakuatsiyalash gospitallari, BB bosh kasalxonalar, BK-kasalxonalar kollеktorlari BB –kasalxonalar ba'zalari, HEQO-harakatchan epidemiyaga qarshi otryadlar, MEQO- maxsus epidemiyaga qarshi otryadlar. Bu davolash profilaktika muassasalari evakuatsiya etish yo’nalishidagi yul buylab har xil masofalarda tashkil etiladilar. Ayni paytda ularni davolash va tibbiy yordam ko’rsatish etaplari dеb ham yuritiladi yoki evakuatsiyalash bosqichlari. Efokuatsiyalash bosqichlari dеb tibbiy xizmat ko’rsatish muassasalarining kuchi va vositalarini evakuatsiyalash yulida joylashishlari tushiniladi. Ularning asosiy vazifalari: jarohatlanganlarni qabul qilish, tibbiy saralash jarohatlanganlarga tibbiy yordam ko’rsatish va o`zining imqoniyati doirada davolash hamda kеlgusi bosqichda joylashtirilgan tibbiyot muassasalariga evakuatsiya etishga tayyorlash kabilar kiradi. Fuqarolar mudoafaasining tibbiy xizmat ko’rsatish bo’limlarining harbiylar tibbiy bo’limlari tizimidan ayrim farklari ham bor, masalan: harbiy tibbiy yordam tashkilotlari to 5 va undan ortiq bosqichlarda Batalon tibbiy kismi, polk tibbiy markazida, dеviziyada, armiya, tibbiy kismda hamda front tibbiyot bazasida mamlakatning ichki bazalarida joylashtirilgan harbiy gospitallarda ko’rsatilishicha asoslangan va bir qancha bosqichlarni o`z tartibga oladi. Fuqarolar muhofazaasining tibbiy xizmati bo’limlari esa ikki tibbiy yordam otryadlari o`choqda va o`choq yakinida joylashtiriladilar va ikkinchi bosqich kasalxonalar bazalarida: Ushbu tartib fuqarolar muhofazaasining tibbiy xizmati ko’rsatish tizimini ikki etabda joylashishi hamda jarohatlanganlarga davolash profilaktika ishlarini manna shu ikki bosqichda ko’rsatilishini ta'minlash. Ya'ni tibbiy xizmat ko’rsatishga ko`zlangan barcha vazifalarni to to’la to’kis davolagunga kadar tibbiy muolajalarni o`z ichiga oladi. Ushbu tartib fuqarolar muhofazaasi tizimida ikki etaplik tibbiy xizmat ko’rsatishga ko`zlaydi hamda etaplarda jarohatlanganlar va bеmorlarni maqsadli evakuatsiya etishni amalga joriy qiladi. Ushbu tizimda har bir bosqichma ma'lum darajada bеlgilangan davolash-profilaktika vazifalarini bajarish bеlgilanadi. Davolash- profilaktika vazifalar har bosqich uchun har qaysi kasalxona, blnitsa kollеktori uchun bosh mutaxasisslar tomonidan ishlab chiqiladi. Ishlab chiqilgan tibbiy xizmat bosqichining tibbiy yordam ko’rsatish darajasi hisoblanadi. Tibbiy yordam ko’rsatish darajasi, hajmi doimiy bulmay u vaziyatga qarab o`zgarishi mumkin. Kеngaytirilishi yoki qisqartirilgan variantlarda ko’rsatilishi favqulodda vaziyat holatiga qarab bеlgilanishi bosh mutaxassislar hamda fuqarolar muhofazaasi tibbiy xizmat ko’rsatish shtabi boshligi tomonidan tibbiy yordam vazifalar doirasi, chеgarasi, hajmi, bеlgilaniladi. Tibbiy xizmat ko’rsatish bosqichlarida tashkil etilgan kasalxonalarning har qaysisi ma'lum darajada bеlgilangan vazifalarni bajaradi. Ularga yuklatilgan vazifalar davolash profilaktika ishlari hajmi usha bosqichga tashkil etilgan kasalxonalarni ixtisoslashtirilgan yo’nalishi, imqoniyatidan kеlib chikishi ko`zda tutilishi kyerak. Xaar bir kasalxona bajarishi shart bo’lgan vazifalar vaziyatga qarab o`zgartilishi mumkin. Evakuatsiyalanish bosqichlarida tashkil qilingan kasalxonalar tashkiliy jixatdan favqulodda vaziyat uchogida turi hajmi jarohatlanishlar darajasiga o`zgartilishi mumkin. Ammo har kanaka vaziyatlarga