Ряйчиляр: амеа-нын мцхбир цзвц

Telman Huseynov 

İNJİNİRİNQ – müəssisə və firmalara bağlanmış kontrakt əsasın-

da istehsal, kommersiya və elmi-texniki mahiyyət daşıyan mühəndis-

məsləhət xidmətlərinin təklif edilməsidir. 

nməzdir. 

m edən təqvim vaxt intervalıdır. 

ə etməklə müəssisənin il (rüb, ay) ərzində optimal 

nom

luqçu, kiçik xidmətçi, 

şag

musudur. 

ar təsərrüfatı, maddi-texniki 

təc

r. 

İSTEHSAL EHTİYATLARI – dövriyyə fondlarının üç tərkib 

hissəsindən biri olub istehsalın fasiləsizliyini və ahəngdarlığını təmin 

etmək məqsədilə yaradılır; onun cari, hazırlıq, sığorta, mövsümi və 

nəqliyyat ehtiyatlar kimi növləri vardır. 

İSTEHSALDAXİLİ EHTİYATLAR – müəssisə və firmalarda is-

tehsal potensialından daha səmərəli istifadə etməklə məhsul istehsalının 

həcminin artırılması, maya dəyərinin azaldılması, əmək məhsuldarlığı-

nın yüksəldilməsi məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə ger-

çəkləşdirilməsi mümkün olan texniki-təşkilati imkanlardır; o, elmi-

texniki tərəqqinin fasiləsizliyi səbəbindən tükə

İSTEHSAL PROSESİ – əsas, köməkçi və xidmətedici və habelə 

təbii  əməliyyatların məcmusu olub, onların qarşılıqlı  əlaqə  və  təsiri 

vasitəsilə xammal və ya materialın hazır məhsula çevrilməsi texnolo-

giyasıdır.  

İSTEHSAL TSİKLİ – xammal və ya materialın istehsal prosesi-

nin ilk əməliyyatına daxil olduğu andan hazır məhsulun istehsalının 

tamamlanmasına qədər dava

İSTEHSAL GÜCÜ – elm və texnikanın ən yeni naliyyətlərinin 

tətbiqi, istehsalın və  əməyin təkmilləşdirilməsi  əsasında,  əsas fond-

lardan tam istifad

enklatura və çeşiddə maksimum məhsul buraxmaq imkanıdır.  

İSTEHSAL HEYƏTİ – istehsalda icra etdikləri funksiyalarının 

xarakterinə görə fəhlə, mühəndis-texniki işçi, qul

ird və mühafizəçiləri özündə birləşdirən əsas fəaliyyət heyyətidir.  

İSTEHSAL VƏ SATIŞ  XƏRCLƏRİ – məhsulun istehsalı  və 

satışına  əmək və maddi resurslardan – xammal, material, yanacaq, 

enerji, əsas fondlardan – məsrəflərin məc

İSTEHSAL  İNFRASTRUKTURU – bilavasitə maddi istehsala 

xidmət sferalları – nəqliyyat, rabitə, anb

hizat, və s. - istehsal infrastrukturu hesab olunurlar. 

İSTEHSALDAN KƏNAR XƏRCLƏR – istehsal olunmuş məh-

sulların satışı ilə  əlaqədar xərclər; onu istehsal maya dəyərinə  əlavə 

etməklə məhsulun tam maya dəyəri göstəricisi müəyyən olunu

 566

---

“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti 

K 

 KALKULYASİYA – konkret olaraq bir və ya bir partiya məh-

sulun istehsalı və satışına, həmçinin iş və xidmətlərin göstərilməsinə 

ayr

igər əsas fondların məcmu-

sud

İYYƏT SERTİFİKATI – əmtəənin ekspetizadan keçir-

mə

nəfərdən, 

illik

n, 

illik

firma və müəssisə 

top

ÜƏSSİSƏ – 

şəri

i pay 

ı-ayrı xərc maddələri üzrə maya dəyərinin hesablanmasıdır. 

KAPİTAL – mənfəət əldə etmək məqsədi ilə istehsal amillərinin 

alınmasına xərclənən pul vəsaitidir; kapital istehsalda istifadə olunan 

avadanlıq, dəzgah, qurğu, nəqliyyat və d

ur.  

KAPİTAL QOYLUŞUNUN ÖZÜNÜ ÖDƏMƏ MÜDDƏTİ – 

müəssiələrdə istehsal göcünün yaradılmasına və ya genişləndirilmə-

sinə uzun müddətli investisiyanın, bu istehsal gücləri ilə istehsal olu-

nan məhsulların satışından alınan mənfəət hesabına qaytarıldığı za-

man kəsiyidir. 

KAPİTALTUTUMULUQ  –  əsas kapitalın müvafiq dövrdə is-

tehsal olunmuş məhsula, ümumidaxili məhsula, milli gəlirə nisbətini 

səciyyələndirən göstəricidir. 

