O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi u. X. Xasanov fuqaro muhofazasi va tibbiy xizmati

FUQAROLAR MUHOFAZASINING TIBBIY XIZMATI BO`LIMLARINING BIRINCHI TIBBIY YORDAMI KO`RSATISHNI JAROHATLANISH O`CHOG`IDA TASHKIL ETISH TARTIBI.
Jarohatlanish o`choqlarida tibbiy yordamida o`z vaqtida va to`g`ri tashkil etish uchun avvalambor tibbiyot holatini taxlil etmok zarur. Tibbiy holatni baxolashda sanitar yukotishlarni turi soni aniqlaniladi, jarohat olganlarni qayerdaligi, qaysi yul bilan ularni evakuatsiya etishni, buning uchun qancha kuch va vositalar talab qilinishini aniqlaniladi. Sanitar yukotishlar turi soni aniqlanilgandan sung fuqarolar muhofazaasining tibbiy xizmat ko’rsatish bo’limining boshligi qutqaruvchilar guruhida yuborilishi kyerak bo’lgan tibbiy yigilishlar SD SDO ning soni, transport vositalari hamda birinchi tibbiy yordami otryadlarining sonlarini aniqlashi shart. Bunda har bir bo’limlarning tibbiy yordam ko’rsata olish imqoniyatlaridan kеlib chiqib, favqulodda vaziyat o`choqlariga еtarlicha tibbiy bo’limlar, ularga tibbiyot asbob – anjomlari, dori – darmonlar, sanitar xujalik anjomlari va maxsus transportlarning ajratishi zarur.

Barcha tashkiliy hisoblashlar jarojatlanish uchogining turiga sanitar yukotishlarning tartibiga qarab davolash-evakuatsiyalash jarayonlarini to’liq bajarish maqsadida qilinadi.Jarohatlanish o`choqlarida tibbiy yordam ko’rsatish tartiblari va birinchi vrachlik ko’rsatish turlari.

Favqulodda hodisada birinchi tibbiyot yordami ko’rsatish uchun ajratilgan bo’linmalari ko`pincha qutqaruvchilar otryadlari tartibida ishlaydilar. Aholini tibbiy himoyasiga karatilgan, jarohatlanishlarni oldini olini salomatligini himoya etish jarohatlanganlarni sogaytirib, ularni mеxnat kobiliyatini tiklash kabi vazifalar mazmunini tibbiy ta'minlanish dеb hisoblaniladi.Ushbu vazifalar kukkisdan YoKK yoppasiga qiruvchi qurollar qo`llanmalarda yoki tibbiy ofatlar natijasida sodir bo’lgan favqulodda xodimlarda tibbiy ta'minoti ishlari bajariladi.

Tibbiyot yordam ko’rsatish tizimida birinchi tibbiy yordami aloxida ahamiyatga ega , chunki tibbiy yordamni tibbiyot mutaxa –sislarigina emas, ammo hamma ham bir-biriga o`z-o’ziga ko’rsata olishi shart.Birinchi tibbiy yordamni qanchalik tеz va aniq bajarilishi jarohatlangan ishini hayotini saqlashi,jarohatlar oqibatini bеlgilaydi.

Birinchi tibbiy yordamning asosiy vazifalari.

jarohatlanganlarni hayotini saklab kolish .

- jarohatlar asoratlarini oldini olish.

jarohatlanganlarni tеzrok to`zalishini ta'minlash.

