Tibbiyot institutlari talabalari uchun o’quv adabiyoti u. Z. Qodirov A. A. Abdumadjidov

Bolalar va o’smirlarda energiya sarfining tarkibiy qismlari
Yoshi
Tana massasi,
kg
Tinch holatdagi
almashinuv
Faollik uchun
sarflanadigan
energiya
Tinch holatdagi
almashinuvga
nisbatan %
hisobida
3 oylik
4,5
365
57
15,6
9-12 oy
9,6
800
150
18,7
2-3 yosh
13,6
1020
310
30,0
4-5 yosh
17,4
1200
485
40,4
9-10 yosh
31,3
1750
640
36,4
16-17 yosh
60,3
2500
540
21,6

---

OQSILLAR ALMASHINUVI
Oqsillar – hayot uchun zarur bo’lgan mahsulotlardan biridir. Oqsillar yetarli
miqdorda bo’lmasa, organizm me’yorida o’smaydi, chunki yog’lar va
uglevodlar ularning o’rnini bosa olmaydi. Oqsillar tarkibida almashtirib
bo’lmaydigan aminokislotalar mavjud bo’lib, ular yangi yaratilayotgan
to’qimalarning hosil bo’lishi yoki ularning tiklanishi uchun zarur. Bundan
tashqari, oqsillar turli hazm fermentlari, gormonlar, gemoglobin va
antitelolarning tarkibiy qismidir. Ular organizmdagi biologik suyuqliklarning
faol reaksiyasi (pH) doimiyligini saqlashda qatnashib, bufer vazifani bajaradi.
Nihoyat, oqsillar energiya manbai hisoblanadi: 1 g oqsil organizmda to’la
oksidlanganda, 4 kkal energiya ajraladi.
Oqsillar almashinuvini o’rganish uchun azot muvozanatidan foydalaniladi.
Bolalar jadal o’sganligi sababli, ularda musbat azot muvozanati kuzatiladi.
Bunda oqsil sintezi uning yemirilishidan ustun turadi va organizmdan
chiqayotgan azot organizmga kirayotgan azot miqdoridan oz bo’ladi. Bunga azot
retensiyasi (organizmda azotning ushlanib qolishi) deyiladi. Azot retensiyasi
hamda uning organizm tomonidan o’zlashtirilishi odamning yoshiga bog’liq
bo’ladi (26-jadval).
26-jadval