1 мъаруза ўЎҒғҚқҲҳ

 
5.3.1 Xalq xo„jaligi taraqqiyotida standartlashtirishning o„rni 
Jamiyat rivojlanishida standartlashtirish xalq xo‗jaligining boshkarqaruvida 
asosiy bo‗lib xisoblanadi. Standarlashtirish umumiy ishlab chiqarishning 
samradorligini oshirishda bevosita tasir etib, kengaytirishda optimalashgan ilmiy 
uslibini o‗zida mujasamlaydi. Standart va sifat ajralmasdir. Davlvt standarti ilg‗or 
ishlab chiqarish usuli hamda yangi fan texnika tarqqiyoti bilan halq xo‗jaligi 
rivojlanish istiqbolini belgilaydi. Standart jamiyati maxsulat sifatida eng zaruriy 
talablarni me‘yo rlarda mujasamlaydi. 
Standartlashtirishning qo‗ydagi: amali faoliyat, boshqaruv tizim va fan 
sifatlarida ko‗rib chiqamiz. 
Standartlashtirish amaliy faoliyat sifatida o‗rnatilgan me‘yoriy xujjatlar 
bo‗yicha standartlashtirish va koydalarini qo‗llash, ijtimoyi xayot va jamiyatning 

---

137 
ishlab chikarish sohalarida takrorlanuvchi masalalar yechimining optimal qarorlarini 
taminlaydi. Bu faoliyat qo‗ydagi yo‗nalishlarda: 
–xalq-xo‗jaligini boshkarishni takomillashtirishda har tomonlama kompleks 
me‘yoriy-texnik taminlash; 
–jadal yalpi ishlab chiqarish va uning samoradorligini oshirish; 
–mahsulotsifatini yaxshilash va ilmiy-texnik taraqqietini rivojlantirish; 
–resurslarni tejashva ratsionalfoydalanish. 
Standartlashtirish boshqaruv tizimi sifatida O‗zbekiston Respublikasida Davlat 
standarlashtirish tizimi (DST) asosida rejali boshqaruv tizim sifatida amaliy 
faoliyatdir. 
Bu faoliyat me‘yoriy texnik xo‗jjatlar majmuasiga, standarlashtirish bo‗yicha 
amaliy 
ishlarni 
bajarish 
usuli 
va 
tashkillashtirish 
bo‗yicha talablarni 
o‗zarobog‗likligini o‗rnatuvchidir. 
Standartlashtirish fan sifatida standartlashtirish usuli va vositalari to‗g‗risida 
aniqlik kiritish, standarlashtirsh bo‗yicha qonunchilik faoliyatni shakllantirish va 
umumlashtirish fan sifatida rivojlanish ushbu faoliyat soxasida amaliy ishlarni 
takomillashtirish asosida bu faoliyatni tashkiliy tizimini yaxshilashga yordam beradi. 
Standartlashtirish ob‘ektlari (O‘z DSt 1.0 bo‗yicha )maxsulot, ish (jarahn) lar, 
xizmatlar standartlashtirishga molik, ya‘ni xohlagan materiallarning darajasiga loyiq 
bo‗lgan komponentlar, qurilmalar,tizimlar, ularning kushimchalari, qoydalar, usullar 
yeki faoliyatlar kiradi. 
Bunda xizmat standartlashtirish obekti aholi uchun madaniy-mayshiy xizmatlari 
qamrovi, tashkilot va korxonalar uchun ishlab chikarish xizmatlari majmui tariqasida 
bo‗lishi munkin. 
Mahsulot texnikaviy-ishlab chikarish tariqasida va halq istemoli tovarlari bo‗lib, 
standartlashtirishning ananaviy obekti, ya‘ni bk borada ko‗plab standartlar ishlab 
chikarilgan. Standartlashtirish obektlari texnologik jaraenlar, ishlab chiqarishni va 
mehnatni tashkil etish usul va shakllari ishlpb chikarish va nazorat operatsiyalari 
qoydalari, mahsulotni saqlash va tashish qoydalari va hakozolar hisoblanadi. 
Jamiyatning ijtimoiy hayotida standartlashtirish obekti aholi sog‗ligini saqlash 
va mehnatini muhofazalash, tabiatni quriqlash va inson xayotini yaxshilash, tabiiy 
boyliklardan ratsional foydalanish va shular kabi jamiyat manfati yulida umumfoyda 
beradigan barcha munosabat jarayonlari va tadbirlaridir. 

---

138