372
Senatının üzvü olmuşdur. 2009-cu ildə Nobel Sülh mükafatına layiq
görülmüşdür. – 256.
87. Kanada – Şimali Amerikada dövlət. Sahəsi 9,98 milyon
km
2
, əhalisi 36 milyon nəfərdir. Kanada 10 əyalətə və 3 əraziyə
bölünmüş federasiyadır. Dövlət başçısı Böyük Britaniya kraliçasıdır.
Onu ölkədə general-qubernator əvəz edir. Qanunverici orqanı iki-
palatalı (Senat və İcmalar Palatası) parlamentdir. Paytaxtı Ottava
şəhəridir. – 257.
88. Nikola Sarkozi (d.1955) –Fransanın dövlət və siyasi xadimi.
2007–2012-ci illərdə Fransa Respublikasının Prezidenti olmuşdur. –
258.
89. Monqolustan, M o n q o l u s t a n R e s p u b l i k a- s
ı – Mərkəzi Asiyada dövlət. Sahəsi 1564 min km
2
, əhalisi 3 milyon
nəfərdir. İnzibati ərazisi 18 aymaka bölünür. Ulan-Bator, Dərhan
və Erdenet şəhərləri xüsusi ərazi bölgüsünə daxildir. Dövlət başçısı
prezident, ali dövlət hakimiyyəti orqanı Böyük Xalq Xuralıdır.
Paytaxtı Ulan-Bator şəhəridir. – 260.
90. Saxiaqiyn Elbeqdorj (d.1963) – 2009–2017-ci illərdə Mon-
qolustan Respublikasının Prezidenti olmuşdur. 1998 və 2004–2006-cı
illərdə Monqolustanda Baş nazir vəzifəsində çalışmışdır. – 260.
91. Rəşid Nurqaliyev (d.1956) – Rusiyanın dövlət xadimi,
ordu generalı. 2004–2012-ci illərdə Rusiya Federasiyasında
Daxili İşlər naziri olmuşdur. 2012-ci ildən Rusiya Təhlükəsizlik
Şurası katibinin müavinidir. – 272.
92. Fələstin dövləti – BMT Baş Məclisinin 1947-ci il 29 noyabr
tarixli Qərarına əsasən B.Britaniya mandatlığı ləğv edilərək Fələstin
ərazisində müstəqil ərəb və yəhudi dövlətləri yaradılmalı idi. Fələstin
ərəb dövləti üçün ayrılmış ərazinin böyük hissəsi 1948–49-cu illərdə
və 1967-ci ildə İsrail tərəfindən zəbt edilmişdir. 1988-ci ildə Fələstin
Azadlıq Təşkilatı müstəqil Fələstin dövlətinin yaranmasını elan etdi.
1994-cü ildə isə Müvəqqəti Fələstin muxtariyyəti yaradıldı. – 273–
280.
373
93. Mahmud Abbas (d.1935) – Fələstin siyasətçisi, Fələstin Milli
Administrasiyasının sədri (Fələstin dövlətinin prezidenti) və FƏTH
hərəkatının rəhbəridir. – 273–280.
94. Oqtay Əsədov, O q t a y S a b i r o ğ l u (d.1955) –
ictimai xadim, mühəndis. 1996–2004-cü illərdə Abşeron Regional
Səhmdar Su Cəmiyyətinin, 2004–2005-ci illərdə «Azərsu» Səhmdar
Cəmiyyətinin prezidenti olmuşdur.
2005-ci ildən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin səd-
ridir. – 288.
95. Qüds – Dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri. Əhalisi 890
min nəfərdir. Müsəlman, yəhudi və xristianların «müqəddəs
şəhəri» adlanır. Qüds haqqında ilk məlumat e.ə. 2-ci minilliyin
ortalarına aiddir. Qüds müxtəlif vaxtlarda müxtəlif dövlətlərin haki-
miyyəti altında olmuşdur. 1920–47-ci illərdə İngiltərənin Fələstin
mandatlıq ərazisinin inzibati mərkəzi idi. 1947-ci ildən isə BMT-
nin idarəsi altında xüsusi rejimli müstəqil inzibati vahid oldu. 1948–
49-cu illər Ərəb–İsrail müharibəsindən sonra Qüds iki hissəyə
bölündü: qərb hissəsi İsrailə, şərq hissəsi isə İordaniyaya verildi.
