P andalar katta pandalar

P ANDALAR
Katta pandalar-ayiqlar oilasiga mansub sutemizuvchilar turkumi yenotlarning baʼzi belgilariga ega. U bitta tirik va toʻrtta yoʻqolgan turni oʻz ichiga oladi^]. Jinsning yagona zamonaviy turi — ulkan panda. Bu hayvonlar markaziy Xitoyning togʻli hududlarida yashaydi: Sichuan va Tibet . Voyaga yetgan pandaning vazni juda keng diapazonda oʻzgarishi mumkin — 17 dan 160 kilogrammgacha (oʻrtacha 102 kg). XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab, panda Xitoyning milliy timsoliga aylandi. Xitoycha nomi "mushuk-ayiq" degan maʼnoni anglatadi. Uning gʻarbiy nomi kichik pandadan kelib chiqqan. Ilgari uni dogʻli ayiq deb ham atalgan.
22 ming yil avval yashagan Xitoy janubidagi (Guansi-Chjuan avtonom viloyati) Cizhutuo gʻoridagi ulkan pandalar l. n., Ailuropoda melanoleuca bilan bogʻliq turlarga mansub va taxminan 183 ming yil oldin ulardan ajralib chiqqan. yillar oldin. Olimlarning fikriga koʻra, Ailuropoda melanoleuca ning bambukga haddan tashqari qaramligi nisbatan yaqinda — taxminan 5000 yil oldin rivojlangan boʻlishi mumkin edi.
Pandalar haqida qiziqarli ma’lumotlar:



1. Gigant pandalar (ko‘pincha “pandalar” deb nomlanadi) - qora va oq ayiqlardir. Yovvoyi tabiatda ular Markaziy Xitoy tog‘larida joylashgan qalin bambuk o‘rmonlarida uchraydi.
2. Bu ajoyib sutemizuvchilar vaqti-vaqti bilan mayda hayvonlar va baliqlarni iste’mol qilsalar ham, bambuk daraxti ularning asosiy ovqati hisoblanadi (99%).
3. Pandalar ishtahasi yaxshi hayvon hisoblanib kuniga o‘rtacha 12 kg bambuk yeyishadi va 12 soat davomida yegan ovqatini hazm qilib daraxtda yotadi.
4. Gigant pandalar 1,2 m dan 1,5 m gacha, og‘irligi 75 dan 135 kg gacha bo‘ladi. Pandalar yovvoyi tabiatda qancha umr ko‘rishlarini bilishmaydi, ammo asirlikda ular 30 yoshgacha yashaydi.
5. Chaqaloq pandalari pushti rangda tug‘ilib, taxminan 15 sm - bu qalamning o‘lchamiga teng! Ular, shuningdek, ko‘r bo‘lib tug‘iladi va tug‘ilishdan olti-sakkiz hafta o‘tgach, ko‘zlarini ochishadi.
6. Achinarlisi shundaki, bu ajoyib hayvonlarning yo‘q bo‘lib ketish xavfi ortmoqda va ular atigi mingga yaqin qolishgan.
7. Pandalar daraxtga chiqishni mohirona eplashadi va suzishni ham bilishadi.
8. Pandaning tishlari katta va o‘tkir, ammo bu tishlar bambuk va o‘simliklarni yeyish uchun!
9. Pandalar odatda avgust oyida tug‘iladi, chunki panda juftlash oylari martdan maygacha va homiladorlik muddati 3 dan 5 oygacha bo‘ladi.
10. Pandalar asosan yolg‘iz qolishni xush ko‘rishadi.


Panda bolalari qanday koʻrinishda boʻladi? Ulkan pandalarning mitti bolasi qanday oʻsishi va rivojlanishini kuzatish juda qiziqarli jarayon. Lekin panda bolalariga gʻamxoʻrlik qilish oson ish emas: bu yoqimtoygina kichik jonzotlar ancha nimjon, ular tezda kasallanib, oʻlib qolishi mumkin. Oʻtgan asrning 60-yillarida panda bolalarining faqatgina 30 foizi yashab qololgan. Hozirgi kunda pandalarni koʻpaytirish markazlarida bu raqamlar 90% gacha oshgan!
Panda bolasi odatda yozning oxirida, iyuldan sentyabrgacha boʻlgan davrda tugʻiladi. Urgʻochi panda homilasini 3 oydan 5 oygacha koʻtarib yuradi. Ulkan pandaning bolasi odatda juda kichkina boʻlib tugʻiladi.
E ndigina dunyoga kelgan panda katta pandalardan ancha farqli boʻladi. Panda bolasi juda mitti, koʻzi ochilmagan, pushti rang terili, deyarli junsiz boʻladi. 

Yangi tugʻilgan panda bolasining oʻrtacha ogʻirligi bor yoʻgʻi 100 gramm — onasi ogʻirligining toʻqqiz yuzdan bir qismini tashkil qiladi. Tugʻilganida eng yengil boʻlgan panda bolasining vazni 36 grammni, eng ogʻiri esa 210 grammni tashkil qilgan.
Yangi tugʻilgan panda bolasining panjasi shu darajada nozikligidan, ular umuman panjasiga tayanib turolmaydi. Tugʻilganidan keyin 2 oy davomida panda bolalari faqat sut bilan oziqlanib, uxlashadi.