Redaksiya şurasi misir Mardanov

2 70 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Kosam  bir  oyun  eylar, 

Quzunu  qoyun  eylar, 

Yığar bayram  düyüsün, 

Payızda  toyun  eylar. 

Kosa oynaya-oynaya  oxuyur: 

Azanı,  ay azanı, 

Doldur gatir  qazanı . 

Payını  artıq  verin, 

Yola  salın  Kosanı. 

Kosa  qabaqda,  arxasınca  da  dövrasindaıdlar  oxuya-oxuya,  oy-

naya-oynaya  meydandan  çıxırlar: 

Ay  Kos-Kosa,  Kos-Kosa, 

Saqqalı  yoldurma  gal , 

Xurcunu  doldurma  gal , 

Xonça-nabatın  bizda  -

Novruz  oldu,  d urma  gal . . .  

Kos-Kosa 

Bayram  günlarinda cavanların  va  uşaqların  an  sevdiyi  va  çox 

yayılmış  oyunlardan  biri  da  "Kos-Kosa"dır.  Ca vanlar  bir  yera  top­

laşırlar.  Bir  nafar  ziraK  va  hazırcavab  oğlana  tarsina  K ÜrK  geyin­

dirirlar,  üz ünü  möhKam-möhKam  unluyur,  başına  bir  uzun  motal 

papaq  qoyur,  ayaqlarının  altına  ayaq  formasında  ağac  sarıyırlar. 

Boynuna  zınqırov  salır,  paltarının  altından  qarnına  yastıqça  bağ­

layır,  bir çömçani qırmızı bazayib  alina verir  va  qapı-qapı  gazdiri 

b 

oynadaraq pay toplayıdar.  Kosanı gazdiranlar bu malınını oxuyur­

lar. 

Ay  KOS-Kosa  galsana, 

Galib  salarn versana, 

Çömçani  doldursana, 

Kosanı  yola salsana. 

Ay  uyruğu-uyruğu, 

Saqqalı  it  quyruğu, 

Kosam  bir  oyun  ey lar, 

Quzunu  qoyun  eylar, 

Yığar bayram  xonçasın, 

Har  yerda  düyün  eylar. 

Novruz-novruz  bahara, 

Güllar-güllar  nübara, 

---

Xalq  tamaşaları 

Bağçanızda  gül  olsun, 

Gül  olsun,  bülbül  olsun, 

Bal  olmasın,  yağ  olsun, 

EvdaKilar  sağ  olsun, 

Xanım  dursun  ayağa , 

Kosaya  pay  versin  ağa . 

Marmar  hovuzun  dörd  qırağında, 

Bülbüllar  oxur  şax  budağında, 

Har  na  istasam  xudadan  allam , 

DallaR  düRanın  yadıma  sallam, 

DallaR  düRanı  tamam  çırağban, 

Nağara  çalıb  KasarİK  qurban . 

Qurbanın  olum ,  yaşıl  çuxalı, 

Darbandli  isan,  yoxsa  bu ra lı? 

Bağçanızda gül olsun, 

Gül  olsun,  bülbül  olsun, 

EvdaKilar  sağ  olsun, 

Xanım  ayağa  dursana, 

Kosaya  pay  versana. 

2 7 1  

Malını  qurtaran  Kimi  K o  sa  "Kosa  öldü",  - d e  yi b  ye ra  yıxılır. 

Bu  zaman  ona  aşağıdaKI  Kimi  suallar  verib  cavab  alırlar: 

- Kosa  hardan  galirsan? 

- Darbanddan. 

- Na  gatirmisan? 

- Alma. 

- Almanı  neyladin? 

- Satdım . 

- Pul un u  ney ladin? 

- ÖKüz  aldım. 

- ÖKüzü  neyladin? 

- Vurdum öldü . 

Kosanın  bu  sözündan  sonra  yoldaşları  birliKda  bu  malınını 

oxuyurlar: 

Başın  sağ  olsun,  Kosa, 

a�şin  uzun,  bez  qısa, 

Kafansiz  ölmaz  Kosa . 

