Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri

Valyuta  pariteti 

qanuvericiliklə  müəyyən  edilmiş  iki  valyuta  arasında  olan  nisbətdir.  Avronun 

tətbiqinə qədər paritetlər Avropa valyuta sistemi ölkələrində aktiv surətdə istifadə edilirdi. 

Qızıl-monet standartı zamanı valyuta məzənnəsinin əsasını qızıl pariteti, yəni iki valyutanın 

qızıl çəkilərinin nisbəti təşkil edirdi. 

Praktikada  valyutaların  məzənnələri  ancaq  təsadüfi  olaraq  və  qısa  müddətə  onların 

paritetləri  ilə  üst-üstə  düşə  bilər.  Bu,  tələb  və  təklifin  tarazlığı  zamanı  baş  verir.  Qızıl  standartı 

zamanı  valyuta  məzənnələri  paritetdən  yalnız  “qızıl  nöqtələri”  sərhədində,  yəni  ±1%  həddində 

---

fərqlənə bilərdi. Çünki, qızılın göndərilməsi zamanı çəkilən xərclər heç vaxt onun dəyərinin 1%-

ni  keçmirdi.  Qızılın  demonetləşdirilməsi  ilə  valyutaların  yeni  dəyər  etalonu  kimi  XİH  çıxış 

etməyə başladı. Hazırda valyuta məzənnəsi təkcə onun qızıl məzmunundan deyil, həm də bir sıra 

digər amillərdən asılıdır: 



 

valyutaların alıcılıq qabiliyyəti; 



 

ölkənin makroiqtisadi göstəriciləri; 



 

inflyasiyanın səviyyəsi və inflyasiya gözləntiləri; 



 

ölkənin tədiyə balansının vəziyyəti; 



 

valyuta siyasəti; 



 

faiz dərəclərinin səviyyəsi; 



 

beynəlxalq ödəmələrin güclənməsi və ya zəifləməsi; 



 

valyuta bazarının konyukturası; 



 

valyutaya etibarın dərəcəsi; 



 

subyektiv amillər və s. 

Hər  bir  valyuta  sisteminin  məxsusi  valyuta  məzənnəsi  rejimi,  valyuta  məzənnəsinin 

müəyyən  edilməsi  və  dəyişdirilməsi  mexanizmi  vardır.    Müəyyən  edilmiş  rejimdən  asılı  olaraq 

valyuta məzənnələri formalarının təsnifi Cədvəl *.*-də verilmişdir.