Roczny plan dydaktyczny przedmiotu filozofia w zakresie rozszerzonym dla szkoły ponadgimnazjalnej, uwzględniający kształcone umiejętności I treści podstawy programowej

Wprowadzenie do filozofii krytycznej Immanuela Kanta

1	II.1.4) II.1.5d) II.4.1)2)	– określa I. Kanta jako przedstawiciela oświecania niemieckiego		pogadanka, wykład, metody aktywizujące, praca z podręcznikiem
67		Krytyka czystego rozumu I. Kanta	2	– przedstawia główne zagadnienia Krytyki czystego rozumu – kantowskiej teorii poznania – wyjaśnia kluczowe pojęcia występujące na gruncie filozofii Kanta – samodzielnie podaje przykłady sądów – analizuje i przedstawia istotę „przewrotu kopernikańskiego” I. Kanta	– analizuje znaczenie filozofii krytycznej – samodzielnie ocenia znacznie „przewrotu kopernikańskiego”	wykład, praca z tekstem źródłowym, dyskusja
68		Krytyka praktycznego rozumu I. Kanta	2	– przedstawia i scharakteryzuje główne założenia i zagadnienia etyki Kanta – wyjaśnia kluczowe pojęcia występujące na gruncie etyki Kanta – przytacza jedno z brzmień imperatywu kategorycznego	– dokonuje analizy dylematu moralnego, odwołując się do założeń kantowskiej etyki – odkrawa i dowodzi doniosłości etycznej refleksji Kanta – analizuje wybrany dylemat moralny odwołujący się do etyki Kanta	wykład, praca z tekstem źródłowym, dyskusja
69		Krytyka władzy sądzenia I. Kanta	1	– przedstawia i charakteryzuje główne założenia i zagadnienia kantowskiej estetyki – wyjaśnia kluczowe pojęcia występujące na gruncie estetyki Kanta	– odnosi i porównuje rozwiązania estetyki kantowskiej do poznanych koncepcji piękna	wykład, dyskusja
70		Znaczenie filozofii I. Kanta. Analiza tekstów filozoficznych	2	– określa znacznie refleksji Kanta nad sposobem ludzkiego poznania	– charakteryzuje wpływ myśli Kanta na filozofię nowożytną	praca z tekstem źródłowym, dyskusja, metoda aktywizująca	Teksty: – Prawo moralne: [I. Kant, Krytyka praktycznego rozumu (fragm.), tłum., przed. i przyp. J. Gałecki, Warszawa 1984]. - Antynomie rozumu: [I. Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, § 51–52, przeł. B. Bonnstein, opr. J. Suchorzewska, Warszawa 1993, s. 94–95]. – Co to jest Oświecenie: [I. Kant, Co to jest Oświecenie, w: M. Kuziak i inni, Słownik myśli filozoficznej, Bielsko-Biała 2004, s. 226–227]. - Dwie moralności: [F. Nietzsche, Poza dobrem i złem, cyt. za: B.A. Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987, s. 334–335].
71	Idealizm obiektywny Georga W. F. Hegla	2	II.5.1)2) II.5.5a)	– przedstawia G. W. F. Hegla jako przedstawiciela idealizmu niemieckiego – wyjaśnia kluczowe pojęcia występujące na gruncie filozofii Hegla – streszcza poglądy epistemologiczne i ontologiczne – przedstawia myśl G. W. F. Hegla na naturę sztuki, religii i państwa – charakteryzuje znaczenie filozofii Hegla	– analizuje charakterystyczne cechy idealizmu obiektywnego Hegla – określa przejawy alienacji i odnajduje je we współczesnym świecie – przedstawia główne założenia historiozofii Hegla – ocenia znaczenie i wypływ filozofii G. W. F. Hegla	pogadanka, wykład
72	Analiza tekstu G. W. F. Hegla	1				praca z tekstem źródłowym, dyskusja	Tekst: – Wielkie postacie historyczne a państwo: [G. W. F. Hegel, Wykłady z filozofii dziejów (Wstęp), tłum. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1958].
