O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi а. Qodiriy nomli jizzax davlat pеdagogika instituti
Yüklə 144,61 Kb.
|
| So`rovnoma natijalari
Savollar Bilim darajalari va javoblar Past o`rta yuqori old. kеy. old. kеy. old. kеy. Sen qachon nonushta qilasan-kechqurunmi, ertalabmi? Tushlikni ertalab qilasanmi, kunduzimi? Tushlik oldin buladimi yoki kechki ovqat? 36 88 54
100
Otang (onang) kim bulib ishlaydi? Rasm chizishni yaxshi kurasanmi? Bu qalamning (lentaning, rumolning rangi qanaqa? 34 65
66
100
yozmi, kuzmi? Nega sen shunday deb 45 88
87
100
52
xisoblaysan? Nega qor qishda buladi, yozda emas? Xaydovchi (shifokor, o’qituvchi ) nima ish qiladi? 31
35
98
Maktabda qung’iroq, parta nima uchun
36
44
98
Uzingning ung kuzingni, chap qulog’ingni (
56
87
100
49 87 75
Sen qanday kushlarni bilasan?47 47 88
98
100
asalari? Nimani panjasi katta: kuchuknikimi, xuroznikimi? 56 85 58
94
Nima katta: 8mi, 5mi, 7mi, 9 dan 2 gacha sana. 46
57
92
Bilmasdan birovning narsasini sindirib
Aga ota-onang ( kechkurun va dam olish kunlari) uyda yuk bulsa – kayerda bulishi mumkin? 53
Sen ( katta dukonda, bozorda, xayvonot bogida, seni majburan olib ketganda, notanish kuchada kup kishilik avtobusda, metroda va boshk.) adashib kolsang, bunday xolatlarda nima kilgan bularding? Senga kuchada bezorilar duch keldi va tegajonlik kildi… so`rovnoma jadvali Mazkur so`rovnomalar bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashda ularning ma’naviy, aqliy, axloqiy, jismoniy yetukligini belgilovchi omil bo’lib xizmat qiladi. Bolalar nazariy va amaliy bilimlarga ega ekanligi mazkur so`rovnomada aks etgan. Ma'lum tadbirlardan so`ng bolalarning nazariy va amaliy bilim darajalari kеskin oshganligi jadvalda yorqin ifodasini topgan. 54
XULOSA Hozirgi sharoitda bolalarning maktabga tayyorgarlik darajalariga qo’yilayotgan jiddiy talablar bu borada zaruriy chora-tadbirlarni ishlab chiqish lozimligini taqazo etmoqda. ―O’zbekiston Respublikasida maktabgacha ta’limto’g’risida Nizom‖ ga muofiq maktabgacha ta’limni bola uyda (ota-onalarning mustaqil ravishda ta’lim- tarbiya berishi orqali) yoki doimiy faoliyat ko’rsatadigan maktabgachata’lim muassasalariga jalb qilinmagan bolalar uchun maktabgacha ta’lim muassasalarida, maktablarda, mahallalarda tashkil etilgan maxsus guruhlar yoki markazlarda oladi.Bu yerda ular haftada 5kun shug’illanishadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim-tarbiyasi bilan shug’illanuvchilar 6-7 yoshli bolalarning maktab ta’limiga tayyorgarlik darajasini aniqlashda asosiy shart hisoblangan maktabgacha bo’lgan hayot tarzi uning maktabda kechadigan kundalik faoliyatga o’tishida bir ko’prik vazifasini o’tashi hamda oila yoki bog’chadagi ta’lim-tarbiya sharoitlaridan umumiy o’rta ta’lim maktablarida beriladigan ta’lim-tarbiya muhitga silliq o’tishini ta’minlashi zarurligini ham hisobga olishlari lozim. Maktabgacha yoshdagi bolaning maktab ta’limiga o’tishi hamisha uning hayoti, xulqi, qiziqishi va kundalik munosabatlarida anchagina jiddiy o’zgarishlarni yuzaga keltiradi.Shuning uchun maktabgacha yoshdagi bolani bog’chada yoki uydayoq maktab ta’limiga tayyorlash jarayonida uncha qiyin bo’lmagan bilim, tushuncha, ko’nikma va malakalar bilan tanishtirish, o’z navbatida bolada kechadigan moslashuv davri jiddiy qiyinchiliklarsiz o’tishga yordam beradi. 55