Bundan  sonra  da  Kosaya  çoxlu  suallar  verib  cavab  alırlar  va 

malını  oxuyurlar: 

Bazarda  hasir,  MaliK Sal m anı, 

Göyda  yel  asir,  MaliK  Salma nı, 

---

2 72 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Kosam  talasir,  MaliK  Salmanı, 

Bazarda  üzüm,  MaliK  Salmanı, 

Nimçaya  düzüm ,  MaliK  Salmanı, 

Bir  ala  gözüm,  MaliK  Salmanı, 

Kosanı  tez  yola  sal , 

On un  ürayini  al , 

Qoy  desin  salamat  qal! 

Ev  yiyasi  yerindan  gee  dursa,  oyunçular  ağız-ağıza  verib  de­

yirlar: 

Ay  Kos-Kosa  galmisan, 

Galmisan  meydana  san, 

Almayınca  payını 

ÇaKilma  bir  yana  san . 

Beş  yumurta  payındı, 

Olmaya  aldanasan . 

Manim  Kosam  oynayır, 

Gör  neca  dingildayir, 

Ona  qulaq  asanın 

Qulağı  cingildayir. 

Manim  Kosam  canlıdı, 

Qolları  marcanlıdı, 

Kosama  al  vurmayın, 

Kosam  iKi  canlıdı . 

amiri  börK  başında , 

Qalam  oynar  qaşında, 

Yüz  al li beş  yaşında, 

Lap,  lap  cavandı  Kosam! 

Malınıdan  sonra  Kosaya  pay  verirlar.  Oyunçular  Kosanı  o  biri 

eva  aparırlar.  Bela-bela  bütün  eviari  gazir,  yığdıqları  şeyiari  dü­

zal tdiKlari  eva  gatirir,  şanliK  Keçirir lar. 

Sonra iKi  nafar  Kosa  olur.  Harasinin  qarnına bir yastıq bağla­

yırlar.  aııarina  isa  yeKa  ağac  verirlar.  Keçi  donuna  salınmış  bir 

adamı  ortaya  çıxarırlar.  Keçinin  yanında  bir  adam  da olur.  Kosa­

lardan  biri  bu  adama  deyir: 

- Qardaş  bu  Keçi ni  satırsanını? 

- Satıram . 

- N eç aya  verirsan? 

- Yayda  lopuğa,  qışda  topuğa. 

---

Xalq  tamaşaları 

2 73 

- Yaxşı,  razıyıq,  yayda  galib  lopuğunu  alarsan,  qışda  da  to-

puğunu . 

Keçi  Keçini  Kosalara  veri b  gedir.  Kosalardan  biri  deyir: 

- Keçi  manimdi. 

O  biri  deyir: 

- Yox ,  manimdi. 

Bunların  davası  düşür,  bir-birinin  qarnına  ağacia  hudarnağa 

başlayırlar.  Hansı  Kosanın  qarnına  ağac  dayirsa,  o  ye ra  yıxılıb  ye­

na  aya�a  qalxır.  Başları  çarpışmağa  qarışanda  Keçi  qaçır.  Kosalar 

birdan  baxıb  Keçini  görmürllar.  Ondan-bundan  Keçini  soruşurlar, 

gördüm  deyan  olmur.  Yera  oturuh  ağız-gözlarini  gülmali  şaKla  sa­

lıb  ağlayırlar  (oyun  burada  gülüşma içinda  sona  çatır). 

Kanbazama 

(N axçıvan  variantı) 

Yeddilavin günü sübh tezdan  hamı bir meydana yığışır.  ŞanliK 

başlanır.  Cangi ha va ları al tın da zorxanalar q urul ur. Pahlavanlar üz­

üza dayanıb  meydanın  qızışmasını  gözlayirlar.  Meydanı  dövraya  al­

mış  adamlar  palılavan  gülaşindan  avval  bu  nağmani  oxuyurlar: 

İKi  igid  çıxdı  meydana, 

İKisi  da  bir-birindan  mardana. 

Hazrati-Hamza  pirimiz , 

Aradıq  tapdıq bir-birimiz . 

aı  başda,  diz  yerda, 

Gülaşayim  düz  yerda. 

Daralar  axar, 

aqrab  taK  çaxar. 

alini  yana  sıxınca, 

Zorba  nari  yıxınca, 

Alta  düşünca  sırma, 

Çox  iralida  durma. 

Dava  fandi  qutludu, 

Nar  oğullar  umudludu . 

Haqqış-haqqış, 

BarK  yapış . 

aıdan  çıxdı, 

Touqdan  yapış. 

---