Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot kafedrasi

sharoitlariga qarab ishchi va xizmatchilarning ish haqi darajasini tartibga 
solib turuvchi me‘yorlar majmui.
Tarif-malaka ma‘lumotnomalari
ayrim kasblar va mehnat turlarining batafsil 
tavsifi, u yoki bu aniq ishni bajaruvchining bilim va ko‘nikmalariga qo‘yiladigan 
talablardan iborat bo‘lib, ularda muayyan ishni tariflash uchun qo‘yiladigan 
razryadlar ham ko‘rsatiladi.
39
McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 20th edition. America, New York: McGraw-Hill, 2014. page 
614 

---

62 
Tarif setkasida
razryadlardan tashqari tarif koeffitsientlari ham bo‘lib, ular 
birinchi razryadli ishchiga haq to‘lash bilan keyingi razryadli ishchilar mehnatiga 
haq to‘lashning o‘zaro nisbatini ko‘rsatadi (birinchi razryadning tarif koeffitsienti 
hamma vaqt birga teng bo‘ladi). 
Tarif stavkalari
tegishli razryadga ega bo‘lgan ishchining mehnatiga 
to‘lanadigan haq miqdorini belgilab beradi. 
Mehnat qilish sharoiti og‘ir va zararli bo‘lgan ishchilarga tarif stavkasiga 
qo‘shimcha haqlar
belgilanadi. Tarif stavkalariga ustamalar shaklidagi haq 
(razryadlar bo‘yicha farqlantirilgan) kasbiy mahorat uchun belgilanadi. 
 
 
Mustaqil ishlash uchun nazorat savollari 
1.
2.
Ish haqi bilan zaruriy mahsulot o‘rtasida qanday aloqadorlik mavjud? 
3.
Ish haqining turlicha nazariyalarini tahlil qilib, ularga o‘z qarashingizni 
bildiring. 
4.
Tarif tizimi o‘z ichiga qanday tarkibiy qismlarni oladi? Ularning har 
birining ahamiyati va farqlanishini tushuntirib bering. 
5.
Mehnat munosabatlari deganda nimani tushunasiz? Mehnat munosabatlari 
kimlar tomonidan tartibga solinadi? 
6.
Kasaba uyushmalari ish haqini oshirishning qanday usullaridan 
foydalanadilar? 
7.
Mehnat shartnomasi nima va unda qanday masalalar o‘z ifodasini topadi?