Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
(ton, kq, m^, m, dənə, barel, sahə, faiz s.), miqdarın müəyyən edilməsi qaydası, həmçinin çəki ölçü sistemləri göstərilir. Göndərişin miqdan ya qəti müəyyən edilmiş məbləğdə, ya da müə>yən hədd çərçivəsində göstərilə bilər: əmtəənin miqdarı ilə bağlı: brutto- çəki, netto-çəki, nettoya görə brutto çəki (tara-qabın çəkisi əmtəənin çəkisinin 1-2%-dən çox olmamalıdır və əmtəənin çəkisi qablaş- dırmanm çəkisi nəzərə alınmadan qeyd olunur, taranın qiyməti belə çəkidə olan əmtəənin vahid çəkisinin qiymətindən artıq ola bilməz). Daha sonra, bu bölmədə alıcı və ya satıcının opsionu, yəni verilən kontraktın şərtində və qiyməti üzrə müəyyən edilmiş müddətdə satıcının (alıcınm) əlavə miqdarda əmtəənin satış (alış) hüququ göstərilir. Yuxanda qeyd edildiyi kimi, bu bölmədə tara və ya qablaşdırmanın əmtəənin miqdarına aid edilib- edilməməsi razılaşdınlır. Bundan asılı olaraq nəzərə almır: - brutto çəki (gross Weigth) - daxili və xarici qablaşdırma və qablaşdırma materialları daxil olmaqla; - leqal-netto çəki (leqal net Weigth), yəni hər cür qablaşdınna olmadan əmtəənin çəkisi; - nettoya görə brutto çəki - taranın çəkisi əmtəənin dəyərinə bərabərləşdirilir (məsələn; taranın çəkisi əmtəənin çəkisinin 1 -2%-ni təşkil edərsə və ya taranın qiyməti əmtəə vahidinin çəkisinin qiymətindən az fərqlənərsə (məsələn; polietilen paketlər və s.). 4. Keyfiyyət. Alqı-satqı kontraktında keyfiyyət şərtləri. Kontraktda əmtəənin keyfiyyətinin təyini əmtəənin istifadəyə yararlı olmasını müəyyən edən keyfiyyət xarakteristikalarının müəyyən edilməsilə bağlıdır. Əmtəənin xarakterindən asılı olaraq dünya təcrübəsində keyfiyyətin müəyyən edilməsinin aşağıdakı 11 üsulu vardır; 1) Standart äzrə - bu üsul əmtəənin müəyyən standarta dəqiq uyğun gələn keyfiyyət üzrə göndərilməsini nəzərdə tutur. Kontraktda 121 standartın nömrəsi və tarixi, həmçinin onu verən təşkilatın adı göstərilir. Standart-əmtəənin keyfiyyət xarakteristikasının göstərildiyi sənəddir. Standartlar üzrə beynəlxalq ticarətdə mübadilə edilən əksər malların keyfiyyəti müəyyən olunur (əsasən maşın və avadanlıqlar, taxıl, pambıq və s.). 2) Texniki şərtlər üzrə - keyfiyyətin müəyyən edilməsi. Bu üsul əmtəəyə standart olmayanda və ya xüsusi istehsal və istismar qaydaları tələb edilən əmtəələrə tətbiq edilir (fərdi sifariş üzrə hazırlanan əmtəələr: gəmi, aviasiya texnikası, mürəkkəb aparatlar, kompleks avadanlıqlar və s.). 3) MüqavUəyə əlavə edilmiş əmtəəni hazırlayanın spesifikasiyası üzrə - bu sənəd konkret əmtəəni xarakterizə edən vacib texniki parametrləri göstərən sənəddir (və ya əmtəəni hazırlayanın standartı da adlanır). 4) Nümunə üzrə - bu üsulda tərəflərin etalon kimi qəbul etdikləri əmtəəyə uyğun keyfiyyət göstəriciləri müəyyən edilir (Bu üsul kütləvi istehlak əmtəələri, seriyalı buraxılan maşın və avadanlıqlar üçün tətbiq edilir). 5) Qabaqcadan baxış üzrə - bu üsul kontraktda “baxılmışdır - bəyənilmişdir” (inspected - approved) sözlərilə işarə olur. Bu üsul ilə əmtəələr, adətən, hərrac və anbarlarda satılır. Satıcı bu halda əmtəənin keyfiyyəti üçün məsuliyyət daşımır, yalnız gizli defektlərə cavabdeh olur. 6) Təsvir üzrə - bu üsul hər hansı fərdi keyfiyyəti olan əmtəə üçün tətbiq edilir (məsələn: meyvələr üçün). 7) Əmtəənin tərkibində olan ayrh-ayrı maddələrin məzmununa görə (minimum zərərli və maksimum xeyirli elementlərə görə), əsasən metallara tətbiq edilir. 8) Hazır məhsulun çıxışına görə - hazır məhsulun miqdarının 122 müə> 7 ən edilməsində böyük rol oynayan xammalın və ya ayrı məhsulun miqdar göstəricisidir (məsələn; şəkərin tərkibində çuğundurun miqdarı nə qədərdir), adətən, belə göstəricillər faiz və ya mütləq ölçüdə göstərilir. 9) Haqlı orta keyfiyyət göstəricisi üzrə (əsasən, buğda göndərişi ilə bağlı hesablanır). İngiliscə FAQ - fair average quality adlanır. Bu üsulun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, müəyyən regionda yerləşdirilən və müəyyən vaxtda yığılan buğdanın orta keyfiyyəti əsas götürülür. 10) Natural çəki üzrə - bu üsul da, əsasən, taxıl üçün tətbiq edilir. 1 hektolitr (həcm) buğdanın kiloqram ilə ifadə olunmuş çəkisidir. O buğdanın fiziki xassələrini əks etdirir (forma, xüsusi çəki, nəmlik və s.). Bu üsul həmçinin buğdadan alınan un və s. haqda təsəvvür yaradır. 11) Tel-kel üsulu - bu əmtəənin olduğu kimi göndərilməsini göstərir (Fransızca; tel querl, telle quelle) - əsasən buğda, pambıq, alma və sitrus meyvələrinə və s. tətbiq edilir. Bu üsulda satıcı gələcəkdə yığılan məhsulun keyfiyyətinə çox cavabdeh deyil. 5. Beynəlxalq kontraktların qiymət şərtləri bazis qiymətləri, ölçü vahidləri, qiymət valyutası, ödəniş valyutası, qiymətlərin qeyd edilməsi üsulları, qiymətlərin səviyyəsi və s.-nin müəyyən edilməsinə əsaslanır. Beynəlxalq alqı-satqı kontraktlarında aşağıdakı növ qiymətlərdən istifadə olunur: 1) Bazis qiymətləri - əmtəənin qiymətinə, nəqliyyat, icarə, anbar və əmtəənin daşınması ilə bağlı digər xərclərin daxil olunduğunu müəyyənləşdirir. Bu qiymətlər, adətən, əmtəənin yola salındığı məntəqəni göstərməklə, İNCOTERMS 2000-nin uyğun terminlərinin (FAS, FOB, SİF və s.) qəbulu ilə təyin olunur. 2) Qiymət valyutası - kontraktda müəyyən edilən qiymət 123 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|