Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
3.6. Beynəlxalq kommersiya kontraktlarmm bağlanması üsulları Nəzərdə tutulan sövdələşmənin bütün şərtlərinin razılaşdınlma- sından sonra kontraktın bağlanması həyata keçirilir. Beynəlxalq kommersiya təcrübəsində ixrac-idxal sövdələşməsinin bağlanmasının müxtəlif üsullarından (vasitələrindən) istifadə olunur: 1. Kontragentlərin iştirak etdiyi kontraktın imzalanması. Al- qı-satqı kontraktı o zaman sona çatmış hesab olunur ki, kontragentlər tərəfindən lazımi şəkildə imzalansın və burada onların hüquqi ünvanları göstərilsin. Kontrakt yalnız belə sənədləri imzalamaq hüququ olan şəxs tərəfindən təsdiqlənə bilər. Əks halda o hüquqi sənəd hesab edilə bilməz. Ticarət praktikasında çox hallarda beynəlxalq ticarət sövdələşməsinin iştirakçıları kimi iki və daha çox tərəf çıxış edir. Onların müqavilə münasibətləri ya bütün iştirakçılar tərəfindən vahid sənədin, məsələn üçtərəfli razılaşmanın imzalanması yolu ilə rəsmiləşdirilə bilər, ya da bir neçə ikitərəfli kontraktın məzmununda onlarm hər birinin digər kontraktlarla əlaqəsi olması istisna olunmaqla, bu kontraktları imzalamaq yolu ilə rəsmiləşdirilə bilər. Əgər kontraktın iştirakçılarını iki tərəf təşkil edərsə, onda, adətən, kontrakt onlar tərəfindən iki nüsxədə imzalanır və onlardan hər biri kontraktın bir nüsxəsini alır. Əgər kontraktı imzalayan tərəflərin sayı ikidən artıqdırsa, onda kontrakt bir neçə nüsxədə tərtib olunur və onun hər biri kontragentlər tərəfindən imzalanır. Əgər tərəflər bir inzibati yerdədirlərsə, kontrakt eyni zamanda hər iki tərəfdən imzalanır. Yox, əgər, onlar başqa-müxtəlif coğrafi ərazilərdə yerləşirsə, əvvəl bütün nümunələri hər tərəf imzalayır və onu 0 biri tərəfə göndərir və daha sonra digər tərəf bütün nümunələri imzalanmış şəkildə birinci tərəfə göndərir. 2. Satıcının qəti ofertasının razılaşdırılmış müddətdə alıcı 104 tərafindan sözsüz akseptləşdirilməsi. Əgər alıcı ofertanın bütün şərtlərilə razıdırseı, onda o satıcıya özündə sözsüz aksepti əks etdirən yazılı təsdiqnamə göndərir. Burada bütün şərtlərin dəyişdirilmədən qəbul edilməsi razılığı göstərilir. Əgər təklifə cavab olan aksept özündə göndərilən təklifin mahiyyətini dəyişməyən əlavə və ya fərqli şərtləri əks etdirirsə və əgər oferent yubanmadan bu fərqlərə etiraz etmədiyini bildirirsə, onda bu cavab aksept kimi qəbul edilir. Əgər o bunu etməsə, onda müqavilənin şərti kimi satıcının akseptin məzmununa uyğun dəyişikliklər edilmiş təklifi qəbul olunacaq. 3. Alıcının kontrofertasının satıcı tərəfindən akseptləşdi< rüməsi. Əgər alıcı təklifi əsaslı surətə dəyişdirə bilən bir və ya bir neçə şərtlərlə razı deyilsə, onda o, satıcıya öz şərtlərini və cavab üçün müddət göstərdiyi kontrofertanı göndərir. Təklifi dəyişə bilən əsas meyarlar aşağıdakılardır: qiymət, miqdar, keyfiyyət, göndərilmənin yeri və müddəti, mübahisələrin həlli qaydaları, bir tərəfin digər tərəf qarşısındakı məsuliyyətinin həcmi. Əgər satıcı kontrofertanın bütün şərtlərilə razıdırsa, onda o, onu akseptləşdirir və bu haqda yazılı şəkildə alıcıya bildirir. Yox, əgər satıcı kontrofertanm şərtlərilə razı deyilsə, yenə də yazılı şəkildə bu barədə alıcıya bildirir və bununla o öz öhdəliyindən azad olur, ya da alıcının təklif etdiyi şərtləri nəzərdə tutan yeni oferta göndərir. 4. Sərbəst oferta şərtilə (alıcının kontrofertası) alıcının yazılı razılaşmasının satıcı tərəfindən akseptləşdirilməsi. Bu razılıq lazımi şəkildə rəsmiləşdirilməli və müəyyən edilmiş müddətdə göndərilməlidir. Satıcı o alıcının kontrofertasını akseptləşdirir ki, ondan əvvəllər bu sənədi alıb və artıq onu tanıyır, ya da ona üstünlük verir. Əgər təşəbbüs alıcıdan olarsa, o alman təklifin emalı və yığılması üçün potensial malgöndərənlərə sorğu göndərir. Rəqa- 105 bət edənlər arasından malgöndərənin seçilməsi dörd kriteriya üzrə həyata keçirilir: - firmanın tanınma səviyyəsi (reputasiyası); - qiymət; - avadanlığın elmi-texniki səviyyəsi və keyfiyyət; - göndərmənin və yerinə yetirilən işlərin müddəti. 5. Ahcı tərəfindən göndərilən sifarişin təsdiqi. Bu halda sövdələşmə 2 sənədlə rəsmiləşdirilir: a) alıcmm sifarişi; b) malgöndərənin təsdiqi. Sifarişdə alıcı ətraflı şəkildə sifariş olunan əmtəənin hazırlanması, həmçinin xarici ticarət sövdələşməsinin bağlanması üçün bütün şərtləri ətraflı göstərir. Belə sövdələşmə, adətən, uzun müddət işgüzar münasibətləri olan kontragentlər tərəfindən həyata keçirilir. Ona görə də sifarişdə ancaq aşağıdakı əsas şərtlər göstərilir: əmtəə, miq- dan, göndərilmənin vaxtı və qiyməti. Sifarişlər, adətən, mürəkkəb avadanlıqlar üçün həyata keçirilir. Bu halda alıcı, adətən, kifayət qədər böyük məbləğdə satıcını avans formada maliyyələşdirir. Mahiyyətcə belə məhsullar satıcı hesabına yaradılır (məsələn, təyyarə, atom reaktoru və s,). 6. Kontragentlər arasında əvvəlcədən əldə edilmiş şəxsi danışıqların təsdiqinin məktub formasında mübadiləsi. Məktubda sövdələşmənin bütün əsas şərtləri təsdiqlənir və bu sövdələşmə hər iki tərəfə məlum olan ümumi şərtlərə və ya əvvəlki kontrakta əsaslanır. 3.7. Beynəlxalq kommersiya kontraktınm bağlanması forması və qüvvəyə minməsi Beynəbcalq kommersiya kontraktınm bağlanmasının əsasən iki forması mövcuddur: yazılı və şifahi. Ancaq bəzi hallarda alqı-satqı 106 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|