Pul massasi va uning mohiyati

Pul massasi va uning mohiyati
Pul massasi — xoʻjalik aylanma-siga xizmat koʻrsatadigan va xususiy shaxslar, korxonalar va davlatga tegishli harid va toʻlov vositalarining jami hajmi. Pul massasi muomaladagi va jami Pul massasigaboʻlinadi. Muomaladagi Pul massasi muayyan davrda, muayyan sanada hara-katda, muomalada boʻlgan pul miqdo-rini, jami Pul massasi muomalaga chiqarilgan pullarning toʻliq miqdorini bil-diradi. Unga nakd pullar, korxonalar va aholining banklarda hisobvaraklarda saqlanayotgan pul mablagʻlari, toʻlanishi shart boʻlgan pul majburiyatlari kiradi. Tovar ayirboshlash va toʻlov-hisobkitob munosabatlari shakllarining rivojlanishi bilan muomalada yurgan Pul massasining tarkibi va tuzilmasi jiddiy oʻzgarishlarga uchraydPul massasi bu jismoniy va yuridik shaxslarga hamda davlatga tegishli bo’lgan naqd va naqdsiz ko’rinishdagi pul mablag’larining yig’indisidir.

Pul muomalasi bu pullarning naqd va naqd bo’lmagan shakllardagi doiraviy aylanishi bo’lib, bunda pullar to’lov vositasi va muomala vositasi funksiyalarini bajaradi. Pul muomalasi jarayonida ishtirok etadigan pullar 2 ga bo’linadi.

1. Aktiv pullar-bevosita to’lov jarayonidagi pullardir. Shu pullar tufayli T-P (tovar pul) yoki P-T jarayoni nihoyasiga yetadi.