73	Rola i znaczenie idealizmu niemieckiego	1	II.1.4) II.5.1)2)	– opisuje wpływ i znaczenie filozofii I. Kanta i G. W. F. Hegla w odniesieniu do historii filozofii	– odnosi myśli omawianych filozofów do ówczesnych wydarzeń historycznych
74	Pesymistyczna filozofia Artura Schopenhauera	2	II.6.1)2)3b)	– charakteryzuje woluntarystyczną teorię poznania filozofa – przedstawia pesymistyczny pogląd na świat i życie A. Schopenhauera – streszcza główne zagadnienia estetyki filozofa	– dostrzega filozoficzne i pozafilozoficzne inspiracje w twórczości A. Schopenhauera – interpretuje i podejmuje krytyczną analizę tekstów filozofa	dyskusja, wykład, metoda aktywizująca, praca z tekstem źródłowy, praca z materiałem ilustracyjnym
75	A. Schopenhauer – analiza tekstu źródłowego	2				praca z tekstem źródłowym, dyskusja	Teksty: – O tym, czym się jest: [A. Schopenhauer, W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena, t. I, tłum. J. Garewicz, Warszawa 2002, s. 414–415]. – Hymn do Nirwany: [K. Przerwa-Tetmajer, Wybór poezji, Wrocław 1991].
76	Utylitaryzm Johna Stuarta Milla	2	II.4.1)2)3b) II.5.3)4)5c)	– wyjaśnia empirystyczne założenia filozofii J. S. Milla – przedstawia główne założenia etyki utylitarystycznej	– stosuje założenia utylitaryzmu do rozwiązania przykładowego dylematu moralnego – dostrzega znaczenie i wpływ utylitaryzmu	pogadanka, wykład
77	Utylitaryzm – analiza tekstu filozoficznego	2				praca z tekstem źródłowym, ćwiczenia, dyskusja	Tekst: – Utylitaryzm: [J. S. Mill, Co to jest utylitaryzm, tłum. M. Ossowska, Warszawa 1959, s. 29–35].
78	Filozofia egzystencji Sørena Kierkegaarda	2	II.6.1)2)3c)	– przedstawia postać i najważniejsze dzieła S. Kierkegaarda oraz kontekst historyczno-kulturowy twórczości filozofa – opisuje najważniejsze wątki filozofii egzystencji – streszcza stadia egzystencjalne oraz rekonstruuje krytykę cywilizacji S. Kierkegaarda	– dostrzega znaczenie i wypływ filozofii S. Kierkegaarda – odnajduje inspiracje twórczości filozofa w myśli św. Augustyna i B. Pascala	dyskusja, wykład
79	Analiza tekstu S. Kierkegaarda	2				praca z tekstem źródłowym, dyskusja	Tekst: – Kim jest człowiek?: [S. Kierkegaard, Bojaźń i drżenie, 11a) przekł. J. Iwaszkiewicz, Łódź 1972 s. 146–147, 155].
80	Materializm historyczny Karola Marksa	2	II.5.1)2) II.5.3)4)5b)	– przedstawia postać K. Marksa oraz kontekst historyczno-społeczny jego twórczości – omawia główne założenia materializmu historycznego i dialektycznego – opisuje teorię klas i koncepcje alienacji pracy	– odnajduje inspiracje twórczości filozofa w myśli G. W. F. Hegla – omawia i dyskutuje rolę i znaczenie filozofii K. Marksa w odniesieniu do przemian społeczno-politycznych	pogadanka, wykład, praca z tekstem źródłowym, praca z podręcznikiem
81	K. Marks – analiza tekstu źródłowego	2				praca z tekstem źródłowym, dyskusja	Tekst: – Przedmowa: [K. Marks, Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej].
82	Filozofia życia Fryderyka Nietzschego	2	II.6.1)2)3d)	– charakteryzuje postaci F. Nietzschego i wyróżnia okresy w jego twórczości – przedstawia krytykę moralności filozofa – interpretuje znaczenie „śmierci Boga” – wyjaśnia koncepcje nadczłowieka, woli mocy, ideę wiecznego powrotu	– dostrzega nawiązania twórczości filozofii F. Nietzschego do myśli filozofów starożytnych – charakteryzuje znaczenie filozofii F. Nietzschego i jej kulturowy wpływ	dyskusja, wykład, praca pisemna – esej, praca z podręcznikiem
83	Analiza tekstu F. Nietzschego	3				praca z tekstem źródłowym, dyskusja, praca indywidualna	Teksty: – Tako rzecze Zaratustra: [F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Książka dla wszystkich i dla nikogo, Przedmowa 1–4, tłum. W. Berent, Poznań 2006, s. 7–13].
