Ряйчиляр: амеа-нын мцхбир цзвц

“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti 

KREDİTOR BORCLARI – müəyyən edilmiş müddətdə kredi-

torlara qaytarılmalı olan, müəssisələr, firmalar və  təşkilatlar tərə-

find

 tətbiqinə nəzarət işini 

həy

ulun (əmtəə-

nin

ə fondu 

2 m

KTİVLƏR – fiziki əsasları (ölçüləri) olma-

sad

tlər, əmtəə nişanları, ticarət markaları, lisenziyalar, 

bəz

 məhsul və xidmətlərin istehsalı  və reallaşdırılması 

ilə 

teqoriyadır. 

ən cəlb olunan pul vəsaitidir. 

KREDİT SİSTEMİ – kredit hesablaşma münasibətlərini nizam-

layan, kreditləşdirmənin forma və metodlarının

ata keçirən kredit-maliyyə institutlarının məcmusudur. 

KVALİMETRİYA – keyfiyyətin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi 

haqqında elmdir. 

KVOTA – müəyyən müddət  ərzində konkret məhs

) idxal və ixracına tətbiq edilən dəyər və natural ifadədə yol verilə 

bilən məhdudiyyətlərdir.  

 

Q 

QAPALI TİPLİ  SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ – səhmlərinin sa-

tılması zamanı öz səhmdarlarına üstünlük verilən, Nizamnam

in manatdan az, səhmdarlarının sayı isə 50 nəfərdən çox olmayan 

müəssisədir; səhmdarlar özlərinin verdikləri pay həcmində müəssisə 

öhdəliklərinə görə məsuliyyət daşıyırlar. 

QEYRİ-MADDİ A

a, insan əməyinin məhsulu və deməli dəyərin daşıyıcıları olduq-

lardan, onlarda fiziki əsası olan əsas fondlar kimi öz dəyərlərini tədri-

cən itirirlər; paten

i hüquqi aktlar (torpaq və təbii resurslar, ixtiraçılıq və müəlliflik 

və s.), «nou-hau» - bütün bunlar qeyri-maddi aktivlərdir. 

QİYMƏT –

əlaqədar ictimai-zəruri xərcləri dəyər ifadəsində  əks etdirən, 

iqtisadi cəhətdən  əsaslandırılmış  səviyyədə müəssiənin mənfəətini 

təmin edən, tələb və təklif arasında nisbi tarazlığı tənzimləyən, elas-

tiki dəyişkənlik xassəsinə malik mühüm iqtisadi ka

QİYMƏTLİ KAĞIZ – hər-hansı əmlaka, pul məbləğinə mülkiy-

yətçilik hüququnu təsdiq edən sənəddir.  

 

L 

LİKVİDLİK  – bir və ya bir neçə fiziki və ya hüquqi şəxs qru-

punun öz maliyyə öhdəliklərini ödəmək qabiliyyətini  əks etdirən 

iqtisadi göstəricidir.  

 569

---

Telman Huseynov 

LİMİT – təbii və istehsal resurslardan istifadənin, alqının, sat-

qının, kreditin və digər  əməliyyatların həcminin, idxal və ixracın, 

əmək haqqı ödənişinin, valyuta mübadiləsinin kəmiyyətcə  məhdud-

laşd

si sənəddir; 

tex

rilmiş hüquqdur. 

carədara istifadəyə verilməsidir.  

edən elm sahəsidir. 

nyunktura-

sın

ir. 

dqiq edən elm sahəsidir.  

MENECER – əmtəələrin istehs lı və onların istehlakçıya çatdı-

rılması proseslərinin təşkil edilm

sahəsində peşəkar biliyə  və 

bac

ə praktikanın nailiyyətlərindən istifadə etməklə 

ırılması və ya maksimum yol verilə bilən həddidir. 

LİSENZİYA – dövlət idarə orqanları tərəfindən idxal-ixrac əmə-

liyyatlarının aparılmasına icazə verilməsi haqqında xüsu

niki sənədlərdən və ya patentli ixtiralardan istifadə etmək üçün 

patent sahibinə ve

LİZİNQ – maşın, dəzgah, avadanlıq, nəqliyyat vasitələrinin və 

s., icarəçi tərəfindən gələcəkdə satın alınması imkanını da nəzərdə 

tutan və 5-8 il müddətinə i

 

M 

MAKROİQTİSADİYYAT – məcmuu təklif və  tələbin formalaş-

ması, milli gəlirin və ümumi milli məhsulun istehsalı dinamikasındakı 

dəyişiklikləri, hökumətin büdcə və Milli Bankın pul siyasətinin iqtisadi 

artıma, infilyasiyaya, işsizlik problemlərinə, beynəlxalq ticarətin inkişafı 

və qiymətin səviyyələrinə təsirlərini tədqiq 

MALİYYƏ  İNTİZAMI – müəssisə, firma, təşkilat və fiziki 

şəxslər üçün gözlənilməsi və riayət olunması vacib (məcburi) sayılan 

maliyyə fəaliyyətinin aparılması qaydalarıdır. 