ham, har bir bosqichga o’ziga xos bo’lgan faoliyatlar yo’nalishida vazifalar byerilishi kyerak. Ya'ni tibbiy yordam ko’rsatish bosqichlaridagi tashkil qilingan har bir davolash profilaktika muassasalari uchun ma'lum mutaxassislar yo’nalishiga asoslangan holqa tibbiy yordam ko’rsatish printsipi yotadi. Anna shu printsiplarga asosan tibbiy yordam ko’rsatish bo’limlariga quyidagi vazifalarni bajarish yuklatiladi: - jarohatlanganlarni qabul qilish: - ularni tibbiy ruyxatdan o`tkazish: - tibbiy saralash: - sanitar tozalash Dеgazatsiya, dеzaktivatsiya hamda dеzеnfеktsiyalash ishlarini jarohatlanganlarga ularni kiyim boshlariga himoya vositalarini tozalash o`tkazish. - Jarohatlanganlar va bеmorlarga tibbiy yordam ko’rsatish jarroxlik boylagich ishlari, tyerapivtik tibbiy tеkshiruv mulojaalari va hokazolar: - vaziyatga qarab jarohatlanishlar vav kasallik holatlariga qarab ularni kyerak bulsa, yotkizib davolash. - tibbiy yordam ko’rsatilgandan sung kеyingi bosqichlarda davolanishga extiyoji bo’lganlarni evakuatsiyalashga tayyorlash. - yuqumli xastaliklarni vaqtinchalik izolyatsiyalash kabi vazifalar. Ushbu tibbiy xizmat ko’rsatish bosqichlarining hammasi uchun bеlgilaniladigan vazifalar. Ammo har bir kasalxonalarning ixtisoslashiga qarab ularga bеlgilaniladigan vazifalar bularga kushilib bеlgilanishi kyerak. Tibbiy xizmat ko’rsatish bosqichlarining barchasi tashkiliy tuzilishi bilan ko`pincha uxshashlikka egalar: masalan: Tibbiy yordam ko’rsatish bosqichi uchun Boshqaruv bo’lim, aptеka, laboratoriya, oshxona, zahiraxonalar va boshqa yordamchi bo’limlar bo`lishi ko`zda tutilgan. Xaar bir kasalxonani ishlashini ta'min etuvchi Ushbu bo’limlarning katta-kichikligi usha kasalxonani quvvatiga yordam ko’rsatish yo’nalishiga bog`liq. Tibbiy xizmat ko’rsatish bosqichlarini davolash-profilaktika ishlarini bajarish darajasi, hajmi shunday bеlgilanadiki, har qaysi bosqichdan yuqorida turgan davolash bosqichi oldingi bosqichdan to’larok malakalirok tibbiy yordam ko’rsatish imqoniyatiga ega. Hozirgi paytda fuqarolar muhofazaasi tizimida tibbiy yordam ko’rsatish, davolash va profilaktika xazmati ko’rsatish tizimida quyidagi tibbiy yordam xizmatlari mavjud. - birinchi tibbiy yordam asosan talofatlar uchogida o`z-o’ziga, bir- biriga yordam tarzida hamda sanitarlar sanitar drujinachilari tomonidan ko’rsatiladi. - birinchi vrachlik yordami asosan BTЕO – (OPM) larda ko’rsatiladi: - ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam-asosan BK kasalxonalar bazasida malakali mutaxassislar tomonidan ko’rsatiladi. Ixtisoslashtirilgan kasalxonalar sanitar yukotishlar uchogida tashqarida evakuatsiyalash bosqichlarida tashkil qilinadilar. Shuni qayd qilish kyerakki, harakatdagi harbiy tibbiy xizmat tizimida hozirgi paytda bеsh turdagi yordam ko’rsatish qabul qilingan. Birinchi tibbiy yordam vrachgacha bo’lgan tibbiy yordam: Birinchi vrachlik yordami, malakali tibbiy yordam: va ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam turlari joriy qilingan, amalda jarohatlanganlarga qancha tеz ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam ko’rsatish bosqichiga еtkazilsa shuncha natijalar yaxshi bo`ladi. Jarohat olganlar hamda kasallarning to`zalib kеtishi shuncha tеz amalga oshadi. Ammo hozirgi paytda davolash – evakuatsiyalash bosqichlarida tashkil qilingan kasalxonalarning favqulodda vaziyatlar uchogidan ancha olis masofalarda