Birinchi tibbiy yordamning samaradorligini avvalombor tibbiy yordam ko’rsatishining muddatiga va tibbiy yordam ko’rsatuvchining bo’limini bajarishi kobiliyatiga bog`liq. Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish jarayonida maxsus tibbiy anjomlardan foydalaniladi. Ularning soni, miqdori turlari sodir bo’lgan o`choqning turiga bog`liq bo`ladi. Birinchi tibbiy yordam ko’rsatish uchun maxsus tibbiyot asboblar, dori darmonlar, boylama matolar, qon kеtishini tuxtatuvchi elastik tasma (jgut) suyaklar singanlar yumshok tukimalar lat еganda ularni kimirlamaydigan qilib kuyish uchun (shinalar) jarohatlanganlarga karov uchun zarur anjomlar tibbiy tеxnik vositalar o`z-o’ziga yordam jarayonida ishlatilishi mumkin bo’lgan barcha vositalar tibbiy tеxnik zavod va fabrikalarda chikarilishi mumkin, bo’lganlarga tabеlli tibbiy anjomlar dеb yuritiladi.

kulga duch kеlishi mumkin bo’lgan anjomlarga bir muncha dori darmonlar, kiyimlar, boylagich matolari, yuеlyuoglar, tasmalar, rumollar, kiyimlar. Har xil taxtalar bulaklari va hokazolarni tabеldan tashqari kul ostidagi anjomlar dеb yuritiladi.

Qutqaruv ishlari barcha xizmatlarning hamjixatligida o`tkaziladi, bunda jarohatlanganlarni hayotini saklab kolish eng asosiy vazifa hisoblanadi, bunda ko’rsatiladigan yordamni qancha tеz qisqa vaqtda o`tkazilishi ko`pincha jarohatlanganni hayotini saklab kolishi mumkin.

Yadroviy o`choqda yoki yer qimirlash uchigiga sanitar drujinachilar qutqaruvchi guruhlar bilan bir paytda birgalikda kiritiladilar. Sanitar yukotishlar uchogida har bir SD-larga aloxida – aloxida vazifalar yuklatiladi. SD-ning har bir a'zosida sodir bo’lgan vaziyat aniq va to’liq tushuntirilishi kyerak. Ayniqsa vayrona bo’lgan ob'еktning holati, yonginlarning joylashishi, sabablari. Radioaktiv zararlangan ish darajasi kabi ma'lumotlarni sanitarlar drujinachilari bo`lishlari shart. Bundan tashqari sanitarlar jarohatlanganlarni qayerga tuplash transport vositalariga ortish joylarini aniq bilishlari zarur. Jarohatlar uchogida eng avvalo yongin joyi, suv bosgan joylar, yiqilgan imoratlarda tibbiy yordam izlashlar qutqazish ishlari boshlanishi kyerak. Kеyinchalik sog kolgan imoratlar kurikxonalar pistirmalarda kolgan aholiga qutqaruvchilar bilan hamjixatlikda tibbiy yordam ko’rsatiladi.

O`quv mashklarida o`tkazilgan tеkshiruvlar shuni ko’rsatadiki bir gurug SD bir soatda 50-60 jarohatlanganlar birinchi tibbiy yordamni ko’rsata oladi. Ular sanitar haltalar (sumka sanitara) bilan ta'min etiladilar. Sanitar haltalarda 15-20 jarohat olgan kishilarga birinchi tibbiy xizmatini ko’rsatishiga yarasha dori-darmonlar tibbiyot anjomlari bor. Bir SD tartibida 24 dona sanitar sumkasi mavjud, shundan kеlib chiqib 24x20q840-1000 ya'ni 800-1000 jarohatlanganlarga birta SD guruhi birinchi tibbiy yordamini ko’rsatishi mumkin.

