Şəkil V.1. Suxurun kubşəkilli elementlər həcmi
Burada - Yunq modylu; -oxlar üzrə normal ğərğinliklər; -Puasson əmsalıdır.
Qəbul edək ki, çökmə suxurların əmələgəlmə prosesində suxurlar ancaq şaquli istiqamətdə sıxılır (yəni nisbi deformasiya sıfırdan fərqlidir), üfüqi istiqamətdə isə sıxılma yoxdur (nisbi deformasiya sıfırdır), onda:
(V.4)
olur. Bu şərtə əsasən (V.4) ifadəsindən alınır:
(V.5)
(V.1), (V.2) və (V.5) ifadələrinin müqayisəsindən yana təzyiq əmsalı
tapılır.
Tutaq ki, suxurlar üçün Puasson əmsalı =3. Onda
(V.6)
olur. V.1 cədvəlində isə müxtəlif suxurlar üçün Pyasson və yana təzyiq əmsallarının qiymətləri verilmişdir.
Cədvəl V.1
Suxur növü
|
|
|
Qum
|
0,28
|
0,4
|
Gilli qum
|
0,31
|
0,45
|
Qumlu gil
|
0,37
|
0,6
|
Gil
|
0,41
|
0,70
|
(V.6) ifadəsindən suxurların mürəkkəb gərginlikli vəziyyəti üçün istifadə etmək olmaz. Həmin ifadədən görünür ki, müəyyən dərinliyə qədər suxurlarda yaranan şaquli istiqamətli gərginliklər hidrostatik qanunla təyin oluna bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, yer qabıgında baş verən mürəkkəb tektonik proseslər nəticəsində bəzən üfüqi istiqamətdəki gərginliklərdən bir neçə dəfə fərqli olması hallarına da rast gəlinir.
Dostları ilə paylaş: |
