Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Kesuvchi asboblarni dastgohga mahkamlash usullari

Dastgohga o’rnatish usuli bo’yicha barcha kesuvchi asboblar sterjenli, nasadkali (o’rnatiluvchi) va quyruqli turlariga bo’linadi. Sterjenli kesuvchi asboblarni mahkamlanuvchi qismi korpus bilan birgalikda tayyorlangan va dastgoh supportiga mahkamlanadigan dumaloq, to’g’ri burchakli yoki kvadrat kesimli sterjen ko’rinishida tayyorlanadi.
O’rnatiluvchi kesuvchi asboblarning korpusida asbobni opravkaga o’rnatish uchun tsilindrsimon va konussimon shaklli teshiklar bajarilgan. Kesuvchi asboblarning o’zi esa tsilindr yoki konussimon yuzalarida kesuvchi tishlar o’rnatilgan aylanma jism ko’rinishida bo’ladi. 8...100 mm.gacha o’lchamli tsilindrsimon teshiklar standartlashtirilgan, ularni yuqori N6 va N7
aniqlik kvaliteti bo’yicha tayyorlanadi, burovchi momentni uzatish uchun esa bo’ylama kengligi v_k=2...25 mm bo’lgan shponka kanavkalari bajariladi.
Kesuvchi asbobni bazalash teshik bo’yicha va uning torets qismi bo’yicha amalga oshiriladi. Ammo, ushbu o’tqazish harakatli bo’lgani va kesuvchi asbob bilan opravka orasida tirqishni mavjudligi uchun kesuvchi tig’larni radial tepishiga sabab bo’ladi.

TSilindrsimon (a) va konussimon (b) teshikli o’rnatiluvchi kesuvchi asboblarni mahkamlash qismi
Kamchiliklari – ularni o’rnatishda tirqishni mavjudligi. Burovchi momentni uzatish uchun ba’zi quyruqlarda kvadrat shaklida povodoklar bajariladi. Tekis tsilindrsimon quyruqlar kichik diametrli asboblarda qo’llaniladi va ular tsangali yoki kulachokli patronlarda qisib o’rnatiladi.

Kesuvchi asboblarni tsilindrsimon quyruq qismlarining turi
Kesuvchi asboblarni aniq tirqishsiz o’tqazishli markazlashni konussimon quyruqlar yordamida o’rnatish usuli ta’minlaydi.
Ko’pchilik hollarda Morze (№0...6) va konusligi 1:20 bo’lgan metrik (konus burchagi 2α=2º50´) o’zi tormozlanuvchi quyruqlar qo’laniladi. Ushbu konuslarning afzalliklari qo’shimcha elementlarsiz burovchi momentni uzatishidir (konusli uya bilan birikish yuzasidagi ishqalanish kuchi hisobiga). Bunda kesish kuchini o’q bo’ylama tashkil etuvchilarining ortishi bilan ishqalanish momenti ham ortadi.
Ishqalanish kuchini oshirish maqsadida quyruqlarga odatda termik ishlov berilmaydi (panja qismidan tashqari). Markaziy teshiklarning devorini tirnamasligi yoki shikastlanmasligi uchun panjaning torets qismiga radius bo’yicha ishlov beriladi.
Barcha barmoqli kesuvchi asboblarning torets qismida ularni tayyorlash va charxlash uchun markazlovchi teshiklar bajariladi. Kichik diametrli kesuvchi asboblar uchun markazlovchi teshiklar o’rniga konuslar bajariladi.

Konussimon quyruqlar:

a, b – turlari; v – dastgoh shpindelidan konussimon quyruqni pona yordamida chiqarib olish sxemasi