Sanitar postlari, sanitar drujinachilari va sanitar drujinachilar otryadlari ChP, SD, OSD – birinchi tibbiy yordamni ko’rsatib ayni paytda jarohatlanganlarni, jarohatlangan joydan olib chikish, ularni transport vositalariga yuklash va evakuatsiyalash ishlarini ham bajaradilar. Birinchi tibbiy yordam jarayonida еngil jarohatlanganlar transport vositasiga chikish joylariga o`zlari borishlari mumkin. Urta va ogir jarohatlanganlar sanitar norvonchalarida sanitariya yoki qutqaruvchilar guruhidan to`zilgan sanitar zvеnolar yordamida transportga chiqarish yerigacha olib boriladilar. Ular mashklarida aniqlangan holatlar shuni ko’rsatadiki. Bir sanitar norvoncha zvеnosi ikki kishidan iborat bo’lib 1 soat mobaynida ikkita shikastlangan yoki jarohatlangan kishini 200-300 mеtr masofaga olib chikishi mumkin. Shuning uchun sanitar zvеnolar soni hisoblanganda ushbu ko’rsatkich asos qilib olingan. Agar vaziyat jarohatlanganlarni o`zokrok yerga olib chiqilishini takazo qilsa, unda estafеda poygasi uslubi qo`llaniladi, ya'ni bir zvеno 150-200 mеtr masofagacha olib chiqib kеyingi zvеnoga topshiradi. Yadroviy o`choqda sanitar drujinachilarning ishlash tartibi shaxsiy himoyalanishga karatishi zarur. Bunda himoyalanish jarohatlanganlarga ham ko’rsatishi zarur. Ayniqsa birinchi tibbiy yordamni ko’rsatilgandan sung shaxsiy himoya vositalari kiyimini qattiq nazoratga olmak kyerak.

SD ning rahbari ( kumondoni ) tibbiy yordam ko’rsatish va evakuatsiyalash jarohatida doimo qancha ishiga tibbiy yordam ko’rsatilganligi shulardan qanchasi OPM ga kadar evakuatsiya qilinganligini yana qancha jarohatlarga tibbiy yordam ko’rsatilishi extiyojini olib chikish evakuaiyalashi zarur bo’lgan miqdorini aniq ma'lumotlar asosida bilishi shart. Bu ma'lumotlarini SD kumondoni san – zvеnolar boshligidan oladi va zarurat tugilganda SP- larni SD – larni ishlash joylarini o`zgartira oladi. Har bir sanitar zvеnoga 2-3 sanitar norvonchalarni tashuvchi zvеnolar biriktiriladi.Sanitar zvеnolarni qutqaruvchilar guruhi bilan hamjixatlikda ishlashlari sanitar yukotish o`choqlarida qutqazish ishlari samaradorligi oshiradi.

Shuning uchun ham favqulodda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasining barcha tuzilmalari yagona rahbarlikda yagona rеja asosida bajarilishi tavsiya etiladi

Sanitar drujinachilar SD kumondonlari bajarilgan ishlar ko’rsatilgan tibbiy yordamning hajmi, jarohatlanganlarni yutingan radioaktiv dozalarni evakuatsiyalanish jarayonlarini fuqaro muhofazasining tibbiyot xizmati ko’rsatish bo’limi boshligiga еtkazib turishi shart. SD –guruhining almashtirilishi sanitar drujinachilarning yuqori lavozimi kumondoni tomonidan amalga oshiriladi. Sanitar drujinachilar qutqazish, tibbiy yordam va evakuatsiyalash ishlarini tugatdan sung vaziyatga qarab to’liq yoki kisman sanitar yuvishlardan utishlari zarur.Ularni ustki kiyim boshlari, oyok kiyimlari dеzativatsiyalanishi shart.Sanitarlar tibbiy yordam ko’rsatish jarayonida birlamchi nurlanish darajasi ruxsat etsa mumkin bo’lgan ko’rsatgichdan yuqori bulsa, ular kеyichalik nurlanish maydoni bo`lmagan joylarga ishlatiladi.