MARKETİNQ – müəssisənin məhsulun işlənməsi (layihələndi-

rilməsi), mənimsənilməsi, istehsalı  və satışı üzrə  fəaliyyətinin idarə 

olunmasına yönəldilmiş tədbirlər kompleksidir; bazarın ko

ın tədqiqi və təklifə aktiv təsir etməklə istehsal olunmuş məhsulun 

satış miqyasını genişləndirməyə yönəldilən qarşılıqlı asıllıqda və 

vəhdətdə olan tədbirlərin məcmusudur. 

MAYA DƏYƏRİ – məhsul istehsalına sərf olunmuş maddi və əmək 

məsrəflərinin pulla ifadəsi, onun (məhsulun) dəyərinin bir hissəsid

MEQOİQTİSADİYYAT – dünya iqtisadiyyatı, başqa sözlə, 

beynəlxalq iqtisadiyyatın problemlərini tə

a

əsi 

arığa malik idarəedici-mütəxəssisdir. 

 MENECMENT – istehsalın iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldil-

məsi məqsədilə elm v

 570

---

“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti 

mü

q-energetika, 

me

əfindən təsis olunan, Nizamnamə 

fon

əssisədən 

çıxan təsisçi öz payını geri almaq hüququndan istifadə edə bilir. 

MƏNFƏƏT – müəssisənin sa

arlıq fəaliyyətinin səmərəlili-

yin

iz) kimi 

növ

sərrüfatı kimi struktur-

ları

i şəxsdir. 

ki 

şəx

ir. 

əssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi üzrə vasitə, 

üsul, forma, metod və prinsiplərinin məcmusudur.  

 MEZOİQTİSADİYYAT  – biri-birilə  təsərrüfat  əlaqələri ilə 

bağlı olan sahə komplekslərinin (aqrar-sənaye, yanaca

tallurgiya, hərbi) iqtisadiyyatıdır, makroiqtisadiyyatın tərkib his-

səsi, onun yarım sistemidir, xüsusiləşmiş elm sahəsidir. 

MƏHDUD MƏSULİYYƏTLİ MÜƏSSİSƏ – bir və ya bir neçə 

fiziki və (və ya) hüquqi şəxs(lər) tər

du təsis müqaviləsi ilə paylara bölünən təsərrüfat subyektidir; 

müəssisənin öhdəliklərinə görə onun təsisçiləri yalnız Nizamnamə 

fonduna qoyduqları paylar həddində məsuliyyət daşıyır, mü

hibk

i xarakterizə edən yekun maliyyə göstəricisidir və ümumən məh-

sulun qiyməti və maya dəyəri arasındakı  fərq kimi hesablanır; 

müəssisənin mənfəəti məhsulun satışından  əldə edilən gəlirlə 

satılmış  məhsulun maya dəyəri arasındakı  fərqdir; mənfəətin ba-

lans, ümumi, hesabat (vergiyə  cəlb edilən) və xalis (təm

lərini fərqləndirirlər. 

MİKROİQTİSADİYYAT  – iqtisadiyyatın istehsal sahələri, 

müxtəlif müəssisə və firmaları, bankları, ev tə

nı və onların ünsürlərinin fəaliyyətini tədqiq edən elm sahəsidir. 

 MÜƏSSİSƏ – iqtisadiyyatın ilkin həlqəsi olub, müəyyən mül-

kiyyətə  və kollektiv əməyə  əsaslanan, ictimai təlabatı ödəmək və 

mənfəət  əldə etmək məqsədilə  məhsul istehsal edən, iş görən və 

xidmətlər göstərən, istehsal-texniki və təşkilati-iqtisadi vəhdətə malik 

olan müstəqil təsərrüfat subyekti, hüquq

 MÜƏSSİSƏNİN MALİYYƏ  VƏZİYYƏTİ – təsərrüfat sub-

yektlərinin normal iş fəaliyyətini təmin edən dövlət, firma, və fizi

slərlə hesablaşmaların aparılması üçün zəruri olan maliyyə 

resursları və pul vəsaitlərinin mövcudluğudur. 

 MÜFLİSLƏŞMƏ – firma və müəssisələrin borc öhdəliklərini 

yerinə yetirə bilməsinin nəticəsidir; təsərrüfat subyektinin müflisləş-

məsi məhkəmənin qərarı ilə müəyyən edil

 MÜQAVİLƏ – tərəflərin könüllü razılığı ilə onlardan hər birinin 

öz üzərlərinə götürdükləri təsərrüfat münasibətlərini rəsmləşdirən 

 571

---