Maktabgacha yoshdagi bolalarda ijtimoiy

---

Ta’lim va innovatsion tadqiqotlar (2023 йил №2)
ISSN 2181-1709 (P)
174
Education and innovative research 2023 y. №2
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA IJTIMOIY 
RIVOJLANISH
Jumayeva Malika Aliyevna
Termiz davlat pedagogiika instituti Maktabgacha ta’lim nazariyasi kafedrasi 
o‘qituvchisi
Annotatsiya. Maqolada maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyalanuvchilarini 
ijtimoiy hayotga tayyorlash, ularda o‘z o‘rnini topishga bo‘lgan dastlabki 
ko‘nikmalarni shakllantirish, ijtimoiylashtirish borasida olib borilayotgan ishlar 
ko‘lami bayon qilingan.
Kalit so‘zlar. maktabgacha ta’lim tashkiloti, bolani ijtimoiylashtirish, pedagog-
tarbiyachi, metodik ishlar, ijtimoiy =ayot.
Bola maktabgacha yoshda o’zi va atrofidagi odamlar bilan muloqot qilish haqida 
ko’p narsalarni bilib oladi.
Bolalik - bu kelajakdagi hayotga tayyorgarlik emas, balki haqiqiy, yorqin, o’ziga 
xos, noyob hayot inson hayotining eng muhim davri! Va bolalik qanday o’tganidan, 
bolaligida bolani qo’li bilan boshqarganidan, uning ongi va qalbiga atrofdagi 
dunyodan nima kirganligi, bu bugungi chaqaloq qanday inson bo’lishiga bog’liq. V. 
A. Suxomlinskiy.
Muammoning dolzarbligi. Zamonaviy dunyoda muammo ijtimoiy rivojlanish 
yosh avlod eng dolzarb mavzulardan biriga aylanmoqda.
Ota-onalar va o’qituvchilar bu dunyoga kelgan bola o’ziga ishongan, baxtli, 
aqlli, mehribon va muvaffaqiyatga erishish uchun nima qilish kerakligi haqida har 
qachongidan ham ko’proq tashvishlanmoqdalar.
Maktabgacha davr bolaning dunyoga kirishi uchun juda muhimdir ijtimoiy 
munosabatlar, jarayon uchun ijtimoiylashuv, bu L. S. Vygotskiyning fikriga ko’ra 
«Insoniyat madaniyatiga aylanish».
Uslubiy asos ijtimoiy rivojlanish falsafaning yagona jarayon bilan tavsiflanadigan 
inson va jamiyat o’rtasidagi munosabatlardagi pozitsiyasidir.
Ijtimoiy taraqqiyot - bu ijtimoiylashuvning yagona jarayoni - individualizatsiya
Bola uch yoshga to’lganda uning atrofidagilarga munosabati hamda qiziquvchanligi 
kuchayadi. Shuningdek, bolalarning o‘rtoqlari bilan birgalikda faoliyatga kirishishga 
moyilligi oshadi. Bu jarayonda ular hamma ham aynan ular kabi o’ylamasligini va 
ularning har bir o’yindoshining o’ziga xos fazilatlari borligini, ba’zilari jozibali, 
ba’zilari esa yo’qligini tushunishadi. 3 yoshga to‘lgan bolalarning ba’zi bolalarga 
qarab intilganini va ular bilan do’stlik rishtalarini rivojlantira boshlaganini ko’ramiz. 
Bunday do’stliklarni yaratishda, bolalar o’zlarining har birida o’ziga xos fazilatlarga 
ega ekanligini bilib olishadi, bu esa ularda yoqimli hislarni his qilishi, ya’ni o’z-o’zini 
hurmat qilish uchun muhim turtki beradigan holat kuzatiladi.
Maktabgacha bolalik davrida bolaning nutqi va tafakkuri faol rivojlanmoqda. 
Bolaning shaxsiyatining rivojlanishi turli xil faoliyatlarda tengdoshlari va kattalar 
bilan muloqot qilishda eng samarali hisoblanadi.
Maktabgacha yoshdagi bolaning ijtimoiy rivojlanishini umumiy tushunchasiz 
tasavvur etib bo’lmaydi ijtimoiylashuv.Ijtimoiylashuv - bu o’quvchining jamiyatda 
mavjud bo’lgan ijtimoiy-axloqiy me’yorlar va xulq-atvor qoidalarini o’zlashtirish 
jarayoni. Ijtimoiylashuv - bu butun hayot davomida davom etadigan doimiy jarayon. 
Maktabgacha yoshdagi bolalikda bu birinchi navbatda ijtimoiy hayot normalarini 
o’zlashtirishdir.
Bolaning ijtimoiy rivojlanishida etakchi o’rinni o’z xalqining axloqiy 
qadriyatlarini o’zlashtirish va keyinchalik umuminsoniy axloqiy qadriyatlarni bilish 
va egallash egallaydi. Ijtimoiy taraqqiyot bilan chambarchas bog’liq maktabgacha 
yoshdagi bolalarning axloqiy tarbiyasi.Maktabgacha yoshdagi bolalarning axloqiy 

---