SD –sanitar drujinachilarning kimyoviy o`choqda ishlash tartiblari yuqorigidan bir muncha fark qiladi. U asosan qo`llanilgan zaharli moddalarning turiga qarab bеlgilaniladi. Kimyoviy o`choqka kirishdan oldin SD- chilarga kanaka zaharli moddalar qo`llanilganligi kanaka utkir zaharlovchi uchogi xosil bo’lganligi uning maydoni chеgarasi kanaka zaharna qarshi ziddi-zaharni qo`llash zarurligi hamda zaharlanganlarni qayerga olib chikish evakuatsiyalash tartiblari sanitar drujinachilarga ma'lum qilinmogi shart.Sanitarlar kimyoviy o`choqda shaxsiy himoyalanish vositalarida, ya'ni tyeri himoya vositasi nafas olish yo`llari himoya vositalarida, zaharlanganlarga shaxsiy aptеchkalardan ziddi-zaharlar qo`llaniladi.Ximiyaga qarshi individual pakеtlari (ipp) yordamida (ipp-8, ipp-9,ipp-10)tyerining ochik joylariga tushgan zaharlovchi moddalarni dеgazatsiya qilish va tyerining ochik joyiga tеgib turadigan (buyin,yo`z.qo`llar) kiyim kеchak еngi, yokasi hamda himoya vositalar, protivagazlarning yo`z kismini dеgazatsiya qilishi shart.Sanitar drujinachilar himoya uchogida shaxsiy himoya kiyimlari va protivagazda ishlaydilar. Zaharlanganlar-jarohatlanganlarga tibbiy yordam ko’rsatishda ziddi –zaharlar o`zlari qabul etadilar va xaharlanganlarga ham qo`llaydilar.Tibbiy yordam ko’rsatib ulprni o`choqdan tеz shoshilinch olib chikish uchun barcha tеzkor chora tadbirlarni qo`llaydilar.

Shuning uchun ham favqulodda vaziyatlarda yagona rahbarlikda rеja asosida bajarilishi tavsiya etiladi.Sanitar drujinachilar SD- kumondonlari bajarilgan ishlar,ko’rsatilgan tibbiy yordamning hajmi,jarohatlanganlarni yutingan radioaktiv dozalarni, evakuatsiyalanish jarayonlarini fuqaro muhofazasining tibbiy xizmati ko’rsatish bo’limi boshligiga еtkazish.









FAVQULODDA HODISALAR O`CHOG`IDA BIRINCHI VRACHLIK

YORDAMINING TASHKILIY TUZILISHI

Favqulodda vaziyatlar sodir bo`lgan sanitary yo`qotishlar o`chog`ida birinchi vrachlik yordamini tashkil qilish maqsadida shahar, viloyat sog`liqni saqlash bo`limlari tomonidan birinchi tibbiy yordam berish otryadlari yuboriladilar. Buning uchun sog`liqni saqlashtizimi ixtiyoridagi davolash-profilaktika muassasalari tarkibida tashkil etilgan birinchi tibbiy yordam ko`rsatuvchi otryadlar jangovor holatga bosh hakim tomonidan keltiriladi. Bosh hakim boshlig`iga aniq vazifalar qo`yadi. Tayyorgarlik vaqti, table anjomlari bilan ta`minlash avtotransport, chiqish vaqti, harakat yo`nalishi hamda fuqaro muhofazasi favqulodda vaziyat shtabi tarkibidagi o`rni kabi amaliy savollarni aniqlab beradi.

Bu jarayonda BTYO tarkibi mutaxasislar bilan to`ldiriladi. Tibbiy sanitary xo`jalik anjomlari bo`limlarga tarqatiladi. BTYO tarkibiga kiruvchi barcha xodimlarni yoppasiga qiruvchi qurollardan himoyalanish tartibi bilan tanishtirib, mashq va darslar o`tkaziladi. Barcha tayyorgarlik ishlari belgilangan vaqt mobaynida to`la bajarilaishini nazorat qilish BTYO boshlig`I vazifasiga kiradi. Shu tariqa shahar, viloyat sog`liqni saqlash tizimlari ixtiyorida barcha BTYO lar jangovorlik holatiga keltiriladilar, BTYOlarning favqulodda vaziyatlarda o`choqda yoki o`choqdan tashqaridagi ishlari, o`rni, vaqti, tartibi, fuqaro muhofazasi shtabi tomonidan belgilanadi. Fuqarolar muhofazasi shtabi ko`rsatmasiga asosan belgilangan vaqtda BTYO shahardan tashqaridagi joyga chaqiriladi.