84	Rola i znaczenie filozofii XIX	4	II.4.1) II.5.2)3)4) II.6.1)2)	– rekonstruuje główne zagadnienia i stanowiska powstałe na gruncie filozofii XIX wieku	– dostrzega rolę poznanych koncepcji oraz charakteryzuje ich wpływ kulturowy – charakteryzuje znaczenie filozofii XIX w. w przestrzeni historycznej – dokonuje krytycznej oceny poznanych stanowisk filozoficznych	praca w grupach, dyskusja
85	Fenomenologia Edmunda Husserla	3	III.1.1)	– przedstawia E. Husserla jako twórcę fenomenologii – przedstawia główne założenia fenomenologii – wyjaśnia kluczowe pojęcia występujące na gruncie fenomenologii Husserla – charakteryzuje znaczenie i główne postulaty filozofii E. Husserla	– wskazuje na kontekst historyczno-kulturowy powstania fenomenologii – dokonuje opisu fenomenologicznego (ćwiczenia) – ocenia znaczenie i wypływ metody fenomenologicznej na filozofię	pogadanka, wykład, metoda aktywizująca, praca z podręcznikiem
86	Fenomenologia – analiza materiałów źródłowych	2				praca z materiałem źródłowym, dyskusja ćwiczenia	Teksty: – Kryzys kultury zachodniej: [E. Husserl, Kryzys europejskiego człowieka, w: M. Kuziak i inni, Słownik myśli filozoficznej, Bielsko-Biała 2004, s. 356–357]. – Fenomenologiczna epoché: [E. Husserl, Idee czystej fenomenologii i fenomenologii filozofii, w: B. Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987, s. 351–354]. Obraz: Mężczyzna patrzący na ptaka w klatce, Dan Yacacarino.
III. W OBRONIE STANOWISKA
87	Wprowadzenie do zagadnień filozofii współczesnej	3	III.1.1) III.2.1) III.3.1)	– określa główne zagadnienia podejmowane przez filozofię współczesną – przedstawia rolę i znaczenie filozofii współczesnej w korelacji do zmian kulturowo-politycznych XX wieku – identyfikuje najważniejszych przedstawicieli filozofii współczesnej	– dostrzega ważność refleksji filozofii jako znaczącej aktywności kulturotwórczej – charakteryzuje korelację między współczesną myślą filozoficzną a sztuką i aktywnością literacką	pogadanka, wykład
88	Kwestia języka nauki w filozofii analitycznej		III.1.4)5)6c)	– charakteryzuje główne założenia filozofii analitycznej – wymienia polskich przedstawicieli filozofii analitycznej – rekonstruuje główne założenia Koła Wiedeńskiego – przedstawia główne założenie myśli L. Wittgensteina – dostrzega rolę języka i jego struktury jako problemu filozoficznego	– charakteryzuje różnorodne stanowiska wewnątrz filozofii analitycznej – formułuje różnice między redukcjonizmem a deskryptywizmem – samodzielnie interpretuje fragmenty Traktatu logiczno-filozoficznego	pogadanka, wykład, praca z podręcznikiem
		2
89	Filozofia analityczna – analiza tekstów źródłowych	3				praca z tekstem źródłowym, praca indywidualna, dyskusja, praca z materiałem filmowym i językowym	Teksty: – Granice mojego języka wskazują granice mojego świata: [L. Wittgenstein, Traktat logiczno-filozoficzny (fragm.), w: B. Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987, s. 396–398]. – Jakie pytania mają sens: [M. Schilck, Zwrot w filozofii, w: B. Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987, s. 399–400]. – Zasypiamy w słowach…, [w: Z. Herbert, Poezje, Warszawa 1998, s. 351].
90	Filozofia nauki	3	III.1.2)	– omawia i porównuje główne zagadnienia filozofii nauki: weryfikacjonizm Koła Wiedeńskiego, falsyfikacjonizm K. R. Poppera, teorię paradygmatów T. Kuhna	– odnosi i porównuje postulaty współczesnej filozofii nauki do koncepcji XVII-wiecznej rewolucji naukowej	pogadanka, wykład
91	Filozofia nauki – praca z tekstem	2				praca z tekstem źródłowym, dyskusja,	Teksty: – Co oznacza pragmatyzm?: [W. James, Wykład II. Co oznacza pragmatyzm [w:] Tegoż, Pragmatyzm. Nowa nazwa kilku starych metod myślenia. Popularne wykłady z filozofii, przeł. Michał Filipczuk, Kraków 2004, s. 25–39].
