Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

rasm skanirlovchi elektron mikroskop yordamida bajarilgan mikrofoto.
Ozuqa moddalari juda ham yetishraagan, ya’ni noqulay sharoitda 
tumshuqlar nozik, uzun iplarga aylangan. Bu iplami imkoniyatlari 
bakteriya hayotini saqlash uchun tumshuqchalarga qaraganda ko‘ra 
ko'proq bo‘lgan. Bakteriyalarda favqulodda hosil bo‘ladigan yangi 
organlami tadqiqotchilar, 
nanoipiar 
deb ataganlar. Bu iplami 
yo‘g‘onligi 10-15 nm, uzunligi esa, bakteriyalarni turiga qarab, bir necha 
o‘n mikrometrga yetadi. Olimlami qiziqtirgan narsa, bakteriyalar kerakli 
«ozuqani» olganlarida, mana shu nanoipiar bo'ylab harakatlanish 
imkoniyatini qayta tiklanganligi hamda ortiqcha elektronlardan ozod 
boMishlari mumkin boMganligidir. Agar nanoiplami bir uchi musbat 
iongacha yetib kelsa, elektronlami ionlar tomon harakatini belgilovchi 
potensiallar farqi hosil boMgan. Shunday qilib, elektr toki paydo boMgan.
Bakteriyalarni yashash sharoitlari qanchalik «qiyin» bo‘lsa,
nanoiplarni 
uzunligi 
shunchalik 
uzun 
boMgan 
va 
ko‘proq
bakteriyalar o‘zlariga xos boMgan «eiektrik hamjamiyatga» yigMlib
borgan. 
Bunday hamjamiyatni a ’zolari tirik va juda keng tarqalgan 
elektr tarmog‘i bo'ylab modda almashgan. Ba’zi olimlami fikrlariga 
ko'ra, bunday bakteriyalar kelajakda energiya manbayi sifatida 
ishlatilishi mumkin.
156

---

3. Prokariotlar asosida nanokonstruksiyalar
Staphylococcus 
aureus
(oltin 
stafilokokk) 
bakteriyasining 
antibiotiklarga yuqori darajada chidamliligi, uni «supermikrob» deb 
atalishiga asos bo‘ldi (88-rasm).
88-rasm. Staphylococcus aureus bakteriyasi.
Bu bakteriya AQSH da OITS (SPID) virusiga qaraganda ko‘proq 
xavf tug‘diradi, uning ta’siridan har yili 16000 dan ko‘proq amerikalik 
vafot etadi. Bu «supermikrobga» AQSH ni Aydako universiteti olimlari 
juda katta qiziqish bilan qaraganlar. Ulami