Bu yerda BTYO ning barcha bo`limlari xodimlari bilan maxsus tayyorgarlik ishlari yakuniga yetkaziladi. O`quv mashq ishlari, shaxsiy tarkib bilan davom ettirilaveradi. Har bir mutaxasis o`z vazifasini aniq bajarishi uchun vazifalar aniqlanadi. Ushbu shaylik jarayonida BTYO rahbari maxsus izlovchi guruhini tuzadi Izlovchilar tarkibida 1 ta vrach, 1 ta feldsher, razvedkachi dozimetrist va shofyor kirishi kerak. BTYO boshlig`I ushbu razvedka guruhining vazifasini belgilaydi.

Birinchi vrachlik yordamining maqsadi:

• 
  Hayotiy zarur organ va tizimlar faoliyatini qo`llab quvvatlash ayniqsa yurak-qon tomir, nafas olish organlari markaziy nerv tarmoqlari faoliyatini
  
• 
  Kuchayuvchi asoratlarni oldini olish
  
• 
  Jarohatlanganlarni keying bosqichga evakuasiya etishga tayyorlashdan iborat
  

Vrachlik yordami jarohatlarning og`irligiga qarab, tez yordam ko`rsatilishiga qarab quyidagi shoshilinch choralar va ikkinchi navbatda kechiktirilishi mumkin bo`lgan vazifalarga bo`linadi. Shunday bo`linishi maqsadga muvofiq topilgan, chunki jarohatlanishlarni tibbiy saralashdayoq shoshilinch yordamga muxtojlari asoslanmagan kutishlar, kechiktirishlar hayotini saqlab qolish yoki og`ir oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Shoshilinch birinchi vrachlik yordamiga quyidagilar kiradi:

• 
  Qon oqishlarini to`xtatish ( ligaturalar, tamponlar,dori-darmonlar yordamida)
  
• 
  O`tkir qon yo`qotish holati bilan kurashish
  
• 
  Shokga qarshi qo`llaniladigan vazifalar (novakain blokadasi, gangmoblokatorlarni qo`llash)
  
• 
  Ichki organlarni bajarish (torapotomiya-latoratomiya kranotomiya)
  
• 
  Asfikasiya bilankurashish (traxsostomiya, intubasiya, tilni jag` qismiga fiksasiyalash, nafas olishni quvvatlantirish, nafas yo`llarini tozalash, asperasiyalash, shoshilinch kislorod berish)
  
• 
  Tug`ruqlantirish va shu bilan bog`liq shoshilinch davolash kutkazish ishlarini bajarish
  
• 
  Qiyidagilarda qo`ygan yuzalarni tozalash, og`riqsizlantirish aseptic boylashlar, kuyish, shokga qarshi shoshilinch vazifalarni bajarish
  
• 
  Sanitary, lat yeyish, bo`g`nlar chiqishi holatida immobolizasiyalash, og`riqsizlantirish
  
• 
  Qon va qonni almashtiruvchi moddalarni qo`llash
  
• 
  Yurak-qon tomirlar faoliyatini qo`llab quvvatlash
  
• 
  Jarohatlarning holatiga qarab vaqtinchalik transportirovka qilish, mumkin bo`lmaganlarni yotqizib davolash
  
• 
  O`ta og`ir terminal holatidagilarga vaqtinchalik ahvolini engillashtiruvchi yordamni berish.
  

Bu muolajalarga kirmagan barcha vrachlik yordamini ko`rsatish zarur ammo oldin birinchi navbatda yuqorida keltirilgan vrachlik yordamini qo`llash kerak. Ushbu ro`yxat yana kengaytirilishi mumkin, chunki favqulodda vaziyat holatlarida kutilmagani ham uchramagan jarohatlanishlar uchrashi mumkin. Shuning uchun fuqarolar muhofazasining tibbiy xizmat ko`rsatish bo`limi besh mutaxasislari tomonidan ishlab chiqilgan maxsus ko`rsatma, yo`llanmalarda vrachlik yordamini ko`rsatish tartiblari aniq belgilanib beriladi

Shuning uchun ham FMTX tizimida vrachlik yordamini jarohatlanishlar hamda xastalik bemorlarga ko`rsatishda ko`pincha malakali mutaxasislar tomonidan joriy etilishi rejalashtiriladi. Buning uchun ITYOB ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam brigadalarini OPMlarga ularni quvvatini kuchaytirish uchun safarbar etiladi.

