O’zbekstan Respublikasi Nawayi ka’n-metallurgiya kombinati Nawayi ma’mleketlik ka’nshilik instituti No’kis filiali

Reaktivlarden paydalanıw qag’ıydaları
1. Reaktivlarni kórsetilgen mug’darda alın’. Reaktivdan qansha alınıwı aytilmag’an bolsa, olardan belgilengen az mug’darda : eritpelerden
1-2 ml, qurg’aq zatlardan bolsa shama menen chay qasiqtin’ 3/1 mug’darinda’ alın’.
2. Alıng’an reaktivtin’ artıp qalg’an bólegin reaktiv turg’an ıdısqa tag’ı qaytarib salin’
3. Reaktivti alg’annan son’ , reaktiv alıng’an ıdıstıń qapqag'in tezde bekitin’ hám óz ornına qoyin’.
4. Qurg’aqlay reaktivlardi shını yamasa metall qasıqshalar menen alın’. Olar taza hám qurg’aqlay bolıwı kerek
5. Shıyshe sinig'i, qag’az, shırpı paqalı hám sog’an uqsas kereksiz buyımlardı rakovinag’a taslamasdan, rakovina to’menine qoyılg’an arnawlı ıdısqa salin’.
6. Kerekli reaktiv suyıq jag’dayda bolsa, bul reaktivti alıwda paydalanılg’an pepitkalardi juwmasdan basqa reaktiv turg’an ıdısqa salıwg’a bolmaydi.
Tájiriybe aparıwda kóriletug’ın ıqtıyat ilajları
Ximiyalıq laboratoriyalarda alıp barılatug’ın jumıslar hám qollanılatug’ın reaktivlar kisi organizmi ushın belgili dárejede zıyanlı bolıp tabıladı. Sol sebepli laboratoriyada islegende tómendegi ıqtıyat ilajları qag’ıydalarına ámel etiw kerek:
1. Zıyanlı hám qolańsa iyisli zatlar menen etiletug’ın tájiriybelerdi morılı shkafda atqarıń.
2. Ajralıp shıg’ıp atırg’an gazlardı jaqından turıp iyiskelemen’.
Eger gaznı iyiskelew kerek bolsa, ıqtıyat bolıp, hawanı qolıńız menen ıdıs og'zidan ózińiz tárep áste jelpib, iysken’.
3. Kúshli kislotalardı ásirese konsentrlangan sulfat kislotanı suyultiriwda suwdı kislotag’a quymasdan, kislotanı suwg’a ıdıs diywali arqalı jildiratib áste quyin’.
4. Reaktivlarni quyg’anda olar juzingizge yamasa qolın’izg’a shashramasin.
5. Suyıqlıq qizdirilip atirg’anda onıń jag’dayın baqlaw ushın ıdıs ústine en’keyip qaraman’. Sebebi suyıqlıq birdan shashrap ketiwi múmkin.
6. Probirkaga qandayda bir zat, ásirese, suyıq haldag’i zat salip qizdirip atg’aningizda onıń awzini ózińizge yamasa qasıńızda turg’an kisige qaratpan’.
7. Kóz hám qolıngizga qandayda bir ximiyalıq eritpe shashrasa ziyanlang’an jaydı da’rhal suw menen juwip tashlang.
8. Janiwshi gazlardı hawa menen qospası portlaytug’ın boladı. Sol sebepli vodorod hám sog’an uqsaw gazlardı qosıwdan aldın olardıń tazalıg’in sınap kóriw kerek.
9. Sınap jáne onıń buwi og’ada zıyanlı bolıp tabıladı. Ol menen islegende júdá ıqtıyat bolıw kerek.
10. Sınap hám sog’an uqsag’an uwlı zatlı menen islegenden keyin álbette qolın’izdi juwıwdı umitpań.
11. Suwlı eritpeler hám uliwma suyıqlıqlardıń mazasin tatip kóriw qatań qadag’an etiledi.
12. Ańsat ot alıwshı zatlar menen etiletug’in tájiriybelerdi o'tdan uzag’ıraqda yamasa arnawlı morılı shkafda aparıw kerek.
13. Benzin, spirt, efirlar menen islegende ot shıg’ıp qalsa hesh waqıt suw menen óshiriwge urınbań. Bunday jalındı qum sepib yamasa arnawlı qurallar járdeminde óshiriw kerek. Olardı o'tga jaqın keltiriw yamasa ashıq jalında jılıtıw múmkin emes.
14. Terinń qandayda bir jayı kuyip qalsa, ol jern kaliy permanganatning kúshsiz eritpesi menen ho'llen’ hám tiyisli surkama maydan su’rken’. Keyin álbette vrachg’a shaqırıq etiń.
15. Laboratoriya shınıg’ıwı tawsılg’annan keyin, jumıs stolini tártipke salıw, gaz hám v, elektr ha’m suw tarmaqlarin jawin’.A’sbaplardi o’shiriw kerek. Jumis ornin barqulla taza ha’m azada saqlaniwin ta’miyinlew lazim