ÖZGÜr proje gizem Korun Proje Konusu

ÖZGÜR PROJE

Gizem Korun
Proje Konusu:

Liderlik Değişimlerinin Toplum Zihniyeti Üzerinde Etkilerinin Rusya Örneği Üzerinden İncelemesi

Rusyanın 1900lü yılların başından beri hakimiyeti altına girdiği liderlerin bazıları sadece bahsedilen coğrafi bölge üzerinde değil, dünyanın kalanı üzerinde de büyük etkiye sahip olmayı başarmıştır. Bu derece geniş bir etki alanı olan bir liderin ise, elbette ki, direkt olarak otoritesi altında bulundurduğu; kendi kuralları çerçevesindeki bir meşruiyet anlayışıyla yönettiği topluluğun üzerindeki etkisi kendisini sosyal yaşamın her alanında hissettirmiştir. Liderlik alanındaki radikal değişimlerin toplumun kolektif zihniyeti üzerine etkilerinin ve yarattığı kuşak çatışmalarının bu ülkede dünya normlarının üzerinde seyretmiş olabileceği hipotezinin incelenmesi, bu durumun sosyolojik olgularını anlamamıza yardımcı olabilir. Bu incelemenin beraberinde getireceği yeni psikolojik çözümlemeler ve sosyolojik algılar ise kısa süreler içerisindeki rejim değişikliklerinin bir topluluk üzerinde yarattığı etkileri daha iyi anlamamıza ve gelecekte yaşanabilecek negatif sonuçlardan kaçınmamıza yardımcı olabilir.

Rusya Federasyonu coğrafi olarak hem Asya hem Avrupa kıtasında yer almasına rağmen, kültürel açıdan incelendiğinde iki kıta kültürüne de entegre olmamış bir ülkedir. Kendine has özellikleri olan bu ülke tarih boyunca, özellikle 20.yüzyılda, olağanüstü olaylara sahne olmuştur. 1917 yılında otokratik Çarlık sisteminden çıkarak uzun yıllar boyunca komünist bir rejimi benimsemiştir. 1991 yılında ise bu sistem yıkılmış ve sonrasında Rusya federal bir cumhuriyet haline gelmiştir.

1917 Devriminin hemen öncesine bakarak incelediğimizde, Rusya yüz yıldan kısa bir süre içerisinde 13 farklı lider tarafından yönetilmiştir. Bunlar: son çar 2. Nikolay, Kerensky, Lenin, Stalin, Malenkov, Khrushchev, Brezhnev, Andropov, Chernenko, Sovyetler Birliği’nin son lideri Gorbachev ve sonrasında gelen yönetimin hükümet başkanları Yeltsin, Putin ve Medredev olarak sıralanmaktadır. Bu kişilerin her biri bir dönem boyunca bu devasa ülkenin veya ülkeler topluluğunun lideri olmanın yanı sıra yönetimin önemli bir çok kademesinde de görev yapmışlardır.

Günümüz sosyolojik ve tarihi inceleme anlayışlarına baktığımızda bu incelemelerin sınırları belli coğrafi bölgeler içerisinde yaşayan ve birtakım ortak özellikler barındıran toplulukların alışkanlık ve davranışlarını temel alarak oluşturulan genellemeler üzerine kurulu olduğunu görüyoruz. Bu durum bize tarihi gelişmeleri açıklamakta tümden gelim ve benzeri yöntemleri kullanmak gibi faydalar sağlasa da, uluslararası düzene realist bir bağlamda yaklaşarak devletleri üniter aktörler olarak kabul eden ve liderlik düzeyi analizine yeterli vurguyu yapmayan bir anlayıştır. Toplumların süregelen alışkanlıklarını değişmez veriler olarak kabul edip, sonuçların bunların doğrultusunda gelişeceği önermesini baz alan bir anlayış stabil bir siyasi rejim geleneğini benimsemiş yönetimler için geçerli olmakla beraber, bunun tersi durumlarda geçerliliğini kaybetmektedir. Bu durumda toplumların kültürünü oluşturan öğrenilmiş davranışlar ve alışkanlıkların liderlik alanındaki radikal değişimlere verdiği tepkiler önemli bir araştırma konusu olmalıdır. Kısa süreçler içinde yaşanan baskıcı olan veya olmayan radikal değişimlerin kuşak çatışmalarını görülmemiş boyutlara taşımış olması ise bu açıdan çok muhtemeldir.

Kendi algılarım doğrultusunda kurguladığım bu hipotezleri Rusya örneği üzerinden kanıtlamak veya çürütmek amacıyla ülkenin tarihsel gelişimi doğrultusunda özellikle tesirli bulduğum beş liderin yönetimleri altında kolektif zihniyet, sosyokültürel alışkanlıklar, öğrenilmiş davranışlar ve dolaylı yoldan da yaratılan kuşak çatışmalarını incelemek için Rusya’da yaşanılan çoğu tarihi dönemin tam ortasında yer alan Moskova şehrine bir gezi planlamak ve sorularıma cevap sağlayacak anketler ve röportajlar yapmayı planlıyorum.

