Quliyev samir mayiS oğlu

Müəssisə və təşkilatların maliyyə nəticələri 

(mln.manat)* 

 

İqtisadiyyatın sahələri 

2010 

2015 

mənfəət 

zərər 

mənfəət 

zərər 

Cəmi: 

19112,1 

845,3 

16713,8 

2707,0 

O cümlədən: 

 

 

 

 

Kənd təsərrüfatı 

32,4 

4,7 

23 

19,1 

Sənaye 

17655,3 

600 

14508,9 

1478,6 

Tikinti 

299,3 

42,0 

786,7 

230,4 

Ticarət 

210,2 

16 

202,9 

131,6 

---

 

46 

Nəqliyyat 

191,1 

92,0 

186,9 

135,1 

* Azərbaycanın statistik göstəriciləri. Bakı. 2011, 2016. 

Yuxarıdakı  cədvəl  məlumatları  Azərbaycan  iqtisadiyyatında  fəaliyyət 

göstərən  müəssisə  və  təşkilatların  2010-2015-ci  illərdə  mənfəətlə  yanaşı, 

zərərlərinin  də  həcmini  xarakterizə  edir.  Cədvəl  məlumatlarından  göründüyü  kimi, 

zərərin  həcmi  2010-cu  ildə  845,3  mln.manatı  təşkil  edibsə,  bu  məbləğ  2015-ci  ildə 

2707  mln.manata  çatmışdır  ki,  belə  vəziyyəti  normal  hesab  etmək  olmaz.  Belə 

vəziyyət  bir  çox  müəssisələrdə  maliyyə  menecerləri  tərəfindən  riskli  tədbirlərin 

yüksək səviyyədə idarə olunmaması ilə  əlaqədardır. 

Bazar  mühitində  risk  nəinki  mümkün  olan  (potensial)  təhlükədir,  həm  də 

mütləq  reallıqdır.  Beləliklə,  bazar  münasibətləri  qarşısı  alınmaz  iqtisadi  risklər 

yaradır.  Risklər  sahibkarlıq  və  digər  fəaliyyət  sferalarında  nəinki  taktiki,  həm  də 

strateji  baxımdan  gələcəyə  ümidi  azaldır,  qraşıya  qoyulmuş  məqsədə  çatmaqda 

inamsızlıq  hissi  yaradır.  Digər  tərəfdən  isə,  risk  qarşıya  qoyulmuş  məqsədin 

özünün  elmi  cəhətdən  əsaslandırılmamasından  və  yaxud,  bu  məqsədin  saxta 

olmasından  da  irəli  gələ  bilər.  Ona  görə  də,  risk  yalnız  iqtisadi  və  sosial  mühitlə 

deyil,  şəxsiyyətin  və sahibkarın fərdi psixoloji  xüsusiyyətləri  ilə  də əlaqədar olur.

1

 

Təsərrüfat  subyektlərinin  istehsal,  maliyyə  və  satış  əməliyyatları  ilə  əlaqədar 

olaraq  risklər  baş  verir  və  həmin  risklər  müxtəlif  əlamətlərə  görə  təsnifləşdirilir. 

Risklərin təsnifatını müəyyən edən əlamətlərə daxildir

: 

- müəssisənin  fəaliyyətinin  sferaları üzrə əməliyyatlara  görə; 

- müəssisənin  fəaliyyət  səviyyəsinə  görə; 

- meydana gəlməsinin  əsas mənbələrinə  görə; 

Müəssisədə  fəaliyyətin  sferaları  üzrə  əməliyyatlar  əlamətinə  görə  risklər 

ayrılır: 

1. İstehsal riski; 

2. Kommersiya  riski; 

3. Maliyyə  riski. 

                                                                 

1

 

Menecmentin (idarəetmənin)  əsasları. Bakı  2001.  T.Ə.Quliyev.  səh.231

 

---

 

47 

Müəssisənin  fəaliyyət  səviyyəsinə  görə,  risklərə  daxildir:  ardıcıl  (bazar)  riski 

və qeyri-ardıcıl (spesifik) risk. 

Meydana gəlməsinin  əsas mənbələrinə  görə risklər  ayrılır: 

- iqtisadi  risk; 

- qiymət riski; 

- valyuta  riski; 

- inflyasiya  riski; 

- kredit riski; 

- vergi  riski; 

- sair risklər. 

Bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  təsərrüfat  subyektlərinin  istehsal,  maliyyə,  satış, 

təchizat  fəaliyyətləri  zamanı  həyata  keçirilən  əməliyyatlarla  əlaqədar  müxtəlif  növ 

iqtisadi  risklər  meydana  çıxır  ki,  həmin  iqtisadi  risklər  yuxarıda  qeyd  edildiyi  kimi 

-  istehsal, kommersiya  və maliyyə  risklərindən  ibarətdir. 

Müəssisələrdə