Yetakchi mutaxassislarning fikricha ―maktabga tayyorgarlik‖ tushunchasi bolani maktabga tayyorlashning jismoniy, shaxsiy, (ruhiy), aqliy va maxsus tayyorgarlik yo’nalaishlarini o’z ichiga oladi. Jismoniy tayyorgarlik bolaning sog’lomligi,harakat ko’nikmalari sifati ko’rish motorikasi va qo’l mushaklarining o’zaro muofiq tarzda rivojlanishi bilan izohlanadi. Shahsiy (ruhiy) tayyorgarlikda esa bolaning maktabgacha ta’lim muassasasida tarbiyalanganligiga ko’ra turlicha bo’lishi mumkinligi nazarda tutiladi.Bunda bolada sharoitga ko’ra umumiy o’rta ta’lim maktablaridagi ta’lim- tarbiya borasida tegishli tasavvur va tushunchalaar shakllangan bo’ladi.Ulardagi ana shu ruhiy tayyorgarlikni tarbiyachilar to’g’ri yo’nalishga sola bilishlari lozim. Shuningdek, maxsus tayyorgarlik bolani ilk savodxonlikka o’rgatish va unda maktabvning 1- sinf o’quv dasturi materiallarini yetarli darajada egallash haqidagi tushunchani shakllantirishni nazarda tutadi.Shu o’rinda bir narsani ta’kidlash lozimki, bolaga po’qishni ayniqsa tez o’qish va yozishni o’rgatish eng asosiysi emas. Eng asosiysi bolaning lug’at boyligini oshirish undan ongli faol foydalana olishni, tovushni tiniq eshitishni, aniq talaffuz qilishni, tovushlarni so’zlardan ajrata olishni ta’minlash va ―Uchinchi ming yillikning bolasi‖ dasturiga kiritilgan ilk savodxonlik bo’yicha oddiy bilimlarni matematik tasavvurlarni egallashlariga erishishdir.Agar bola maktabgacha tarbiya davrida har tomonlama rivojlangan bo’lsa, u maktabda 1-sinf ta’limi jarayonida 2-3 oy davomida o’qish va yozish texnikasini qiyinchiliksiz egallab oladi.Maxsus tayyorgarlikning asosiy ko’rsatkichlari, bu faoliyatning tushinib yetilishi va erkinligi, ijodiy tasavvurning rivojlanganligi hisoblanadi.Ushbu sifatlar bolada maktabgacha tarbiya davrining so’ngida ilk savodxonlik, matematik tasavvurlarni rivojlantirish, o’ziga xos 56
faoliyatning yangi o’yin konstruksiyalash(qurish-yasash) chizish ko’nikma va malakalarni egallash asosida shakllanadi. Shuni unutmaslik kerakki, makktabga tayyorgarlik bolaninig hissiy hayotga boy faoliyatini tashkil etishdan iborat.Bu jarayon qayerda uyda yoki qayerda kechishidan qat’iy nazar bolaning kelajakdagi rivojiga asos bo’ladigan, uning maktabgacha bolalik pallasidagi qiziqish va ehtiyojlarni qondiradigan yorqin, yanada unitilmas voqea va ishlar bilan boyitilishi kerak. ―Uchinchi ming yillikning bolasi‖ tayanch dasturida bolalarni har tomonlama rivojlantirish va maktabga tayyorlash uch yo’nalishdagi mashg’ulotlar asosida olib borilishi joroiy etilgan.Ushbu dasturdan foydalanilgan holda qisqa muddatli guruhlar maktab qoshida ochilgan tayyorlov, shanba, yakshanbalik va boshqa noan’anaviy guruhlar uchun mashg’ulotlar soni aniqlanadi hamda haftalik jadval tuziladi.Demak, farzandlarimiz oilada maktabga tayyor bo’lib kelishlari ham dasturimizda belgilangan asosiy vazifasidir. Biz tatqiqotimiz natijasida quyidagi natijalarni berishni maqsadga muofiq deb bildik. 1. Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarni ilk yoshdan boshlab maktab ta’limiga tayyorlab borishni; 2. Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachisi va maktab boshlang’ich ta’lim o’qituvchilari maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash va maktab ta’limiga tayyorlashda ―Uchinchi ming yillikning bolasi‖ tayanch dasturi va ―Bolangiz maktabga tayyormi?‖ o’quv qo’llanmasi bilan mustaqil foydalana olishlari lozim. 3. Bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashda ularning |