1950-ci ilin yanvarında İsrail qeyri-qanuni olaraq Qüdsün qərb
hissəsini dövlətin paytaxtı elan etdi. 1967-ci ildə İsrail Qüdsün şərq
hissəsini də işğal etdi. Qüds qədim müsəlman, yəhudi və xristian
abidələri ilə zəngindir. – 278.
96. Məkkə – Səudiyyə Ərəbistanının qərbində şəhər. Salınma
tarixi məlum deyildir. İslamın banisi həzrəti Məhəmməd
peyğəmbər Məkkədə doğulmuşdur. VII əsrdən müsəlmanların
müqəddəs şəhəri və ziyarətgahıdır. – 278.
97. Mədinə – Səudiyyə Ərəbistanının şimal-qərbində şəhər.
Qədim zamanlarda adı Yəsrib, erkən orta əsrlərdən Mədinədir.
622-ci ildə islamın banisi Məhəmməd əleyhissəlam Məkkədən
Mədinəyə hicrət etmiş və burada müsəlman icmasını yaratmışdı.
Məhəmməd əleyhissəlamın qəbri Mədinədədir. VII əsrdən
müsəlmanların iki müqəddəs şəhərlərindən biridir. – 278.
374
98. Beynəlxalq Valyuta Fondu – BMT-nin hökumətlərarası
ixtisaslaşdırılmış idarəsi, beynəlxalq valyuta təşkilatı. 1945-ci ildə
yaradılmış, 1947-ci ildən fəaliyyətə başlamışdır. İdarə Heyəti
Vaşinqtondadır. Dünyanın 130-a yaxın ölkəsi fondun üzvüdür.
Nizamnaməsinə görə, məqsədi beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına
yardım etmək, ölkələr arasında valyuta-hesablaşma münasibətlərini
nizama salmaq, fonda daxil olan ölkələrin ödəmə balanslarını
tarazlaşdırmaq və valyuta məzənnəsini tənzimləməkdən ibarətdir.
1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Beynəlxalq Valyuta
Fonduna qəbul olunmuşdur. – 291.
99. Leyla Əliyeva, L e y l a İ l h a m q ı z ı (d.1986) –
«Baku» jurnalının Baş redaktoru, Heydər Əliyev Fondunun
vitse-prezidenti, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham
Əliyevin və Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti
Mehriban Əliyevanın böyük qızı, Heydər Əliyevin nəvəsi. 2006–
2008-ci illərdə Leyla Əliyeva Moskva Dövlət Beynəlxalq Əlaqələr
İnstitutunun magistraturasında oxumuş və bu institutda oxuyan
azərbaycanlı tələbələrin nümayəndəsi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
Leyla Əliyeva həm də Moskvada Heydər Əliyev Fonduna başçılıq
edir. Azərbaycan Respublikasının «Tərəqqi» medalı ilə təltif
edilmişdir. – 294,305,307.
100. Arzu Əliyeva, A r z u İ l h a m q ı z ı (d.1989) – Azər-
baycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Azərbaycan
Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın
kiçik qızı, Heydər Əliyevin nəvəsi. Film prodüseri. – 294.
101. Nizami Gəncəvi, İ l y a s Y u s i f o ğ l u (1141–1209) –
dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri. Dünya ədəbiyyatı tarixinə
məsnəvi formasında yazdığı 5 epik poemadan ibarət «Xəmsə»
müəllifi kimi daxil olmuşdur. Nizami Gəncəvinin ilkin Şərq
Renessansının zirvəsi olan yaradıcılığında dövrünün ən humanist,
ümumbəşəri ictimai-siyasi, sosial və mənəvi-əxlaqi idealları parlaq
bədii əksini tapmışdır. Nizami Gəncəvi Yaxın Şərq ədəbiyyatında
mənzum roman janrının əsasını qoymuş, yeni ədəbi məktəb
yaratmışdır. Nizami Gəncəvi həm də dövrünün görkəmli mütəfəkkiri
Dostları ilə paylaş: |