 

KEYF

klə  səlahiyyətli orqan tərəfindən onun yararlığını  təsdiq edən 

sənəddir (keyfiyyət sertifikatı, əmtəə sertifikatı). 

KİÇİK MÜƏSSİSƏLƏR – sənayedə – işçilərin sayı 40 

 dövriyyənin həcmi 200 min manatdan; kənd təsərrüfatında – 

işçilərin sayı 15 nəfərdən, illik dövriyyənin həcmi 100 min manat-

dan; tikintində – işçilərin sayı 40 nəfərdən, illik dövriyyənin həcmi 

200 min manatdan; topdansatış ticarətdə – işçilərin sayı 10 nəfərdə

 dövriyyənin həcmi 300 min manatdan; digər sahələrdə – işçilə-

rin sayı 5 nəfərdən, illik dövriyyənin həcmi 100 min manatdan yuxarı 

olmayan müəssisələrdir. 

KOMMERSİYA – məqsədi mənfəət  əldə etmk olan ticarət və 

satış fəaliyyəti üzrə sahibkarlıq növlərindən biridir. 

KOMMERSİYA BANKI – müqavilə əsasında 

lanmış pul kapitalı  və  əmanətlər hesabına bank əməliyyatlarının 

aparılması və xidmət göstərilməsi ilə məşğul olan kredit təşkilatıdır. 

KOMANDİT ORTAQLI (PAYÇI VƏ ŞƏRİKLİ) M

kin (şəriklərin) və payçı (payçıların) vəsaitləri əsasında formalaş-

dırılan, hər bir şərikin müəssisənin öhdəlik və borclarına görə özünün 

bütün əmlakı ilə, hər bir payçının isə yalnız müəssisəyə verdiy

 567

---

Telman Huseynov 

həddində  məsuliyyət daşıyan, məq

i isə  mənfəət  əldə etmək olan 

təsə

xtəlif 

iste

ət bazarının tədqiqi və proqnozlaşdırılması  və habelə inno-

vas

 həyata keçirən xarici firma (konsiqnator) müəyyən edir. 

əf arasında müəyyən  şərtlər  əsasında 

mü

rəfindən verilən borcdur; bunların konkret 

təy

səd

rrüfat subyekti və hüquqi şəxsdir. 

KOMBİNƏLƏŞMƏ  – xammalın ardıcıl emalı  mərhələlərinin, 

xammalın kompleks emalına və tullantılardan istifadə üzrə mü

hsalların bir müəssisədə birləşdirilməsidir. 

KONSALTİNQ – istehsalçı, satıcı, alıcı və vasitəçilərin maliyyə, 

xarici iqtisadi əlaqələr, firmaların yaradılması  və qeydiyyatı,  əmtəə 

və xidm

iyaya fəaliyyətinə dair məsləhətvermə fəaliyyətidir.  

KONSİQNASİYA – komissiyon şərtləri əsasında həyata keçirilən ti-

carət növüdür; lakin o, adi komisyon ticarətindən prinsipial şəkildə fərqlə-

nir – məhsulun (əmtəənin) qiymətini onu ixrac edən firma (konsiqant) de-

yil, onun satışını

KONVERSİYA – müəssisəni, prinsip etibarilə, tamamilə başqa 

bir məhsulun istehsalına yönəltmək, istiqamətləndirməkdir.  

KONTRAKT  – iki tər

əyyən müddətə, birinin digəri qarşısında öhdəliklərini – məsələn, 

məhsul istehsal etmək, xidmətlər göstərmək və s. üzrə – təsdiq edən 

sənəddir, müqavilədir.  

KOOPERATİVLƏŞMƏ – müəyyən bir məhsulun birgə istehsa-

lı ilə məşğul olan müəssisələr arasındakı uzun müddətli birbaşa təsər-

rüfat əlaqəsidir.  

KÖMÜRÜK RÜSUMU – milli sərhəddən keçirilən məhsullara 

müəyyən olunmuş tarif dərəcələrinə müvafiq olaraq dövlət tərəfindən 

alınan vergidir. 

KREDİT – qaytarılmaq və faiz ödəmək şərti ilə pul və ya əmtəə 

formasında kreditorlar tə

inatlı dövlət, kommersiya, veksel, ipoteka, kommunal, kənd 

təsərrüfatı və beynəlxalq və s.kimi növləri vardır. 

KREDİTOR – ssudanı fiziki və ya hüquqi şəxslərə təqdim edən 

və debitordan öhdəliklərinin yerinə yerinə yetirilməsini tələb etmək 

hüququna malik fiziki və ya hüquqi şəxsdir. 

KREDİTQABİLİYYƏTLİLİK – borc alan fiziki və ya hüquqi 

şəxslərdə kreditin alınması  və qaytarılması imkanlarının olmasıdır; 

fiziki və ya hüquqi şəxsin kreditqabiliyyətliliyini onların iqtisadi və-

ziyyəti müəyyən edir. 

 568

---