8
5-ilova.
IQTISODIYOT NAZARIYASIDAGI YANGI OQIMLAR
(XIX asr oxiri va XX asr boshlari )
Marjinalizm vakillari
(marjinal – keyingi, qo’shilgan) –
keyingi tovar
nafliligi, qo’shilgan mehnat yoki resurs unumdorligining pasayib borishi
nazariyalarini ishlab chiqqan. Keyingi tovar nafliligining
kamayib borishi
qonuni bu oqimning asosiy printsipi hisoblanadi. Shunga ko’ra, narx xarajatga
bog’liq bo’lmay, keyingi naflilik asosida belgilanadi. Marjinalizm asoschilari
K.Menger, F.Vizer, Ye.Bem-Baverk, U.Jevons hisoblanadi.
Neoklassik maktab
(asoschisi Alfred Marshall) bozor
iqtisodiyoti sharoitida
davlatning aralashuvini cheklash g’oyasini ilgari suradi. Bozor mexanizmining
buzilishi monopoliyalar vujudga kelganda ham yuz berishini ko’rsatadi.
Funktsional bog’lanish g’oyasini asoslaydi, bozor
narxini belgilovchi omillar
talab va taklifdan iborat deb hisoblaydi.
Bu maktab vakillaridan L.Valras umumiy iqtisodiy muvozanatlar modelini
ishlab
chiqishga, I.Shumpeter esa iqtisodiy tizimlar o’zgarishining kuchlarini
ko’rsatib berishga harakat qilgan.
Keynschilik –
rivojlangan bozor iqtisodiyotini davlat tomonidan tartibga solib
turish zarurligini asoslashga qaratiladi. J.M.Keyns “Bandlik
foiz va pulning
umumiy nazariyasi” (1936 y.) nomli kitobida bunday tartibga solish yalpi
talabga hamda shu orqali inflyatsiya va bandlikka ta’sir ko’rsatishini asoslaydi.
