|
Q ə r I b m ə mm ə dov, mahmud XEkologiya etraf muhit ve insanXarici n
ə
qliyyat zonas
ı
. Bu zona n
ə
qliyyat qur
ğ
ular
ı
n
ı
n yerl
əş
dirilm
ə
sin
ə
xidm
ə
t edir (s
ə
rni
ş
in v
ə
yük
stansiyalar
ı
, limanlar, g
ə
mil
ə
rin yan almas
ı
üçün körpü v
ə
s.).
Me
şə
-park v
ə
ya
ş
ı
ll
ı
q zonas
ı
. Bu zona müasir
şə
h
ə
rl
ə
rd
ə
ya
ş
ı
l a
ğ
acl
ı
qlar
ı
n ba
ş
l
ı
ca sanitar-gigiyena, re-
kreasiya, qurulu
ş
-planla
ş
d
ı
rma, b
ə
dii dekorativ, estetik funksiylar
ı
da
ş
ı
y
ı
r.
Şə
h
ə
r v
ə
dig
ə
r ya
ş
ay
ı
ş
m
ə
nt
ə
q
ə
l
ə
rind
ə
ə
traf mühitin mühafiz
ə
si i
ş
ind
ə
ya
ş
ı
ll
ı
qlar
ı
n rolu
ə
v
ə
zedilm
ə
zdir.
Ya
ş
ı
ll
ı
qlar havan
ı
n
ə
qliyyat v
ə
s
ə
naye mü
ə
ssis
ə
l
ə
rinin buraxd
ı
ğ
ı
z
ə
h
ə
rli qazlardan v
ə
tozdan t
ə
mizl
ə
yir, havan
ı
n
rütub
ə
tliyini art
ı
r
ı
r, kül
ə
yin sür
ə
tini z
ə
ifl
ə
dir, n
ə
qliyyat
ı
n s
ə
s-küyünü azald
ı
r, yay
ı
n q
ı
z
ğ
ı
n vaxtlar
ı
nda s
ə
rinlik
yarad
ı
r. Bununla yana
ş
ı
, ya
ş
ı
l xiyabanlar, ba
ğ
lar, yolk
ə
nar
ı
ya
ş
ı
ll
ı
qlar, parklar,
şə
h
ə
r, q
ə
s
ə
b
ə
v
ə
dig
ə
r ya
ş
ay
ı
ş
m
ə
nt
ə
q
ə
l
ə
rinin abadla
ş
d
ı
r
ı
lmas
ı
v
ə
memar-b
ə
dii t
ə
rtibat
ı
n
ı
n mühüm elementl
ə
rind
ə
n biri say
ı
l
ı
r.
Ya
ş
ı
l a
ğ
acl
ı
qlar
şə
h
ə
r
ə
razisind
ə
mikroiqlimi yax
ş
ı
la
ş
d
ı
r
ı
r, aç
ı
q havada istirah
ə
t üçün
ə
lveri
ş
li
şə
rait
yarad
ı
r, torpa
ğ
ı
n, binalar
ı
n divarlar
ı
n
ı
n, asfalt
ı
n h
ə
dsiz q
ı
zmas
ı
n
ı
n qar
ş
ı
s
ı
n
ı
al
ı
r. Q
ı
zmar havada ba
ğ
da
kölg
ə
likd
ə
aç
ı
q sah
ə
y
ə
nisb
ə
t
ə
n temperatur 7-8
0
C a
ş
a
ğ
ı
olur. Yay günü küç
ə
d
ə
havan
ı
n temperaturu 30
0
C-d
ə
n
yüks
ə
kdirs
ə
, mikrorayonun ba
ğ
ı
nda termometr 22-24
0
C-ni göst
ə
rir. Bel
ə
ba
ğ
da istirah
ə
t etm
ə
k n
ə
q
ə
d
ə
r xo
ş
dur.
A
ğ
aclar geni
ş
ç
ə
tirl
ə
ri il
ə
, tratuar boyu sal
ı
nan kollar küç
ə
l
ə
rin mikroiqlimini yax
ş
ı
la
ş
d
ı
r
ı
r. Bir çox bitkil
ə
r
fitonsid
deyil
ə
n bioloji aktiv madd
ə
l
ə
r
ə
m
ə
l
ə
g
ə
tirir. Bu madd
ə
l
ə
r antibiotik xass
ə
si da
ş
ı
y
ı
b havadak
ı
bir çox
z
ə
r
ə
rli v
ə
x
ə
st
ə
lik tör
ə
d
ə
n mikroblar
ı
, viruslar
ı
m
ə
hv edir, bununla da havan
ı
safla
ş
d
ı
r
ı
r.
