Redaksiya şurasi misir Mardanov

2 74 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Biz  deyariK  maşallah, 

Siz  deyin  baraKallah . 

Maşallah  deyanin  gözüna  nur, 

Maşallah  demayanin  gözüna  Kül . 

Gülaş  başlanır.  Pahlavanlar  gülaşib  qurtarandan  sonra  zorxa­

na  yığışdırılır.  Bu  da fa  oynaq,  mazali  havalar çalınır.  Meydana  KO­

sa  çıxır. 

Kosa tarsina  KÜrK  geyinmiş  hazırcavab  adamdı.  Başında uzun 

motal  papaq,  ayağında  taxta  başmaq  var.  Boynundan  zınqırov  sal­

lanır.  Paltarının  altından  qarnına  yastıqça  bağlayıb .  alinda  bazaK­

li qırmızı çömça adamların  arasında gaz ir. Adamlar  bir ağızdan be­

la  oxuyurlar: 

Ay  Kosa-Kosa,  galsana, 

Galib  salarn  versana, 

Çömçani  doldursana, 

Kosanı  yola salsana. 

Ay  uyruğu-uyruğu, 

Saqqalı  it  quyruğu . 

Kosam  bir  oyun  ey lar, 

Quzunu  qo yu n  ey lar. 

Yı ğar  bayram  xonçasın 

Har  yerda  düyün  ey lar. 

Novruz -novruz  balıarı 

Güllar-güllar  nübarı, 

Bağçanızda  gül  olsun, 

Gül  olsun,  bülbül  olsun, 

Bal  olmasın,  yağ  olsun, 

EvdaKilar  sağ  olsun. 

Xanım,  ayağa  dursana, 

Kosaya  pay versana. 

Malını  qurtaran  Kimi Kosa yıxılır.  Guya ölür.  Bu  zaman onun-

la bela  sö h bat  edirlar. 

- Ay  Kosa  galdiyin  hardan  baridi? 

- Şarurdan. 

- Na  gatirdin  o rdan? 

- Alma. 

- Almanı  neyladin? 

- Satdım . 

- Pulunu  neyladin? 

---

Xalq  tamaşaları 

- ÖKüz  aldım . 

- ÖKüzü  neyladin? 

- Vurdum öldü . 

Kosanın  başına  yığışanlar bir  ağızdan  deyirlar: 

Başın sağ  olsun  Kosa 

arşin  uzun,  bez  qısa 

Kafansiz  ölmaz  Kosa. 

2 75 

Kosa  üz-gözünü  acayib  hala  salıb  min  cür  hoqqa  çıxardır. 

Çömçasini  qabağa  uzadıb  pay  istayir.  Adamlar  onu  ala  salıb  oxu­

yurlar: 

Ay  Kosa-Kosa  galmisan, 

Vaxtında  meydana  san. 

Almayınca  payını, 

ÇaKilma  bir  yana  san . 

Beş  yumurta  payındı 

asKiyin  almayasan . . .  

Manim  Kosam  oynayır, 

Gör neca  dingildayir. 

Ona  qulaq  asanın, 

Qulağı  cingildayir. 

Manim  Kosam  cannıdı 

Qolları  marcannıdı 

Kosama  al  vurmayın, 

Kosam  iKi  cannıdı . 

Qalam  oynar  qaşında, 

Yüz  all i  beş  yaşında 

Gör  na  cavandı  Kosam . 

Hamı  Kosaya  pay  verir.  Kosa  ye na  gülmali  oyunlar  çıxarıb 

adamları  aylandirir.  Bundan  sonra  ağsaqqallardan  biri  ortaya  çı­

xıb,  meydana  yığılanlara  üzünü  tutub  deyir: 

- Camaat,  bu  gün bir xan seçmaliyiK.  Xan garaK  qaş-qabaqlı, 

sözü  ötKam  adam  olsun .  Ona  bir  vaz ir,  üç  farraş,  bir  da bir  va Kil 

seçib  verin. 

Adamlar  yer-yerdaan  deyirlar: 

- Xanımız  olsun  başmaqçı  Mardan. 

- Vazirimiz  da  KÖrÜKÇÜ  ali  olsun. 

- Çayçı  Mahmudu  vaKil  seçaK . 