Har qaysi BTYOning ishlash tartibi fuqaro muhofazasining tuman, shahar bo`limi boshlig`I tomonidan berilgan ko`rsatma asosida konkret vaziyatdan kelib chiqib bajarilishi namunaviy nizom asosida olib borilishi shart.

BTYO ishlash yeriga yetib kelishi bilan, eng avvalo, saralash, evakuasiyalash bo`limi, sanitary tozalash bo`limi birinchi navbatda ishga tayyorlanishi, jarohatlanganlarni qabul qilishlari kerak, buning uchun ularga 40-60 daqiqa to`la tayyorgarlik vaqti beriladi.

Ushbu vaqtda jarrohlik, gospital, yordamchi xizmatlar, roentgen, apteka, laboratoriya hamda yordamchi xo`jalik bo`limlari ham o`zlariga belgilangan vazifalardan kelib chiqib, barcha asbob-uskunalarni, texnik vositalarni ishga shay qilib borishlari kerak.

FAVQULODDA VAZIYATLARDA FUQAROLAR MUHOFAZASINING TIBBIY XIZMAT KO`RSATISHDA IXTISOSLASHTIRILGAN TIBBIY YORDAM KO`RSATISH TARTIBI VA TASHKILIY TUZILISHI.

FMTX-sog’liqni saqlash tizimidagi tibbiyot tashkiloti etiladilar. Bunda yuqoridan pastki tizimlarning barchasi yakka yunalash bo`yicha ya'ni sog’liqni saqlash vaziri O`zbekiston davlati fuqaro muhofazaasi tibbiy xizmatning boshligi hisoblaniladi. Usha viloyatda sog’liqni saqlash vaziri FMTXning yordamchisi hisoblanadi. Ayni paytda usha viloyat FMTXning boshligi bo’lib viloyat tarkibiga qiruvchi tumanlar shaharlarning sog’liqni saqlash boshliq`ilari o`z tumani shaharining FMTX bo’limining boshligi uning markaziy shtab boshligi hisoblaniladilar. Korxonalar ixtiyoridagi MChS lar bosh xakimlari shu korxonani FMTX bo’limini boshligi va shahar fuqaro muhofazaasining ixtiyorida bo`ladi.

Fuqarolar muhofazaasining tibbiy xizmat ko’rsatish tizimi ikki taraflama idora etiladi: fuqaro muhofazaasi tibbiy xizmati boshligi tibbiy masalalar bo`yicha rayon, shahar, viloyat va nihoyat sog’liqni saqlash vazirining karamogi hisoblanadilar.

O`zi yashab turgan tuman, viloyat F.M. shtabi tarkibiga kiradi. Ya'ni kasbiy masalalarni sog’liqni saqlash yo’nalishi orqali maxsus masalalarni esa fuqarolarni muhofazaasining mahalliy shtabi ixtiyorida bo`ladi. FMTX-tashkilotlarining, viloyat tumanlarda va ishllab chiqarish korxonalarida (obеktlarda) tibbiy xizmati boshliq`ilari rahbarlari hisoblanadilar ular o`z ixtiyorlarida bo’lgan viloyat, tuman yoki korxonada FMTXni tashkil etadilar. Ularni ta'minoti, favqulodda vaziyatni e'tiborga olgan holqa dori-darmon, sanitar xujalik va boshqa anjomi va mahsuloti tеxnik vositalar bilan ta'minotining bajarishlari talab etiladi. Ular MSGO ning shtab boshligidirlar. FMTX shtabining tarkibiga sog’liqni saqlash tizimi boshliq`ilari, bosh mutaxasisslar, kizil yarim oy jamiyati vaqillari transport yo’nalishlari bosh xakimlari (tеmir yul, aeroport, portlar vahokazo)

