P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

b o sh q a shu k abi a n tr o p o g e n t a ’sirlar n a tija sid a tu p ro q
m e’yoridan ortiqcha zichlashadi. O lta zichlashgan tuproqlarga
ish lo v berish o g ‘irlash ad i va k o ‘p en ergiya talab etila d i.
Tuproqlarning agronomik ahamiyatga ega b o ‘lgan donadorlik
xossalari buzilib, tuproqning g ‘ovakligi kamayib ketadi. Eroziya
uchun qulay sharoit vujudga keladi, ekinlarning ildizi yaxshi
rivojlana olm ay, hosildorligi pasayib ketadi. H ozirgi paytda
k o ‘plab mamlakatlarda tuproqlarning zichlashuvi katta iqtisodiy
va ekologik ziyon keltirmoqda. Birgina A Q SHning o ‘zida ushbu
holatdan yiliga 1
,8
 mlrd. dollarlik zarar k o ‘rilmoqda. Rossiyada
esa haydalma yerlarning qariyb 90% i o ‘rtacha va kuchli darajada
zich lash gan . U sh b u h o la t deyarli barcha m am lak atla rd a ,
jumladan, bizning Respublikamizda ham kuzatilmoqda. Juda
k o ‘plab eskidan sug'orib kelinayotgan, ayniqsa, o g ‘ir va o'rtacha
mexanik tarkibli yerlarimizda hosildorlikning pastligining asosiy
sabablaridan biri, haydov osti qatlamlarini m e’yoridan ortiqcha
(1,35-1,50 g/sm
3
)zichlashganligidandir.
Antropogen ta’sirlar natijasida o'simlik qoplami y o ‘qotilgan,
suv rejimi izdan chiqqan, relyefi o'zgartirilgan, ifloslangan,
chiqindilar va turli to g
1
 jinslari ostida k o ‘milib ketish oqibatida
ishdan chiqqan yerlarni buzilgan yerlar deyiladi. Sanoati kuchli
rivojlangan hududlarda bunday yerlar k o ‘plab m aydonlarni
is h g ‘ol eta d i. T o g ‘-k o n sa n o a ti, in s h o o tla r i, en erg etik a
o b y ek tla ri, yirik in d u strla sh g a n a h o li p u n k tlari a tro fid a
(chiqindilar «qabriston»i) bunday yerlar k o ‘plab uchraydi.