- Farraşlığa  Qara  Xudayar  yaxşıdı. 

- Biri  da  Çavuş  alamdar  olsun . 

---

2 76 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

- Qurd  Bağırdan  da  yaxşı  farraş  olar. 

- Calladlıq  ela  azaldan  Qassab  Tağının  boyuna biçilib. 

- Olsun,  olsun. 

Xanı  tamtaraqla  meydanın  yuxarı  başında  qurulmuş  taxtda 

oturdurlar.  Vazir-vaKil  da  galib  taxtın  sağ-solunda  aylaşir.  Yaraq­

lı-yasaqlı  farraşlar  xanın  hüzurunda  amra  müntazir  dayanırlar. 

Callad  qırmızı libas geyib,  alinda balta meydanın aşağı başında göz­

layir.  Xan  gözlanilmaz  amrlar  verir,  adamları  da  onun  buyuruqla­

rını  can-başla  yerina  yetirirlar.  Min  bir  hoqqadan  sonra  xanı  gülJ. 

dürüb  taxtdan  yendirir,  aparılı  suya  basırlar. 

---

LAYLALAR 

---

---

Laylalar 

Laylay  dedim  yat  bala, 

Yuxuna  şaKar  qat  bala, 

Ümidim  birca  sansan , 

Boya-başa  çat  bala . 

Laylay  dedim  ağlama, 

Ürayimi  dağlama, 

Böyü  bir qoç  igid  ol , 

Mana  ümid  bağlama . 

Baxçamızda  miyana , 

Gül  sünbüla  dayana. 

Oxu ,   bülbü lüm,  oxu , 

BalKa balanı  oyana. 

Laylay  dedim  yatınca , 

Gözlararn  ay  batınca, 

Zara,  arnana  galdim , 

San  hasila  çatınca. 

Laylay  dedim  boyunca, 

Baş  yastığa  qoyunca, 

Yat  gülüm ,  yatağında, 

Baxım  sana  doyunca . 

Bir  gül  aKdim  boyunca, 

İylamadim  doyunca, 

Ömrüm,  günüm  uzansın 

Bu  balamın  toyunca . 

Evinda,  eşiyinda, 

Yat quzum  beşiyinda, 

Dan  ulduzu,  bir  da  man 

Durmuşuq  Keşiyinda. 

Qurban  aran,  dağ  sana, 

Güllü  bağça . 

bağ 

sana. 

A  laylay,  oğlum  laylay, 

Tutmuşanı  qaynı aq sana. 

Laylay  çaldım  hamişa, 

Karvan  enar  enişa, 

Yastığında  gül  bitsin 

Döşayinda  banövşa. 

2 79 

---

280 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Boya-buxuna  dol ,  gaz , 

Boynuma  dola  qol ,  gaz , 

Cavanlar  siraminda, 

San  da bir igid ol  gaz . 

Oxşasın  dilim  sani, 

Böyütsün  elim  sani, 

Meydanda  at  aynadan 

Bir igid  görüm  sani. 

A  laylay,  yena  laylay, 

Can  deyim,  sana  laylay, 

Sana  galan  dard-bala 

Qoy galsin  mana  laylay. 

A  laylay,  balam,  laylay, 

Alınmaz  qalam  laylay, 

Sana  Kac  baxanları, 

Y andırsın  nalarn  lay lay. 

A  laylay,  bayim  laylay, 

Gözal-göyçayim  laylay, 

Qürbat  ölKa,  yad  elda, 

Arxa,  KÖmayim  laylay . 

Laylay,  beşiyi m  laylay, 

Evim,  eşiyim  laylay, 

San  yat  şirin  yuxuda, 

ÇaKim  Keşiyin  laylay. 

Laylay  har  Kasim  laylay, 

Sana  nar  Kasim  lay lay. 

Yat  yuxun  şirin  olsun, 

Ucalsın  sasim  laylay. 

Laylay  maralım  laylay, 

Galmir qaralım  laylay. 

Böyü  bir  qoç  igid  ol, 

Sana  yar  alım  laylay. 

Ay  laylay,  quzum  laylay, 

Ayım,  ulduzum  laylay, 

San  hasila  çatınca, 

Har  darda  dözüm ,  laylay. 

---