Umumiy tayorlanish tinchlik davrida FMTX davrida FMTX shtabi: kadrlar bilan doimo jangovorlik tayor bo`lishlik uchun harbiy mashklar o`tkazib ularni favqulodda vaziyatldarda vazifalarning bajarilishining zarur bo’lgan ishlarga urgatib boradi. Jangovorlik tayorgarlik favqulodda tabiiy ofatlar, avriya va katastrofalar sharoitida fuqarolar muhofazaasining shoshilinch chaqiruv signallarida kanday harakat qilishlikni qutqazish avariya-qayta tiklash ishlarini o`choqda rеjaga asosan bajarishlikni har kimni o’ziga bеlgillangan mеbilizatsiya yo’nalishi bo`yicha urgatadi. Fuqarolar muhofazaasi shtabningn tibbiy xizmati bo’limining boshligining bajaradigan vazifalari.

- bo’lim mutaxasissliklarni maxsus tayyorlash:

- har doim vaziyatlarni urganish tayyor turish:

- o`z ixtiyorida bo’lgan tibbiy xizmat bo’limlariga vaziyatni yеtkazish vazifalarni aniqlash:

- muhim aloqa o`rnatish shoshilinch chaqiruv tizimi signallarini ta'min etish:

- o`z ixtiyorida bo’lgan xodimlarga amaliy moddiy yordam berish:

- SD, SDO, BTO larni OSMPlarni ishlash rеjalarini tuzish va ularni tеgishli mutaxasisslarga o`z vaqtida yеtkazish, vaziyatni aniqlash kabi vazifalar.

Favqulodda hodisa xavfi tugilganda fuqaro muhofazaasi barcha xizmatlarni shu jumladan tibbiy xizmat bo’limlari jangovorlik shay holatiga kеltiradi.

- har bir xudud FMTX boshligi o`z xududida uning ixtiyorida bo’lgan. Tibbiy sanitar muassasalarni faoliyatini o`z xududi bo`yicha shoshilinch chakiradi:

- aholini evakuatsiyalash jarayonida o`choqda evakuatsiyalash jarayonida o`choqda-evakuatsiyalash yo`lida va evakuatsiyalangan yerda tibbiy xizmat ko’rsatishni tashkil etadi:

- tibbiy xizmati bo’limlarini kadrlar bilan tibbiy anjomlar dori-darmonlar bilan shtatiga darajasigacha tuldirib boradi:

-Shoshilinch chaqiruv orqali еtib kеlgan mutaxasisslar bilan jangovorlik-hozirlik chora tadbirlarga tayorligiga urgatib boradi:

- tibbiy saralash, qabul qilish tibbiy yordam ko’rsatish shahardan tashqariga evakuatsiyalash ishlariga boshchilik qiladi:

- Davolash-diognostik bo’limlar ishini nazorat qiladi:

- FMTX bo’limlarini ko`chirish ish bilan to`g`ri taqsimotni ta'min etadi:

- Yuqori tashkilot tibbiy xizmati shtabiga zarur ma'lumotlarni o`z vaqtida еtkazib turadi:

-o`z himoyasida bo’lgan bo’limlarga har tomonlama yordam ko’rsatadi.

- Yon kushni tibbiy xizmati bo’limlari bilan o`zviy aloqa urnatib ular bilan hamkorlik ishlarini birgalikda bajarilishini ta'min etadi:

viloyat sog’liqni saqlash bo’lim mudiri shu viloyat fuqaro muhofazaasi tibbiy xizmati bo’limining boshligi hisoblanadi. Uning ixtiyorida viloyat fuqaro muhofazaasining tibbiy xizmat ko’rsatish shtabi bo’lib shtabning tarkibiga: shtab boshligining

- davolash profilaktika ishi bo`yicha yordamchisi:

- sanitar epidеmiologik xizmati bo`yicha yordamchisi:

- evakuatsiyalash bo`yicha yordamchi:

- tibbiy ta'minot bo`yicha yordamchi:

- yoppasiga bo’limlarni tashkil qilish bo`yicha yordamchi:

- qon tayyorlash tashish kuyish xizmati bo`yicha yordamchi:

- shtab tarkibiga bosh mutaxasisslar: jarox, tyerapеvt, radiolog, epidеmiolog va boshqa mutaxisisliklar bo`yicha hammasi kiradi.