92	Fenomenologia	2	III.1.1)	– charakteryzuje główne założenia fenomenologii – przedstawia E. Stein i R. Ingardena jako kontynuatorów filozofii E. Husserla – charakteryzuje główne zagadnienia myśli filozoficznej E. Stein i J. Tischnera – streszcza estetyczne poglądy R. Ingardena	– rozpoznaje i wskazuje na założenia fenomenologii w myśli R. Ingardena – dostrzega doniosłą rolę kultury jako twórczej przestrzeni tworzonej przez człowieka – charakteryzuje rolę widza i artysty w powstaniu dzieła sztuki – analizuje i ocenia obecność wartości artystycznych i estetycznych w obrazie Red Sun M. Chagalla	pogadanka, wykład, praca z podręcznikiem
93	Fenomenologia – ćwiczenia i praca z tekstem filozoficznym	3				praca z tekstem źródłowym, praca indywidualna, ćwiczenia, dyskusja	Teksty: – Przeżycie estetyczne: [R. Ingarden, O estetyce fenomenologicznej, w: Filozofia XX wieku, t. I, red. Z. Kuderowicz, Warszawa 2002, s. 419–420]. – Świat, człowiek i wartości: [R. Ingarden, Książeczka o człowieku (fragm.), w: Świat, człowiek i wartości…, wstęp i oprac. Z. J. Czarnecki, Warszawa 1988, s. 256]. Obraz: Red Sun (1949), M. Chagall.
94	Hermeneutyka	2	III.1.1)	- przedstawia przedmiot i główne założenia hermeneutyki - rekonstruuje hermeneutyczne rozumienie sensu - przedstawia koncepcję koła hermeneutycznego - rekonstruuje najistotniejsze wątki antropologiczne	- opisuje i dyskutuje różnicę pomiędzy naukami przyrodniczymi a naukami humanistycznymi, - wskazuje historyczność doświadczenia i strukturę języka jako nieusuwalne elementy poznania, - definiuje metodę koła hermeneutycznego	pogadanka, wykład
95	Hermeneutyka – ćwiczenia	2				praca z podręcznikiem, ćwiczenia, dyskusja	Teksty: - Teoria a praktyka [H.G. Gadamer, Dziedzictwo Europy, tłum. i wstęp A. Przyłębski, Warszawa 1992, s. 18]. - Żyć z innymi: [H.G. Gadamer, Dziedzictwo Europy, tłum. i wstęp A. Przyłębski, Warszawa 1992, s. 21]. Obrazy: - Wieża Babel (1563), P. Brueugl Starszy, - The Great Adventure (1930), R. Magritte.
96	Egzystencjalizm	2	III.2.1)2)3)4)6)7ab)	– rekonstruuje koncepcję człowieka na gruncie filozofii egzystencjalistów – wyjaśnia historyczne przyczyny powstania egzystencjalizmu współczesnego – wymienia głównych przedstawicieli egzystencjalizmu – prezentuje główne zagadnienia filozofii egzystencjalistycznej (problemy, pytania i odpowiedzi) – definiuje i świadomie posługuje się pojęciami występującymi na gruncie egzystencjalizmu – postrzega ważność problemów, jakie podejmuje egzystencjalizm – ocenia wartość wolności i odpowiedzialności w życiu człowieka	– streszcza wpływ egzystencjalizmu na sztukę i kulturę – odnosi się i wskazuje na relacje filozofii egzystencjalistów do literatury – rozpoznaje wątki egzystencjalistyczne w literaturze – samodzielnie dokonuje interpretacji fragmentów tekstów filozoficznych (J. P. Sartre i A. Camus) – samodzielnie ustosunkowuje się do zagadnień poruszanych przez egzystencjalistów	pogadanka, wykład, praca z podręcznikiem, metoda aktywizująca	Obrazy: – Względność (1953), M. C. Escher – The Son of Man (1964), R. Magritte – Człowiek pchający kamień pod górę, P. Anderson
97