Qida kimyasından mühazirələr. MƏRuzəÇİ: dos. Həşimov Xalıq Məhəmməd oğlu
Yüklə 86,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
128 Çox zaman aminturşuların dekarboksizləşməsindən aminlər alınır. Alınan aminlər orqanizmdə yüksək bioloji aktivliyə malik olurlar. Onları biogen aminlər adlandırırlar. Histamin daxili sekresiya vəzlərinin fəaliyyətini gücləndirir, qan təzyiqini aşağı salır. Bəzi hallarda dekarboksizləşmə prosesində başqa maddə alınır. Məsələn, qlutamin turşusunun dekarboksizləşmə məhsulu olan γ-aminyağ turşusu əmələ gəlir. Bu maddə sinir hüceyrələrinin təbii ləngidici amili hesab olunur. Anoloji olaraq bu ardıcıllıqla asparagin turşusunda β-alanin alınır. Həmçinin sistindən-sistaamin, histidindən-histamin, lizindən-kadaverin, ornitindən-putressin, serindən-etanolamin və s. alınır. Biogen aminlərin yüksək dozaları orqanizm üçün ciddi təhlükə törədir. Buna görə də normal şəraitdə toxumalarda biogen aminlər aminoksidazaların təsiri ilə oksidləşərək müvafiq aldehidlərə və nəhayət üzvi turşulara qədər oksidləşərək orqanizmdən sidiklə xaric edilir. Qaraciyər, bağırsaqlarda və böyrəklərdə aminoksidazaların miqdarı daha çoxdur. Onlar da təsir etdiyi aminin mənşəyinə görə-mono və diaminoksidazalara bölünürlər. Aminturşuların karboksil qrupunun digər vacib reaksiyasından biridə onların aminoasiladenilata çevrilməsidir. Bu barədə zülalların biosintezində ətraflı məlu- mat veriləcəkdir. Aminturşularının çevrilmələrindən biri də radikal yerdəyişməsidir. Bu zaman üzvi radikal görünüşünü dəyişir bir aminturşudan digərinə keçir, nəticədə Qlutamat- HOOC−CH 2 −(CH 2 ) 2 −COOH dekarboksilaza H 2 N−CH 2 −(CH 2 ) 2 −COOH + CO 2 │ Qlutamin turşusu γ-Aminyağ turşusu NH 2 CH 2 −CH 2 −NH 2 + CO 2 N N H COOH │ CH 2 −CH │ NH 2 N N H Histidin: CO 2 -liaza Histamin Histidin R−CH 2 −CH−COOH Karboksilaza R−CH 2 −CH 2 −NH 2 + CO 2 │ NH 2 Aminturşusu Amin O R ─ CH 2 ─ NH 2 + O 2 oksidaza a min R ─ CH=NH + H 2 O ─ → R C + 2 1 O 2 ─ → R COOH H ─ H 2 O 2 129 yeni aminturşusu sintez olunur. Məsələn fenilalanın oksidləşməsindən tirozin alınır. Arginin hidrolizindən ornitin və karbamid (zülal mübadiləsinin son məhsulu) alınır. Bu reaksiya arginaza fermentinin iştirakı ilə baş verir. Su molekulasındakı oksigen atomu karbamidin sintezinə sərf olunur. Yenidən zülalların sintezində və digər maddələrin (hormonların, vitamin- lərin, fermentlərin) əmələ gəlməsinə sərf olunmayan aminturşular son məhsullara: ammonyaka, karbamidə, karbon qazına və suya parçalanır. Su orqanizmdə müxtəlif mübadilə proseslərinə qoşulur və artıq hissəsi orqanizmdən xaric edilir. Karbon qazın da həmçinin orqanizimdən xaric edilir. İnsan və heyvanların mərkəzi sinir sistemi ammonyaka qarşı həssasdır. Orqanizimdə ammonyakın artıq toplan- ması (qidanın tərkibində zülal çox olduqda) sinir oyanıqlığı və qıcolma ilə nəticə- lənir. Canlı orqanizmlərin əksəriyyəti biosintez prosesində ammonyakdan istifadə edə bilir. Ammonyak qlütamatdehidrogenaza fermentinin katalizatorluğu şəraitində α-kefoqlütar turşusu ilə birləşir: Lakin orqanizmdə əmələ gələn ammonyakın bir hissəsi istifadə edilmir və orqanizimdən ya sidik cövhəri ya da sidik turşusu şəklində xaric edilir. Quruda α-ketoqlütar + NH 3 + NAD ∙ H 2 aza dehidrogen qlütamin qlütamin + NAD ∙ H 2 O turşusu turşusu NH 2 NH 2 │ │ C=NH CH 2 │ H 2 O; arginaza │ NH CH 2 + H 2 N−C−NH 2 │ │ ║ (CH 2 ) 3 CH 2 O │ │ Sidik cövh ə ri CH−NH 2 CH−NH 2 │ │ COOH COOH Arginin Ornitin Fenilalanin- hidroksilaza;[O] CH 2 │ H 2 N−CH−COOH OH CH 2 │ H 2 N−CH−COOH Fenilalanin Tirozin Yüklə 86,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|