Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
ƏLAVƏ 2A
Dekabr 2011
2A/6
Yekun variant
(d) Qazma proqramını həyata keçirməzdən əvvəl qazma məhlulu sistemi tərtib olunacaq və
bu sistem ABŞ ƏMMA nəzdində laboratoriya üsulu ilə və ya misid xərcəngindən və ya
Podratçı ilə ARDNŞ arasında razılaşdırılmış Xəzər dənizinə aid digər indikator
orqanizmlərdən istifadə etməklə labaratoriyada 96 saat kəskin zəhərliliyə qarşı
yoxlanılacaqdır. Qazıma proqramı müddətində bioloji parçalanma qabiliyyətinə malik və
zəhərlilik dərəcəsi aşağı olan qazma məhlullarının tullanılmasına icazə veriləcək.
(e) Zəhərlilik dərəcəsini Xəzər dənizi üçün yarardılmış üsullarla təyin etmək məqsədilə
qazma əməliyyatları zamanı müntəzəm olaraq qazma məhlullarının sınaq nümunələri
götürüləcək.
(f) Qazma əməliyyatlarında baş verən dəyişikliklərə uyğun olaraq, qazma məhlulu sisteminə
əlavələr edilə bilər. Yeni yaradılan qazma məhlulu sistemi yuxarıda göstərilən yağlara,
şoranlıq və zəhərliyə qarşı qoyulmuş normalara uyğun gəldikdə tullanıla biləcəkdir.
3. Digər tullantılar
(a) Tərkibində 0,5 mq/l-dən çox və eyni zamanda 2,0 mq/l-dən az xlor qalığı olan məişət
tullantıları (içində gözlə görünən üzən bərk maddələr olmadığı təqdirdə) ABŞ Sahil
Mühafizəsi sertifikatına və ya ona ekvivalent sertifikata malik olan Dəniz Sanitar nəzarəti
Qurğusundan atıla biləcəkdir. Qalıq xlorun miqdarı CN-66-DPD sınağının «Hach» üsulu
ilə ölçülməlidir.
(b) Təsərrüfat tullantıları və məişət çirkab suları, içində gözlə görünən üzən bərk maddələr
olmadıqda dənizə atıla biləcəkdir.
(c) Duzlardan təmizləmə qurğusunun tullantıları dənizə axıdılmalıdır.
(d) Göyərtə suları və yuyucu sular səthində gözlə görünən parıltı olmadıqda dənizə axıdıla
bilər. Neftli və təmiz drenaj və ya çirkab suları ayrılmalıdır: təmiz su dənizə atılır və neftli
su yuxarıdakı B.1 bəndində göstərilmiş qaydada təmizlənir.
(e) Zibilin dənizə atılması qadağan olunmalıdır. Zibil sahildə xüsusi müəyyən edilmiş tullantı
vasitəsinə nəql edilməlidir.
4. Monitoring
(a) Lay suyu
1. Tullanılan lay suyunun həcmi və tullantılarda olan neft və yağın miqdarı hər gün
yoxlanılacaqdır.
2. Neft və yağ qatılığının gündəlik maksimum və aylıq orta nisbətinə dair hesabatlar hər
ay müvafiq ekologiya orqanına təqdim ediləcək.
(b) Qazma şlamları və qazma məhlulları
1. Qazma
məhlulu aşqarlarının və onların həcmi və ya qazma məhlulu sisteminə əlavə
olunan kütlələrinin qalıqları hər bir quyu üçün eyni saxlanılacaqdır.
2. Qazma məhlulunun xüsusiyyətləri, o cümlədən neftin və xloridlərin
konsentrasiyalarının həcm faizi hər bir quyu üçün sutkalıq yoxlanılacaqdır.
3. Tullanılan qazıma şlamları və qazıma məhlullarının həcminə aid sutkalıq qeydiyyat
aparılmalı və hər ay bu barədə müvafiq ekologiya orqanlarına hesabat verilməlidir.
(c) Digər tullantılar
1. Digər tullantıların həcminə aid sutkalıq qeydiyyat aparılmalı və hər ay aşağıdakılar
göstərilməklə hesabat verilməlidir:
(i) Təsərrüfat tullantıları
(ii) Məişət tullantıları
(iii)Göyərtə suları və yuyucu sular
C. Atmosferə tulantılara nəzarət üzrə təlimatlar və monitorinq
Podratçıya qazı atmosferə buraxmağa icazə verilir. Belə atqılar məhdud olmalı və onlara
hamılıqla qəbul edilmiş beynəlxalq Neft-qaz sənayesi standartları və üsullarına uyğun nəzarət
edilməlidir.