2. Passiv pullar-deganda aholining, korxonalarning va davlatning banklaridagi hisob raqamlarida turgan pullar hamda aholining qo’lidagi naqd pullar tushuniladi. Pul massasi tushunchasi
Iqtisodiyotdagi muomalalarda pul ayirboshlash vositasi bo'lib xizmat qilganligi sababli, iqtisodiyotning oddiy modelida pul massasi shu maqsadda xizmat qiluvchi aktivlar miqdorigacha kamayadi. Ammo murakkab real iqtisodiyotda bu savolga javob unchalik aniq emas. Avvalo, pul massasi tushunchasini aniqlash kerak.
Pul massasi tushunchasi bozor iqtisodiyotini makroiqtisodiy tahlil qilish uchun asos bo'lib, u tashqi iqtisodiy adabiyotlarda va statistikada keng qo'llaniladi. Mahalliy o'quvchi uchun bu asosan yangi. Pul massasi diqqat markazida bo'ladi markaziy bank va davlat organlari. Bu tushunarli, chunki agar u juda tez o'sadigan bo'lsa, unda muqarrar natija narxlarning oshishi, inflyatsiya, tanqislik bo'ladi. Va aksincha, uning tez qisqarishi bilan ishsizlik paydo bo'ladi, ishlab chiqarishning pasayishi sodir bo'ladi.
pul massasi jismoniy shaxslar, muassasalar (korxonalar, birlashmalar, tashkilotlar) mulkdorlari (korxonalar, birlashmalar, tashkilotlar) va davlat mulki boʻlgan iqtisodiyotda tovar va xizmatlar aylanishini taʼminlovchi naqd va naqd pulsiz isteʼmolchi va toʻlov vositalari majmuidir.
Pul massasi o'z ichiga oladi Birinchidan,Naqd pullar muomalada, ya'ni aholi qo'lidagi barcha qog'oz pullar va metall tangalar, shuningdek, korxona, muassasa va tashkilotlar sinflarida. Banklarning kassalaridagi naqd pullar pul massasiga kirmaydi.
Pul, ta'rifiga ko'ra, mukammallik xususiyatiga ega. likvidlik, ya'ni to'lov vositasi sifatida hech qanday to'siqlarsiz darhol harakat qilish qobiliyati. Iqtisodiy agentning portfelidagi boshqa turdagi mulklar yoki aktivlar (ko'chmas mulk, uzoq muddatli obligatsiyalar, obligatsiyalar, aktsiyalar va boshqalar) turli darajadagi likvidlikka ega. Biroq, mukammal likvidlikka ega bo'lgan naqd pul o'z egalariga daromad keltirmaydigan kamchiliklarga ega. Shu bilan birga, likvidligi kam bo'lgan boshqa turdagi aktivlar o'z egalariga ma'lum daromad keltiradi. Narxlarning tez o'sishi sharoitida bu holat juda muhimdir.
Ikkinchidan, pul massasi, naqd pul bilan birga, shakl bank depozitlari yoki hissalar aholi, korxona, muassasa va tashkilotlar. Ular likvidligi tufayli pul massasiga kiritiladi, chunki ulardan barcha turdagi hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun foydalanish mumkin. Ikki marta hisobga olishni bartaraf etish uchun pul massasi markaziy hukumat depozitlari va bank depozitlarini istisno qiladi.
Pul massasining tuzilishi. Faol va passiv qism.
Pul massasi tarkibida, faol qismi, bu esa iqtisodiy aylanmaga haqiqatda xizmat qiluvchi mablag'larni o'z ichiga oladi va passiv potentsial hisob-kitob fondi sifatida xizmat qilishi mumkin bo'lgan pul jamg'armalari, hisob qoldiqlarini o'z ichiga olgan qism. Shunday qilib, pul massasining tuzilishi ancha murakkab bo'lib, oddiy iste'molchi ongida shakllangan, pulni, birinchi navbatda, naqd pul - qog'oz pul va mayda o'zgarish deb hisoblaydigan stereotipga to'g'ri kelmaydi. Darhaqiqat, korxonalar va tashkilotlar o'rtasidagi bitimlarning asosiy qismi, hatto chakana savdo, rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitida bank hisobvaraqlaridan foydalanish orqali amalga oshiriladi. Natijada, bank pullari davri keldi - cheklar, kredit va depozit kartalari, sayohat cheklari va boshqalar kabi vositalar bilan xizmat ko'rsatadigan depozitlar. Ushbu to'lov vositalari sizga naqd bo'lmagan pullarni boshqarish imkonini beradi. Mahsulot yoki xizmat uchun to'lovni amalga oshirayotganda, xaridor chek yoki kredit kartasidan foydalangan holda, bankka o'z depozitidan sotib olingan summani sotuvchining hisob raqamiga o'tkazishni yoki unga naqd pul berishni buyuradi.
Xulosa
Shu bilan birga, pul massasining passiv qismiga bevosita xarid yoki to'lov vositasi sifatida foydalanish mumkin bo'lmagan komponentlar kiradi. Bu haqida Pul ah muddatli hisobvaraqlar, tijorat banklaridagi, boshqa moliya institutlaridagi jamg‘arma depozitlari, qisqa muddatli davlat obligatsiyalari, investitsiya fondlarining faqat qisqa muddatli moliyaviy majburiyatlarga investitsiya qiladigan ulushlari va boshqalar.
pul agregatlari.
Pul massasining tarkibiy qismlarini likvidlikning pasayish darajasi (to'lov vositasi sifatida harakat qilish qobiliyati) bo'yicha tartibga solib, biz bir nechtasini ajratib ko'rsatishimiz mumkin. pul agregatlari- pul massasining ko'rsatkichlari. Eng likvidli pul agregati agregat hisoblanadi M-0, bu muomaladagi naqd pullarni o'z ichiga oladi.
Likvidlik jihatidan o'xshash pul yig'indisi yig'indisidir M-1, bu cheklar yordamida xizmat ko'rsatish mumkin bo'lgan joriy hisobvaraqlardagi (talab hisoblari) naqd pul va pullarni birlashtiradi. Chek - bu kredit tashkilotidagi hisobvaraq egasining chek egasiga unda ko'rsatilgan summani ko'rsatgan holda to'lash to'g'risidagi buyrug'ini o'z ichiga olgan qimmatli qog'oz. M-1 birligi "so'zning tor ma'nosida pul" yoki "operatsiyalar uchun pul" deb ataladi.