Toshkent farm atse vtikainstituti

Geograflk tarqalishi, 
Aholi yashaydigan joylarda, yo ‘l 
yoqalarida, o'tloqlarda, o ‘rmon chetlarida, suv bo‘ylarida va 
ekinzorlarda begona o ‘t sifatida o ‘sadi. Ayniqsa, Rossiyaning 
Yevropa qismida (shimoliy tumanlardan tashqari), Moldova, 
Ukraina, Belorus respublikalarida, Kavkaz, о ‘arbiy Sibir, 
Qozog‘iston va 0 ‘rta Osiyoda ko ‘p b o ‘ladi.
Mahsulot asosan Ukraina, Moldova, Krasnodar o ‘lkasi, 
Rossiyaning Yevropa qismida tayyorlanadi.
Mahsulotning 
tashqi 
ko ‘rinishi. 
M ahsulot 
achchiq 
shuvoqning ayrim yer ustki qismi va ayrim ildizoldi barglari dan 
iborat.
Er ustki qismi butun yoki qisman maydalangan, b o ‘yi 25 sm 
dan uzun va yo‘g ‘on poyalar b o ‘lmagan, serbargli va gulli poyalar 
uchidan tashkil topgan.
Poyalari bir oz qirrali, yuqori tomoni mayda, diametri 2,5-4 
mm li sharsimon savatchali shoxchalardan iborat murakkab va 
y o y iq ro ‘vakbilan tamomlanadi. Savatcbalarpastgaqarab osilgan, 
bitta yoki ikkitadan lansetsimon qoplovchi barglar qo‘ltig‘idan
141

---

о ‘sib chiqqan bo‘lib, cherepitsasimon joylashgan, ustki tomoni 
sertukli chiziqsimon o ‘rama barglar bilan qoplangan. Gullari 
mayda, savatcha chetidagilari naychasimon, bir jinsli (onalik 
gullar), o ‘rtadagilari - voronkasimon, ikki jinsli. Yuqoridagi 
guloldi barglari bandsiz, cho‘ziqsimon, tekis qirrali, pastkilari uch 
b o ‘lakli, b a’zan ikki-uch marta patsimon ajralgan. Mahsulotda 
gul hosil qilmaydigan serbargli poyalar b o ‘lishi mumkin.
Poyalari yashil-kulrang, barglari - yuqoridan kulrang-yashil, 
pastki tomoni kumushsimon-kulrang, gullari sariq rangli bo‘lib, 
kuchli, o ‘ziga xos yoqimli hid va xushbo‘y achchiq mazaga ega.
Barglari uzun bandli, uchburchak-dumaloq shaklli, ikki-uch 
marta patsimon ajralgan yoki bandsiz uch bo‘lakli va patsimon 
ajralgan. Barg bo ‘lakchalari ipsimon-cho‘ziq shaklli, o ‘tmas 
uchli, tekis qirrali, uzunligi 10 sm gacha b o ‘lib, ikki tomonidan 
tuklar bilan qoplangan.
Barglarining yuqori tomoni - kulrang-yashil, pastki tomoni 
kumushsimon-kulrang b o ‘lib, kuchli o ‘ziga xos xushbo‘y hid va 
achchiq mazaga ega.
Mahsulotning achchiqlik к о ‘rsatkichi 1 : 10000 gateng.
XI DF ga ko ‘ra mahsulot namligi 13%, umumiy kuli 13%, 
10% li xlorid kislotada yerimaydigan kuli 3% (barglar uchun 4%, 
qoraygan qismlar 3%, diametri 3 mm dan y o ‘g ‘on bo‘lgan poyalar 
(er ustki qismi uchun) 3%, teshigining diametri 7 mm li elakdan 
o ‘tmaydigan yirik bo‘laklar (qirqib maydalangan mahsulot 
uchun) 10%, teshigining diametri 0,5 mm (qirqilgan barglar 
uchun) yoki 0,310 mm (qirqilgan yer ustki qismi uchun) elakdan 
o'tadigan maydalangan qismlar 10%, organik aralashmalar 2% 
(barglar uchun 1%) va mineral aralashmalar 1,5% (barglar uchun 
1%) dan ortiq hamda 70% li spirtda yerib ajralib chiqadigan 
ekstraktiv moddalar miqdori 20% (barglar uchun 25%) dan kam 
bo‘lmasligi kerak. Mahsulotga oddiy shuvoq -