Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash Ishning maqsadi

Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash


Ishning maqsadi
 Qizdirilgan mis, qo’rg’oshin va shishani sovuq suv bilan aralashtirish va aralashmaning temperaturasini o’lchash.
 Mis, qo’rg’oshin va shishaning issiqlik sig’imini aniqlash.
Kerakli asboblar va uskunalar: Dyuar idishi, Dyuar idishi g’ilofi, mis pitra, shisha pitra, qo’rg’oshin pitra, bir juft issiqlikka chidamli qo’lqop, O’quv laboratoriya torozisi 610 Tare, Termometr, -10° dan + 110 °C gacha, yoki NiCr-Ni tipli temperatura datchigi, Raqamli termometr, Bug’ generatori, 550 W/230 V, Ichki diametri 7 x 1.5 mm, 1 m bo’lgan silicon trubkalar, 0ч80 mm bo’lgan universal qisgichlar, distillangan suv
Nazariy ma’lumotlar
Jism qizishida yoki sovushida yutilgan yoki ajralgan issiqlik miqdori ΔQ temperaturaning o’zgarishiga ΔTva massaga m proporsional:
ΔQ = cmΔt (1)
Bu yerda proporsionallik koeffisiyenti c – jismning solishtirma issiqlik sig’imi deyiladi va uning qiymati materialning turiga bog’liq.
Mazkur tajribada pitra shaklidagi turli materiallarning solishtirma issiqlik sig’imi koeffisiyenti aniqlanadi.
Har bir hol uchun pitralar torozida tortiladi va t₁ temperaturagacha qizdiriladi, keyin massasi torozida tortib aniqlangan t ₂ temperaturali suv quyiladi. Yaxshi aralashgandan keyin issiqlik almashinuvi evaziga pitra bilan suv umumiy t_m temperaturaga erishadi. Bunda pitradan ajralgan issiqlik miqdori
ΔQ₁=c₁ m₁(t₁-t_m) (2)
(bu yerda m1 pitra massasi, c₁- pitraning solishtirma issiqlik sig’imi) suv yutgan issiqlik miqdoriga ΔQ teng
ΔQ₂=c₂ m₂ (t_m –t₂) (3)
bu yerda m – suv massasi.
Bu yerda suvning solishtirma issiqlik sig’imi c₂ aniq ga teng, qattiq jism temperturasi esa bug’ temperaturasiga teng deb faraz qilinadi. Uning solishtirma issiqlik sig’imi c₂ ning qiymati o’lchangan t₂, t_m , m₂ va m₁ ning qiymatlari bo’yicha quyidagi formula orqali hisoblanadi:
(4)
Kalorimetrning idishi ham pitradan ajralgan issiqlikning bir qismini yutadi. Demak, kalorimetrning issiqlik sig’imi quyidagiga teng bo’ladi
C_r =c m_k (5)
Shunday qilib, kalorimetr idishining suv ekvivalenti m_k hisoblashlarda hisobga olinadi. (3) formula bilan hisoblangan yutilgan issiqlikning miqdori ancha aniqroq hisoblanadi
ΔQ₂=c₂ (m₂ +m_k) (t_m –t₂) (6)
va uni hisobga olgan holdagi (4) formula quyidagi ko’rinishga keladi:


(7)

1-rasm. Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash uchun tajriba qurilmasi.