Pedagogik-psixologik mexanizmlari

MUHOKAMA 
Akmeologik yondashuv yordamida
kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini 
takomilashtirishni turli qirralarini hisobga olgan holda, malakali mutaxassislarning ijodiy 
qobiliyatlarini ochish va rivojlantirish muammolari oldingi o‘ringa chiqib bormoqda. Bu borada 
ta’lim tizimida o’qituvchi shaxsiga e’tibor katta. Bo’lajak o’qituvchilarning kasbiy moslashishini 
akmeologik jihatdan tadqiq qilinsa bugungi zamon talabiga mos, biroq avvalgi chuqur bilimlarga 
ham ega yetuk o’qituvchi shaxsini, o’z ishining mutaxassisi etib yetishtirish jarayoni juda 
murakkab pedagogik va psixologik jarayon hisoblanadi.
Yosh avlodga ta’lim tarbiya beruvchi yetuk mutaxassis kadrlar tayyorlash muhim ustivor 
masala bo’lib qolaveradi. O’qituvchi shaxsi o’z ustida tinimsiz ishlashi hamda izlanishi 
masalasiga e’tibor bugungi kunda ham juda katta. Akmeologik yondashuvlar asosida o’z 
faoliyatining akme darajasiga intilish va uni ro’yobga chiqarish ustida yangi usul va har kim 
oziga hos yo’nalishlaridan borishini talab etadi.
O'z-o'zini anglashning individual usuli va varianti g'oyasi (K.A.AbulxanovaSlavskaya, 
A.A.Derkach va boshqalar). Olingan vaqtinchalik kompetensiyalar va shaxs tomonidan 
erishilgan vaqtinchalik malaka darajasi ko'p jihatdan bo'lajak o'qituvchilarning individual 
psixologik xususiyatlari va xususiyatlarining o'ziga xosligi bilan belgilanadi. A.A.Derkachning 
fikricha akmeologiyada modelga murojaat qilish zarurati bizga psixologik hodisani tasavvur 
qilish, uning muhim xususiyatlarini, tarkibiy xususiyatlarini, mexanizmlarini, shakllanish 
darajalarini ochib berishga imkon beradi.
Reflektiv tomoniga ko‘ra: (rivojlanayotgan «Men» sifatidagi shaxsni o‘zligini anglash va 
mehnat faoliyati jarayonida kommunikatsiya bo‘yicha hamkorlarini tushuna bilishi bilan bog‘liq) 

---

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
494 
tizim yaratuvchi faktor hisoblanib, insonni kasbiylashuvini belgilashda akmeologik aspektlarning 
optimal o‘zaro harakatini ta’minlaydi.
Maktab yoshidagi bolaga, yosh avlodga va boshqa tinglovchiga bilim berishda o’z kasbiy 
mahorati yuksak akmeshaxs bo’la oladigan o’qituvchi o’zining tasirigagi tinglovchini to’la jaalb 
eta olishi hamda uni bilim olish va hayotiy ko’nikmalarga tayyorlashi tayin. Akmeologik ta’lim 
texnologiyalarini o‘qitish amaliyotida tatbiq etish, ta’lim va ijodni rivojlanishini refleksli-
psixologik 
konsepsiyasi 
asosida 
malakali 
mutaxassislarni 
tayyorlashda 
akmeologik 
yondashuvlarni tuzilmaviy tomonlarini hisobga olib borish lozim.
XULOSA 
Darhaqiqat, Abdulla Avloniy o’qituvchining shaxsiy va kasbiy fazilatlariga keng ta’rif 
berib: tarbiyachining shaxsiy fazilatlari, ya’ni axloqli, odobli, bilimdonligi, ziyrakligi, topqirligi, 
farosatliligi, aql-zakovatliligi ta’lim- tarbiya jarayoni uchun asosiy negiz bo’lsa, ijodiy izlanish 
o’qish va o’qitishning yangi shakl, uslub hamda vositalarini qidirish o’qituvchining eng muhim 
kasbiy sifatlaridan ekanligini uqtiradi. Bu bilan Abdulla Avloniy o’qituvchi faoliyatiga nisabatan 
akmeologik yondashuvni o’z davri qiyofasida olg’a suradi.
Bo’lajak o’qituvchilarni akmeologik rivojlanish jarayonini yana bir e’tiborli jihati bu 
yuqorida ta’kidlab o’tilgan yo’nalishlardagi kasbiy bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirish 
va amaliyotga to’laqonli tatbiq etishning zaruriy shart- sharoitlari majmuasining belgilanishidir. 
Chunki, qulay va maqsadga yo’naltirilgan pedagogik sharoit jarayondan ko’zlangan natijaga 
erishishini engillashtiradi.