Ş
am, ard
ı
c, qovaq,
cök
ə
, toza
ğ
ac, pal
ı
d, d
ə
fn
ə
, qaraçöhr
ə
x
ə
st
ə
lik tör
ə
d
ə
n viruslar
ı
, mikroblar
ı
azvay (aloya), sar
ı
msaq, so
ğ
an v
ə
istiotdan da tez m
ə
hv edir.
Ya
ş
ı
l yarpaqlar, çiç
ə
kaçan bitkil
ə
rin göz
ə
l ah
ə
ngdarl
ı
ğ
ı
, onlar
ı
n
ə
tri, yarpaqlar
ı
n sakitl
əş
dirici x
ı
ş
ı
lt
ı
s
ı
in-
sanda xo
ş
sakitlik hissi yarad
ı
r,
ə
s
ə
b g
ə
rginliyini aradan qald
ı
raraq onun
ə
hvali-ruhiyy
ə
sini yax
ş
ı
la
ş
d
ı
r
ı
r.
1m
-2
qazondan saatda 200 qrama q
ə
d
ə
r su buxarlan
ı
r. Bu havan
ı
xeyli rütub
ə
tl
ə
ndirir. Yay
ı
n q
ı
zmar
günl
ə
rind
ə
qazonun yan
ı
ndak
ı
piyada yolda insan
ı
n boyu hündürlüyünd
ə
ki havan
ı
n temperaturu asfalt
örtüyünd
ə
h
ə
min hündürlükd
ə
kin
ə
nisb
ə
t
ə
n 2,5
0
C a
ş
a
ğ
ı
olur. Qazon kül
ə
k t
ə
r
ə
find
ə
n g
ə
tiril
ə
n tozu özünd
ə
saxlay
ı
r.
İ
sti yay gününd
ə
q
ı
zm
ı
ş
asfalt
ı
n v
ə
evl
ə
rin çardaqlar
ı
n
ı
n d
ə
mir örtüyünd
ə
n isti havan
ı
n qalxan ax
ı
n
ı
yaran
ı
r v
ə
x
ı
rda toz hiss
ə
cikl
ə
rini yuxar
ı
qald
ı
raraq havada uzun müdd
ə
t qal
ı
r.
Şə
h
ə
rin m
ə
rk
ə
zind
ə
sal
ı
nan köhn
ə
park
ı
n
üz
ə
rind
ə
is
ə
yarpaqlar
ı
n s
ə
thi asfalta v
ə
d
ə
mir örtükl
ə
r
ə
nisb
ə
t
ə
n xeyli s
ə
rin oldu
ğ
u üçün havan
ı
n en
ə
n ax
ı
n
ı
ə
m
ə
l
ə
g
ə
lir. Havan
ı
n en
ə
n ax
ı
n
ı
n
ı
yarpaqlar özün
ə
c
ə
zb edir v
ə
toz yarpa
ğ
ı
n üstünd
ə
y
ı
ğ
ı
l
ı
r.
Ya
ş
ı
l a
ğ
aclar havadak
ı
karbon qaz
ı
n
ı
udmaqla yana
ş
ı
, h
ə
m d
ə
atmosferi d
ə
m qaz
ı
ndan t
ə
mizl
ə
y
ə
r
ə
k onun
qat
ı
l
ı
ğ
ı
n
ı
t
ə
bii hala (0,00001%-
ə
) q
ə
d
ə
r endirir.
Bel
ə
likl
ə
, ya
ş
ı
l a
ğ
acl
ı
qlar mikroiqlimi yax
ş
ı
la
ş
d
ı
r
ı
r, istilik rejimini d
ə
yi
ş
ir, havan
ı
rütub
ə
tl
ə
ndirir v
ə
t
ə
mizl
ə
yir, onu oksigenl
ə
z
ə
nginl
əş
dirir v
ə
x
ə
st
ə
lik tör
ə
dici mikroblar
ı
m
ə
hv ed
ə
r
ə
k insanlara xo
ş
t
ə
sir
ba
ğ
ı
ş
lay
ı
r.
Keçmi
ş
Sovetl
ə
r
İ
ttifaq
ı
n
ı
n bir s
ı
ra
şə
h
ə
rl
ə
rind
ə
(Moskva, Minsk, Da
ş
k
ə
nd, Donetsk, Novoçerkassk v
ə
b.)
ya
ş
ı
lla
ş
d
ı
rma istiqam
ə
tind
ə
böyük i
ş
l
ə
r görülmü
ş
dür. Bu ya
ş
ı
ll
ı
qlarda
ə
sas rolu t
ə
bii land
ş
aftlar oynayaraq, süni
ya
ş
ı
ll
ı
qlarla göz
ə
l ah
ə
ngdarl
ı
q yarad
ı
lm
ı
ş
d
ı
r.
