impulslar tufayli doimiy suratda ritmik ravishda qisqarib turadi. Bunday qisqarish
ham bu hol yurak avtomatizmi deyiladi. Yurak avtomatizmini ta`minlaydigan
o`tkazuvchi sistemada yuzaga keladi. Bunday hujayralar to`plami chap yurak
bo`lmasi va kovak vena orasida joylashgan Keyt-flyak tuguni, bo`lmalar bilan
qorinchalar o`rtasidagi Ashof-tovar tuguni hamda chap va o`ng qorincha orasidagi
devorda joylashgan Giss oyoqchalaridir. Shu o`tkazuvchi sistema tufayli yurak
tanadan ajratib olinganda ham ishlab turishi mumkin. Bu tajribani A.A. Kulyabko
o`lgan bola yuragi ustida o`tkazgan. Ya`ni, o`lgan bola yuragi bir sutkadan keyin
Yurak o`tkazuvchi sistemasi orasida Keyt-flyak tuguni eng yuqori
qo`zg`aluvchanlikka ega. Ashof- tovar tuguni va Giss boylamlari esa unga nisbatan
kuchsizroq qo`zg`aladi. Buni quyidagi oddiy tajribada isbotlash mumkin. Agar
baqa yuragi olinib, uch qismga, ya`ni vena sinusi, bo`lmalar va qorinchaga
bo`linib, fiziologik eritma maxsus idishga tashlansa, vena sinusi eng tez; bo`lmalar
undan sekinroq, qorinchalar esa undan ham sekinroq qisqaradi.
Yurak avtomatizmini yuzaga keltiradigan impulslar o`tkazuvchi tugundagi
hujayralarning membranasida paydo bo`ladigan potentsiallar ayirmasi tufayli ro`y
beradi.
Dostları ilə paylaş: