Qon va qon aylanish tizimi

 

9. Yurakning sistolik va minutlik hajmi 

Yurakning  sistolik  hajmi  deb,  u  bir  qisqarganida  qon  tomirlariga  surib 

chiqarilgan qon  miqdorga  aytiladi. U  odamlarda    tinch  turgan paytda 60-80  mm3 

---

ga teng. Yurak sistolik hajmining 1 minutdagi yurak o`rishlar soniga ko`paytirsak, 

uning  minutlik  hajmi  kelib  chiqadi,  u  o`rtacha  4,5-5  litr  ga  teng.  Jismoniy  ish 

vaqtida  yurak  minutlik  hajmi  bir  necha  marta  oshib  ketadi.  Masalan  yengil  ish 

bajarishda  yurak  minutlik  xajmi  10-15  litrga  yetadi.  Sport  bilan  shug`ullanuvchi 

odamlar  kuchli  jismoniy  ish  bajarganlarida  ularning  yuragi  minutiga  30-35 

litrgacha  qon  haydab  chiqarishi  mumkin.  Yurakning  minutlik  hajmini  aniqlashda 

FIK metodi eng qo`lay metod bo`lib, u sarflangan kislorod va arterio -vena farqini 

aniqlashga asoslangan. 

Minutiga 72 marta urib turgan yurakdan chiqqan qonning yana qaytib yurakka 

qo`yilishi  uchun  23  sekund  vaqt  sarf  bo`ladi.  Shu  vaqt  1/5  qismi  kichik  qon 

aylanish  doirasi  uchun  sarflansa,  4/5  qismi  katta  qon  aylanish  doirasi  uchun 

sarflanadi.