Bak
ı
şə
h
ə
rind
ə
, Ab
ş
eronda da göz
ə
l t
ə
rtibatl
ı
ya
ş
ı
ll
ı
qlar sal
ı
nm
ı
ş
d
ı
r. Onlar
ı
n dem
ə
k olar ki, ham
ı
s
ı
süni
yarad
ı
lan ya
ş
ı
ll
ı
qlard
ı
r. A
ş
a
ğ
ı
da onlar
ı
n t
ə
sviri verilir.
-
Şə
h
ə
r parklar
ı
. Bura a
ş
a
ğ
ı
dak
ı
lar daxildir:
.. Nizami park
ı
1880-1890-c
ı
ill
ə
rd
ə
Bak
ı
n
ı
n Qara
şə
h
ə
r deyil
ə
n hiss
ə
sind
ə
sal
ı
n
ı
b. Haz
ı
rda parkda 30
ə
d
ə
dd
ə
n art
ı
q h
ə
l
ə
b
ş
am
ı
qeyd
ə
ald
ı
q. Onlar park
ı
n
ə
sas sakinl
ə
ri olub yara
ş
ı
ql
ı
v
ə
möht
əşə
m gövd
ə
l
ə
ri il
ə
seçilirl
ə
r. Boylar
ı
18-20 m, diametrl
ə
ri 40-48 sm t
əş
kil edir. Diametrl
ə
ri 60-84 sm olan tut a
ğ
aclar
ı
da özl
ə
rini
yax
ş
ı
hiss edir. Parkda olan l
ə
l
ə
k a
ğ
aclar
ı
n
ı
n boylar
ı
16-20 m, diametrl
ə
ri is
ə
64-84 sm-dir. Yapon saforas
ı
n
ı
n
diametri 52 sm-dir. Ba
ğ
da 1
ə
d
ə
d at
ş
abal
ı
d
ı
(h=13 m, d=42 sm), zeytun, birgöz, 1
ə
d
ə
d yapon
ə
zgili var.
.. Zabitl
ə
r park
ı
1930-cu ild
ə
3,1 ha sah
ə
d
ə
sal
ı
n
ı
b.
Ə
sas a
ğ
ac cinsi da
ş
pal
ı
ddan ibar
ə
tdir.
.. D
ə
nizk
ə
nar
ı
Milli park (bulvar)
birinci hiss
ə
si 1908-ci ild
ə
Azneft meydan
ı
ndan Kukla teatr
ı
na kimi, II
hiss
ə
1931-32-ci ill
ə
rd
ə
Kukla teatr
ı
ndan Hökum
ə
t evi istiqam
ə
tind
ə
, III hiss
ə
si is
ə
1938-ci ild
ə
Azneft
meydan
ı
ndan köhn
ə
«
İ
nturist» mehmanxanas
ı
na q
ə
d
ə
r olan
ə
razid
ə
sal
ı
naraq, zaman-zaman rekonstruksiya
edilmi
ş
,
ə
sas
ə
n, ekzot a
ğ
ac v
ə
kol cinsl
ə
rind
ə
n istifad
ə
edilmi
ş
dir.
.. Da
ğ
üstü park, haz
ı
rk
ı
Şə
hidl
ə
r xiyaban
ı
.
136
.. Z
ı
ğ
park
ı
,
1930-cu ild
ə
50 ha sah
ə
d
ə
sal
ı
n
ı
b. Zeytun, eldar
ş
am
ı
, nar, s
ə
rv,
ə
ncir, püst
ə
a
ğ
aclar
ı
ndan
istifad
ə
edilmi
ş
dir.
-
Şə
h
ə
r ba
ğ
lar
ı
.
Bura qubernator ba
ğ
ı
(1850-1860-c
ı
ill
ə
r), Axundov ba
ğ
ı
(1925), Malakan ba
ğ
ı
(1900-
1910), d
ə
mir yolu ba
ğ
ı
(1880), Sabir, S.Vur
ğ
un, S.Qaz
ı
yeva, Montin,
İ
liç, fontanlar v
ə
b. daxildir. Bu ba
ğ
lar
vaxta
ş
ı
r
ı
rekonstruksiya olunaraq, yeni a
ğ
ac v
ə
kollar
ə
lav
ə
edilmi
ş
dir.
Dostları ilə paylaş: |
|
|