Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov
Bu baxımdan hesablar planında 224 saylı «Tələblərə əsasən verilən bank
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
152 Bu baxımdan hesablar planında 224 saylı «Tələblərə əsasən verilən bank hesabları» hesabının 1-ci «Akkreditivlər» və 2-ei «Çek kitabçaları» subhesablan nəzərdə tutulmuşdur. Təşkilatın öz vəsaiti, yaxud bankın ssudası hesabına hesablaşma çeki alman və akkreditiv açılan zaman göstərilən subhesablarm debetinə 223 saylı «Bank hesablaşma hesablan», yaxud 501 saylı «Qısamüddətli bank kreditləri» hesabının kreditlərinə yazılış verilir. Malgöndərənlərdən mal-material dəyərliləri alınan, yerinə yetirilən iş, göstərilən xidmət qəbul edildikdə və onların dəyəri hesablaşma çeklərindən, yaxud akkreditivdən ödənildikdə aşağıdakı mühasibat yazılışı tərtib edilir: 431 saylı «Malgöndərənlər və podratçılara uzunmüddətli kreditor borcları» hesabının debeti; 224.1 saylı «Tələblərə əsasən verilən bank hesabları)) hesabının 1-ci «Akkreditivlər)) və 2-ci «Çek kitabçaları)) subhesablannm krediti. Akkreditivlər və çeklər istifadə olunmadığına görə öz təyinatına qaytarıldıqda 224.1 saylı «Tələblərə əsasən verilən bank hesablan)) hesabının qeyd edilən subhesablarmı kreditləşdirməklə 223 saylı «Bank hesablaşma hesabları)), yaxud 501 saylı «Qısamüddətli bank kreditləri)) hesabının debetinə yazılış verilir. Çek kitabçaları mal verən və xidmət göstərən malgöndərənlərlə hesablaşma aparmaq üçün ekspeditorlara da verilə bilər. Təhtəlhesab olaraq kreditor təşkilatlarla hesablaşmaq üçün ekspeditora verilən çek kitabçaları ayrıca uçota alınmalıdır. Bu məqsəd üçün iki hesabın: 435 saylı «Digər uzunmüddətli debitor borcları)) hesabının «Çek kitabçaları üzrə təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar)) subhesabı və 244 saylı «Təhtəlhesab məbləğlər)) hesabının «Verilmiş çek kitabçaları üzrə təhtəlhesab şəxslər)) subhesabmdan istifadə edilir. Təhtəlhesab şəxslərə müəyyən məbləğə verilmiş çek kitabçaları, bu hesablarda aşağıdakı yazılışla əks etdirilir: 244 saylı «Təhtəlhesab məbləğlər)) hesabının debeti, 435 saylı «Digər uzunmüddətli debitor borcları)) hesabının krediti. İstifadə edilmiş çeklərin məbləğinə bu şəxslər tərəfindən hesabatlar təqdim edildikcə tərsinə, yəni aşağıdakı köçürmə tərtib edilir: 435 saylı «Digər uzunmüddətli debitor bordan)) hesabının debeti; 244 saylı «Təhtəlhesab məbləğlər)) hesabının krediti. Çekləri imza etməyə hüququ olmasına aid təşkilatın vəkalətinə malik olan ekspeditor, limit hüdudunda, limitləşdirilmiş kitabçalardan çeklər yazmaqla tarifin ödənilməsini həyata keçirir. Onun imzası- 153 nın nümunəsi təşkilatın rəhbəri və baş müsahibi tərəfindən təsdiq edilir və qabaqcadan nəqliyyat idarəsinə təqdim edilir. Nəqliyyat təşkilatının kassiri çeki qəbul edən zaman çekin kötüyünün üz tərəfində tələb olunan bütün rekvizitləri dolduraraq, yeni qalıq haqda məlumatları müəyyən edir. Bu qeydlərin düzgünlüyünü kassir özünün imzası ilə kassanın ştampı (möhürü) ilə təsdiq edir. Əlavələr nisbətən geniş yayılmış, hazırda isə bəzi hallarda tətbiq olunan hesablaşma formalarından biri də ödəmə-tələbnamə tapşırığı vasitəsi ilə aparılan hesablaşmalardır. Hesablaşmanın bu forması bankın inkasso əməliyyatı ilə əlaqədardır. İnkasso əməliyyatı zamanı ödəmə-tələbnamə tapşırığı təşkilat tərəfindən ona xidmət edən banka təqdim olunur və ödəniş üçün həmin hesablaşma sənədləri satıcıya xidmət edən bank vasitəsilə alıcı banka göndərilir. Satıcı təşkilat həmin sənədi özünə xidmət göstərən banka təqdim etmədən ödəyici təşkilata da göndərə bilər. Göründüyü kimi, hesablaşmanın bu formasında hesablaşma əməliyyatları və yaxud hesablaşmanın aparılma təşəbbüsü satıcı təşkilata məxsusdur. Ona görə də hesablaşmaların təşkili prinsipinə görə ödəniş üçün təqdim olunan tələbnamələr ödəyicinin razılığı əsasında ödənilməlidir, yəni ödəyici tərəfindən akseptləşdirilməlidir. Ona görə də hesablaşmanın bu forması aksept hesablaşma forması kimi qəbul edilmişdir. Ödəyicinin razılığını almaq məqsədilə ödəyici bankda həmin tələbnamə xüsusi jurnalda qeydiyyatdan keçirilir və intizam qaydasında akseptləşdirmək, yəni ödənişə münasibətləri bildirmək üçün ödəyici təşkilata verilir. Akseptin müxtəlif formalarından istifadə olunur. Belə ki, müsbət aksept, mənfi aksept, əvvəlcədən və sonradan aksept, tam və qismən aksept, eləcə də malın və hesablaşma sənədlərinin aksepti formaları mövcuddur. Son illərə qədər aksept hesablaşma formasında akseptin, sonradan aksept forması daha mütərəqqi hesab edilirdi. Təşkilatlar arasında yeni iqtisadi münasibətlərin, yəni kommersiya banklarının yaranması ilə əlaqədar olaraq hesablaşma kassa mərkəzləri vasitəsilə aksept formasının əvvəlcədən aksept qaydasına daha çox üstünlük verilir. Yəni burada sənəd, aksept müddəti keçdikdən sonra ödənilir. Ödəniş ödəyicinin razılığı əsasında aparılırsa, deməli, ödəyici təşkilat ödənişdən imtina da edə bilər. Ödəyici təşkilatlar əsasən ödənişdən: - mal sifariş verilməmişdir; - əmtəəsiz hesabnamə təqdim olunub; - razılaşdırılmış qiymət yoxdur; Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|