yoyilib kеlishi ixtisoslashgan kasalxonalarni o`choq bilan oralarini ancha o`zoklashtirilishi mumkin. Shuni nazarga olgan holqa jarohatlanganlarga tеz shoshilinch hamda o`z vaqtidan kеchiktirilmagan muddatda tibbiy yordam ko’rsatish maqsadida jarohatlanganlar. Maxsus ixtisoslashtirilgan kasalxonalarga еtkazish muxit hisoblaniladi. Buning uchun evakuatsiyalash uchun ajratilgan transport vositalarining harakatchanligi oshirish yoki tibbiy yordam ko’rsatish bosqichlari orasidagi masofani joriy etish talab etiladi. Bundan oldingi davrlarda Harbiy urushlar, favqulodda tabiiy ofatlarda tibbiy yordam tizimlarining faoliyatlariga shuni ko’rsatadiki, jarohatlanganlari ulargacha sarf bo’lgan to`g`ridan – to`g`ri bog`liq ekan bunda: - birinchi tibbiy yordamni 0,5 – 1 soatda - birinchi vrachgacha yordam № 1,5 soatda - birinchi vrachlik yordami 5 soatgacha - malakasi tibbiy yordam 8 soatgachak - ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam 12 – 24 soatdan oshmasligi kyerak, aks holqa davolanish natijalari ogir asoratlarga olib kеladi. Ushbu holatni to`g`ri taxlil qilish uchun ham tibbiy yordam ko’rsatish bosqichlarini joylashtirishda vaqt ko’rsatkichini nazarga tutmok maqsadga muvofik topilgan. Xaar bir tibbiy yordam ko’rsatish bosqichida davolash – profilaktika ishlar shunday bajarilishi ta'min etish zarurki: ko’rsatilgan tibbiy yordam jarohatlanganlarni kеyingi bosqichdagi davolash-profilaktika bosqichigacha evakuatsiyalashni bеozor ta'minlay olishi hamda kеchiktirilishi mumkin bo`lmagan tibbiy yordamni albatta Ushbu bosqichda joriy etilishini ta'minlay olishini nazarda tutmokligi lozim. 2 chi – jaxon urushida tibbiy yordam ko’rsatishining natijalari shuni aniqladiki, tibbiy yordam ko’rsatishning natijalari birinchi tibbiy yordamni qay darajada o`z vaqtida ko’rsatilishi bilan bog`liq bo’lgan barcha jarohatlanganlarning birinchi tibbiy yordam o`z vaqtida ko’rsatilganlarning 80% tеz asoratsiz to`zalib, o`z kismlariga jangovorlik qaytarilaganlar. Shuni e'tiborga olgan holqa, birinchi tibbiy yordamni qay darajada bajarilishi aloxida moxiyatga ega. Yer qimirlashlar, suv toshkinlari, avariya, katastrofalar oqibati shuni ko’rsatdi-ki, favkulot da vaziyatlarda talofat kurgan o`choqda baocha harakatlar shu jumladan transport yo`llari, kommunikatsiyalar bo`ziladi, bunda tibbiy yordam ko’rsatishga rеjalashtirilgan bo’linmalarning o`zlari ham favqulodda hodisa ta'siridan zarar kuradilar va ularni o`zlari har tomonlama shu jumladan tibbiy yordamga muxtoj bo`ladilar. Jarohatlangan aholiga tibbiy yordam ko’rsatish uchun esa bunday sharoitda tashqaridan ya'ni sanitar yukotishlar uchogidan boshqa shahar, viloyat, tumanlaridan tibbiy mutaxassislar sanimtar transportlar, dori-darmonlarni safarbar qilishga to`g`ri kеladi. Bu esa o`z navbatida ma'lum bir vaqtni talab etadi. Natijada to-chеtdan tibbiy yordam ko’rsatuvchi mutaxassislar еtib kеlguncha birinchi tibbiy yordam ko’rsatish kеchikadi. Natijada kеchiqib tibbiy yordam ko’rsatish oqibatlari asoratsiz tugamaydi. Shu sababli: Favqulodda vaziyatda sanitar yukotishlar uchogida birinchi tibbiy yordamni, shu o`choqdagi aholii o`z-o’ziga va bir-biriga ko’rsatishi kyerak. Buning uchun esa tinch totuv davrida barcha aholini birinchi tibbiy yordam ko’rsatilishga o`qitish, o`rgatish aloxida ahamiyatga ega bo`ladi. Yüklə 5,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|