Quliyev samir mayiS oğlu
№ Dövriyyə kapitalının qrupları
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
| № Dövriyyə kapitalının qrupları
Müəssisənin balansının aktivlərinin maddələri 1 Dövriyyə kapitalı minimum risklə 1. Pul vəsaiti, o cümlədən: - bankda hesablaşma hesabında; - bankda valyuta hesabında; - müəssisənin kassasında; 2. Qısamüddətli maliyyə qoyuluşları 2 Az riskli qoyuluş ilə dövriyyə kapitalı 1. Debitor borcu (şübhəli borc çıxılmaqla) 2. istehsal ehtiyatları 3. Hazır məhsulun qalığı (tələb olmayan mal çıxılmaqla) 3 Ortariskli qoyuluş ilə dövriyyə vəsaiti 1. Azqiymətli tez xarab olan predmetlər (qalıq dəyəri ilə) 2. Bitrməmiş istehsal (normativdən yuxarı hissə çıxılmaqla) 3. Gələcək dövrün xərcləri. 4 Yüksək riskli qoyuluş ilə dövriyyə vəsaiti 1. Şübhəli debitor borcu 2. İstifadə olunmayan istehsal ehtiyatları; 3. Tələb olmayan mallar və hazır məhsul; 4. Dövriyyə vəsaitinin sair elementləri 5 Dövriyyə vəsaitinin ümumi məbləği 1 + 2 + 3 + 4 54
Müasir dövrdə müəssisənin normal (stabil) fəaliyyətinin əsasını onun sabitliyi təşkil edir. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində müəssisələrin sabitliyinin özünün də bir neçə forması var. Məsələn, ümumi; qiymət; maliyyə. Sabitliyin növlərinin tərkibində maliyyə sabitliyini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Çünki,
Təsərrüfat subyektinin maliyyə sabitliyinin mahiyyəti sonrakı kimi izah olunur;
təsərrüfatın maliyyə
resurslarının bölüşdürülməsi və yenidənbölüşdürülməsi, onların istifadəsi prosesləri müəssisənin xüsusi vəsaiti və mənfəəti və kapitalın artımı hesabına onun ödəmə və kredit qabiliyyəti maliyyə riskinin yol verilən səviyyəsində saxlanılsın. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində müəssisənin maliyyə menecerinin əsas vəzifələrinə aşağıdakılar da daxildir: - müəssisənin maliyyə sabitliyini təmin etsin; - riskin ümumi səviyyəsini tənzimləsin; Maliyyə riskinin idarə olunması - risk ilə əlaqədar itkini minimuma qədər azalmaq deməkdir. Riskin baş verməsi nəticəsində meydana çıxan itki özü də pulla ifadə olunur. Eyni zamanda, itkinin minimuma çatdırmaq üçün nəzərdə tutulan tədbirlər özü də pulla qiymətləndirilir. Beləliklə, maliyyə meneceri həm itkinin pulla qiymətləndirilməsini, həm də itkinin azaldılması üçün nəzərdə tutulan tədbirlərin qiymətləndirilməsini bir-biri ilə tutuşdurur və sonra riskin minimumlaşdırılması üçün müəyyən qərarlar qəbul edir. Müasir dövrdə müəssisələrdə maliyyə riskindən qorunmanın özünün də metodları va r. Həmin metodlar iki qrupa bölünür: - fiziki müdafiə; - iqtisadi müdafiə. Fiziki müdafiənin metodlarına göstərmək olar; qoruyucunun saxlanılması; seyflərin alınması; məhsulun keyfiyyətinin yoxlanılması üçün nəzarət sisteminin tətbiqi; siqnal sisteminin tətbiqi və sair. 55
Lakin, maliyyə risklərindən qorunmanın ikinci növünü iqtisadi müdafiə təşkil edir. İqtisadi müdafiənin istiqamətlərinə aşağıdakılar daxildir:\ - əlavə xərclərin səivyyəsinin proqnozlaşdırılması; - mümkün ziyanın ağırlığının qiymətləndirilməsi; - riskin nəticələrinin ləğv edilməsi üçün maliyyə mexanizmindən istifadə olunması. Fiziki və iqtisadi metodlardan başqa, bazar iqtisadiyyatı şəraitində müəssisələrdə maliyyə risklərinin idarə olunması üçün daha dörd metoddan da
istifadə edilir. Həmin metodlara aşağıdakılar daxildir: - Ləğv etmə . Bu metodun mahiyyəti riskli tədbirdən imtinanı nəzərdə tutur. Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, əgər müəssisə riskli tədbirin həyata keçirilməsindən imtina edərsə, deməli o mənfəətindən imtina etmiş olacaq; - İtkinin qarşısının alınması və nəzarət metodu . Bu metodun mahiyyət riskin mənfi nəticələrinin aradan qaldırılması üçün zəruri tədbirlərin qəbul edilməsini ifadə edir. Sonra, bu metod təsadüflərdən qorunmaq, zərərlərin miqyasına nəzarət etmək və sairəni də nəzərdə tutur; -
. Bu metod gəlirin bir hissəsindən imtina olunmağı (riskdən qaçmaq üçün) nəzərdə tutur. Belə ki, investor riskin sıfıra endirilməsinə görə, gəlirdən imtina etməyə hazır olduğunu bildirir. Riskin idarəolunmasının sığorta metodu fəaliyyətin iki növünü nəzərdə tutur: 1.İtkinin qrup sahibkarlar arasında bölüşdürülməsi (özünüsığortalanma). 2. Sığorta firmasına kömək üçün müraciətin edilməsi. Maliyyə bazarının xidməti kimi sığortadan istifadə edən zaman maliyyə menecerinin üzərinə daha ciddi bir vəzifə düşür. O, sığorta mükafatı ilə sığorta məbləği arasında nisbətin əlverişli olduğunu müəyyən etməlidir. Sığorta məbləği material qiymətlilərinin və ya sığorta olunanın məsuliyyətinin sığortalanması məbləğidir. Sığorta mükafatı isə sığorta riski üçün ödənilən məbləğdir. Bu məbləğ sığorta olunan tərəfindən sığorta edənə verilir. 56
- Udma metodu . Bu metod ziyanı etiraf etmək və onun sığortalanmasından imtina deməkdir. Udma metodundan o zaman istifadə etmək olar ki, ehtimal olunan ziyanın məbləği o qədər də böyük olmasın və o zaman onu qəbul etmək olar. Beləliklə, müəssisədə maliyyə riskini idarəedən zaman maliyyə meneceri qarşısında aşağıdakı vacib məsələlər durur : 1. Mövcud risk üzrə maksimum mümkün olacaq ziyanın hesablanması; 2. Mümkün olacaq ziyanın məbləğini xüsusi maliyyə resurslarının həcmi ilə müqayisə etmək; 3. Son nəticədə mövcud riskin müəssisənin iflasına səbəb olacağını müəyyən etmək.
Qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə riskinin həlli üçün konkret vəsaiti seçən zaman investor bəzi məsələlərə diqqət yetirməlidir. Həmin məsələlərə göstərmək olar: az üçün çox ilə risk etmək olmaz və riskin nəticələrini müəyyən səviyyədə əvvəlcədən bilmək lazımdır. |