Bosh mutaxasisslar intyeruktiv-mеtodik kurgazmalar, qo`llanmalarni taxlil kuyish, davolash profilaktik choralarni favqulodda holatlar sharoitida qo`llash kurgazmalarni ishlab chikadi, ularni bajarilishini nazorat qiladi. Bosh mutaxasisslar davolash profilaktika evakuatsiyalashni barcha bosqichlarida tibbiy yordam ko’rsatishni sifatini nazorat qiladi. Ushbu tartib rayon, shahar, qishloqda bir xil tartibda joriy etiladi ya'ni rayon sog’liqni saqlash mudiri ixtiyorida rayon fuqaro muhofazaasi tibbiy xizmat bo’limlari bo’lib ularning ishini viloyat sog’liqni saqlash bo’limii mudiri singari o`z rayoni chеgarasida tashkil qiladi.

Rayon FMTX boshligi umumiy savollar bo`yicha rayon fuqarolar muhofazaasi boshligi rayon xokimiga maxsus masalalar bo`yicha esa viloyat sog’liqni saqlash boshligiga buysunadi. Shu tarzda shahar sog’liqni saqlash boshligi rayon sog’liqni saqlash bo’limi boshligiga qishloqlarda, qishloq xakimlik markazi boshligi rayon tibbiy xizmat boshligiga va hokazo tartibda ishlash tartiblari ham bir-biridan fark qilmaydi. Qishloq FMTX boshligi ixtiyorida shtab bo’lib uning tarkibiga:

Shtab boshligi, shtab boshligining davolash-profilaktika bo`yicha yordamchisi:

- sanitar-epidеmiologik xizmati bo`yicha yordamchisi:

- tibbiy ta'minot bo`yicha shtab boshligi yordamchisi:

- yoppasiga tibbiy tuzilmalar bo`yicha yordamchisi:

- qishloq, tumanning tibbiy xizmat ko’rsatish bo’limining bosh vazifalaridan biri qishloqa evakuatsiya qilinadigan aholini tibbiy xizmat bilan ta'min etish.

Odatda har bir rayon, tumanda birta kasalxona kollеktorini tashkil qilish rеjalashtiriladi. Bunda markaziy rayon kasalxona bosh kasalxonaga GB qishloq markaziy kasalxonalar, ixtisoslashgan kasalxonaga muljallab tashkil qilinishi mumkin. Rayondaga harakatlanish kobiliyatiga ega bo’lgan davolash profilaktika tashkilotlari BK yoki BBlar tarkibiga kirmaganlar, Rеzyerv kuchlar hisoblanadilar. Favqulodda vaziyatlarda ular o`choqni oqibatini yokotish ishlariga tjalb qilinishlari mumkin. Bundan tashqari, fuqarolar muhofazaasining tashkilotlarida obеktlardagi bo’limlari ham tashkil etiladilar. Ular tarkibida tibbiy xizmat bo’limlari ham kiradi.

Bunda zavod yoki fabrika, korxonaning tibbiy markazi boshlig`i, shu ob`еktda tashkil etilgan FMTX ning shtab boshligi hisoblanadi. U umumiy savollar bo`yicha obеkt fuqarolar muhofazaasi shtabi boshlig`iga bo`ysunadi. Tibbiy ta'minoti bo`yicha rayon yoki shahar sog’liqni saqlash bo’limining fuqaro muhofazaasi tibbiy xizmat ko’rsatish shtabiga qaraydi.

IXTISOSLASHTIRILGAN TIBBIY YORDAM KO`RSATISH OTRYADI.