Yapmayı planladığım araştırmalar ve röportajlar sonucunda hipotezlerimin yeterli seviyelerde dayanak bulacağını düşünüyorum. Bu sonuçlar doğrultusunda ise uluslararası sistemde global ve domestik yaklaşımların aksine bireysel düzeyde analiz yaklaşımıyla daha doğru sonuçlara ulaşılıp ulaşılamayacağı ve daha önemlisi toplumların kültürel öğelerinin ve kolektif zihniyetlerinin ne derece bağımsız, ne derece yönetime bağlı olduğunu açıklayan sonuçlara ulaşabileceğimi düşünüyorum. Bu sayede de devlet ve toplum terimleri kullanıldığında değişmez ve içkin kabul edilen konseptlerin bu özelliklere ne derece sahip olduklarının mantıklı ve detaylı bir şekilde sorgulanmasına yardımcı olacağımı düşünüyorum.

Uygulama Planı:
Rusya’nın radikal yönetici ve yönetim biçimi değişikliklerini detaylıca incelemek ve bu durumların toplum üzerinde yarattığı etkileri dikkatlice araştırmak için Rusya Federasyonu’nun kalbi, Moskova şehrine 10 (on) günlük bir gezi yapmayı planlıyorum. Bu gezi sürecinde çeşitli yaş gruplarından kişilerle röportajlar yapmayı ve önceden hazırlayacağım birtakım anketlere bu kişileri tabii tutmayı planlıyorum. Bu doğrultuda Moskova’da genel olarak Putin döneminde yaşayan kendi jenerasyonum, Gorbachev döneminde yaşayan bir önceki kuşak ve Stalin döneminde yaşayan iki önceki kuşak ile anket ve röportajlar yapmayı planlıyorum. Bunun haricinde ise, yine çok ciddi tarihi etkisi olan Lenin ve Çarlık dönemi otokratik rejiminin son örneği olan Çar 2.Nikolay dönemleriyle ilgili araştırmalar yaparak, ayrıca ulaşabildiğim derecede aile tarihleri ve halka açık bulunan Rus tarihi dökümanlarından yararlanarak bu beş liderin toplumsal gelişim ve değişimlere etkilerini kıyaslamayı planlıyorum.

Bu sene aldığım sosyal ve bilişsel psikoloji derslerinin bana bu araştırmam esnasında ivme kazandıracağına inanıyorum. Bu derslerde öğrendiğim araştırma tekniklerini anketlerimi hazırlamakta kullanmak ve gerekli olduğu taktirde psikoloji profesörlerimden yardım almak hedefindeyim. Anketleri yapacağım insanları seçerken onları etnik köken ya da cinsiyet gibi kategoriler altında toplamaktansa dahil oldukları politik dönemde jenerasyonlarının kalanıyla beraber Rusya’da yaşamış olmalarını ve dönemin kültürünü tamamıyla benimsemiş olmalarını asıl koşulum olarak alacağım. Bu noktada halk ile kontak kurmak için Rus bir arkadaşımdan yardım alacağım. Anketlerimi ingilizce hazırlayıp, Rusya gezimden önce bir tercüman yardımıyla rusçaya çevirteceğim. Sonrasında ise kamu alanlarında bu anketleri Rus halkına doldurtacağım. Anketlerimde odak noktalarım yaş grupları ve bu grupların ışığındaki tarih algıları olacak. Ayırdığım üç jenerasyonun gözünde ülkeyi hangi dönem yöneticilerinin ileriye taşıdığı; kimlerin halka en çok güveni aşıladığı; ait oldukları dönemi göz önünde bulundurarak, Rusyayı hangi sıfatlarla tanımlayacakları; kendilerinde diğer iki jenerasyondan farklı ne gözlemledikleri gibi sosyolojik soruların cevaplarını sorgulayan anketlerim olacak. Kuşak çatışması gibi dünyanın her ülkesinde, her toplum içerisinde görülebilen bir durumun Rusya’daki karşılığı ana araştırma konularımdan biri olacak. Rus toplumunun gözünde kuşak çatışmasının tanımı ve bu çatışmanın ülkenin siyasi yaşamına yansımasının derecelerini sorgulayarak etkilerini gruplandırmayı hedefliyorum.

Bu gezi sonucundaki baslıca hedefim, sorularıma katılımcıların yardımıyla değişik açılardan yanıtlar alarak geniş bir veri havuzu oluştumak ve bu verileri gezimin dönüşünde inceleyip sınıflandırarak hipotezlerimle ne derece ölçüştüğünü sınamak olacak.

Projemde gezi esnasında bana yereli olduğu için şehri göstermek ve bazı durumlarda halk ile iletişime geçmek konusunda yardımcı olacak olan arkadaşım dışında yardımcı olacak birisi olmayacak. Veri toplama konusunda işimi kolaylaştırabilecek olmasına rağmen veri analizi ve hipotezin gözden geçirilmesi gibi açılardan daha bireysel bir çalışma konusu olduğu için bir proje takımına ihtiyacım olduğunu düşünmüyorum. Bu nedenle projeye bireysel olarak başvuruyorum.

Moskova’ya yapılacak bir bilgi toplama gezisi ile sonrasındaki araştırma ve inceleme süreci sonucunda liderlik alanındaki köklü değişimlerin toplum zihniyetine kısa ve uzun süreli yansımaları ana başlığı altında detaylı bilgi edinerek bu konuda ayrıntılı bir rapor yazacağım. Sorularıma alacağım yanıtlar toplumlar hakkında çeşitli sosyolojik ve psikolojik çözümlemeleri de bu raporuma entegre etmeme yardımcı olacak. Tüm bunların sonucunda bireysel olarak ortaya koyacağım tez çeşitli araştırma branşlarını alakadar eden etraflıca oluşturulmuş bir neticeye varacak.