Reja: Diodlarning turlari

1- rasm. Gidravlik mantiqiy elementlar

Diod – (qadimgi yunon tilidagi di – ikki va elektrod so’zining od – qo’shimchasidan; negiz od – qadimgi yunon tilidagi yo’l ma‘nosini bildiradi) elektron element bo’lib, elektr tokini yo’nalishiga bog’liq holda turli xil o’tkazuvchanlikga egadir.
Diodning elektrodlari anod va katod deb ataladi. Agar diodga to’g’ri kuchlanish berilgan bo’lsa (ya‘ni anodga nisbatan musbat potensialga ega bo’lsa), diod ochiq bo’ladi (ya‘ni undan kichik qarshilikga ega bo’lgan to’g’ri tok o’tadi). Aksincha bo’lsa, ya‘ni diodga teskari kuchlanish berilgan bo’lsa (katod anodga nisbatan teskari potensialga ega bo’lsa) u holda diod berk bo’ladi (uning qarshiligi juda katta bo’lib, teskari tok juda kichik bo’lgani uchun ko’p hollarda nolga teng deb hisoblanadi). Diodlarning umumiy ko`rinishlari va to’rtta diod hamda ko’prik diodi quyidagi 1-rasmda keltirilgan.

2-rasm. To`rtta diod va ko„prik diodi.

Diodlarning turlari. Diodlar elektrovakuumli (kenatronlar), gaz bilan to’ldirilgan (gazatronlar, ignitronlar, stablitronlar) va boshqalarga bo’linadi. Ayni vaqtda ko’p hollarda yarim o’tkazgichli diodlar qo’llaniladi.

3-rasm.Diodlarning turlari

Lampali diodlar – ikki ishchi elektrodli radiolampa ko’rinishida bo’lib, elektrodlardan biri qizdiriladi (u orqali o’tuvchi maxsus zanjirdagi tok yoki alohida cho’g’lama tola bilan). Buning natijasida qizdirilgan elektrod (katod) yuzasini elektronlarning ma‘lum qismi tark etib, elektr toki ta‘sirida ikkinchi elektrodga – anodga qarab harakat qiladi. Agar, maydon teskari tomonga yo’naltirilgan bo’lsa, elektr maydoni elektronlarga qarshilik ko’rsatadi va tok (deyarli) o’tmaydi.

4-rasm. Vakuumli diodning tuzilish sxemasi: shishali lampa markazida qizdiriladigan katod, aylana bo„yicha esa anod. O„ng tomonida esa lampali diodning sxemada belgilanishi