R sayfullayeva, B. Mengliyev, G. Boqiyeva, M. Q urbo no va, Z. Yunuso va, M. Abuzalova

4. Tasnifda sakrash boim asligi lozim. Agar «kesim sodda
kesim, murakkab fe’l kesim, murakkab ot kesimga bo'linadi»
tasnifini amalga oshirsak, xatoga yo'l qo'ygan bo'lamiz. Chunki
dastlab kesimni sodda va murakkabga, so'ngra f e i va ot kesimga
bo'lish to'g'ri va izchil tasnifni beradi.
Tasnifning 
b oiishdan 
farqi 
shundaki, 
b oiishda 
a’zolar
guruhlanishi shart emas. Masalan, «lablanmagan unlilar [/], [e\, [a]
dir» deyish tasnif emas, balki boiishdir. Tasnif xarakteriga ega
bo'lish uchun i yoki a guruh (sinf) bo'lib, o'z navbatida, yana
b oiin ib ketishi lozim edi. Unlilarni lablangan va lablanmagan
51

---

unliga bo'lish tasnif bo‘lib, lablanmagan yoki lablangan unlini
bo'lish oddiy bo'lish b o‘lsa-da, tasnif maqomida emas.
T asnif dixotomik, 
politom ik yoki dixopolitom ik bo'lishi
mumkin.
D ixotom ik tasnifda birliklar ikki guruhga ajratiladi: «fonemalar
unli va undoshga ajraladi» kabi. Politom ik tasnifda guruh soni
ikkidan ortiq bo'ladi: «Grammatik qo'shim cha lug'aviy shakl hosil
qiluvchi, sintaktik shakl hosil qiluvchi va lug'aviy sintaktik shakl
hosil qiluvchiga bo'linadi» yoki «fe’llar nutq fe’llari, ruhiy-holat
fe ’llari va h.k.» kabi.
D ixopolitom ik 
tasnifda 
tasniflanuvchi 
butunlik 
dastlabki
bosqichda ikkiga, keyingi bosqichda ikkidan ortiq sinfga ajraladi.
M asalan (14-jadval):
14-jadval
Fonem a
U nli
U ndosh
Yuqori tor
O'rta
keng
Quyi