D. Əməyin təhlükəsizliyi üzrə göstərişlər
26.1. Maddəsinin müddəalarını nəzərə almaq şərtilə, Podratçı Sazişə uyğun olaraq Neft-qaz
əməliyyatlarını aparan zaman müvafiq Azərbaycan normativlərini və aşağıda verilmiş
beynəlxalq təhlükəsizlik və istehsalat gigiyenası standartlarını nəzərə almalıdır:
1. Neft
sənayesi üzrə Beynəlxalq Kəşfiyyat və Hasilat Forumu (EvəP Forumu) Hesabatları –
SƏTƏM üzrə idarəetmə.
2. Qazma Podratçılarının Beynəlxlaq Assosiasiyası (QPBA) – Qazma işlərinin təhlükəsizlik
texnikasına dair vəsait.
Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
ƏLAVƏ 2A
Dekabr 2011
2A/7
Yekun variant
3. Geofizika üzrə Podratçıların Beynəlxalq Assosiasiyası (GPBA) – İstismar əməliyyatlarının
təhlükəsizlik texnikasına dair vəsait.
4. İş Mühitində kimyəvi maddələrin hüdud qiymətləri – Dövlət Sənaye Gigiyenası
mütəxəssislərinin Amerika Konfransı.
Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-iqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
ƏLAVƏ 5A
Dekabr 2011
5A/3
Yekun variant
Əlavə 5A
Atmosfer tullantıları üzrə hesablamalar
1. Giriş
Fəsil 5 və Layihə İcmalında göstərilən tullantı göstəriciləri barədə əlavə məlumatlar cari
Əlavəyə daxil edilmişdir: burada həmçinin çirkab tullantı əmsalı və Sahə Tikinti Qurğularında
hasil olan tullantıların hesablanma əsasları göstərilmişdir.
Tullantıların hesablanması beynəlxalq standartlara müvafiq olan tullantı əmsalı və hesablama
tənliyindən istifadə etməklə müəyyən vaxt ərzində toplanan real-vaxt məlumatları əsasında
həyata keçirilmişdir. Bu məlumatlar aşağıdakı mənbələrdən alınmışdır:
Avropa Ətraf Mühit Agentliyi EMEP/CORINAIR Emissiyaların inventarlaşdırılma
qaydaları – 2007; və
Birləşmiş Ştatların Ətraf Mühitin Mühafizə Agentliyi AP42.
Cədvəl 1də - sahə qurğularında işlədilən dizelin yanması nəticəsində hasil olan qeyri-istixana
(qeyri-GHG) və istixana qaz (GHG) tullantıları göstəriciləri verilmişdir. Güman edilir ki, bütün
sahə qurğuları dizel yanacağı ilə hərəkətə gətiriləcək (az kükürdlü dizel yanacağının
istifadəsinə üstünlük verilə bilər). Qeyri-yol nəqliyyat vasitələrinin emissiyaları üzrə Karbon
Dioksid üçün (CO
2
) heç bir standard tullantı əmsalı yoxdur. ABŞ EPA AP42 qaydalarında
dizel mühərrikin xüsusi yanacaq sərfi əsasında (BSFC) emissiya əmsalının hesablamaları
təqdim olunmuşdur. CO
2
emissiya amilinin hesablanması üçün tələb olunan parametrlər
Cədvəl 2-də verilmişdir.
Cədvəl 1 Tullantı əmsalı
Tullantı növlərinin əmsalı (g/kWhr)
Mühərrikin
ölçüsü
1
CO
2
2
NO
x
2
CH
4
2
CO
2
NMVOC
0-20
948
14.4
0.05
8.38
3.82
20-37
948
14.4
0.05
6.43
2.91
37-75
948
14.4
0.05
5.06
2.28
75-130
948
14.4
0.05
3.76
1.67
130-300
948
14.4
0.05
3
1.3
300-560
948
14.4
0.05
3
1.3
560-1000
948
14.4
0.05
3
1.3
>1000
948
14.4
0.05
3
1.3
1
EMEP/CORINAIR Emissiyaların inventar qaydaları - 2007. Qrup 8: Digər mobil mənbələr və texnika. SNAP Sektor
0808 Sənaye.
2
US EPA420-R-05-019 Qeyri-yol mühərrik modeli NR-010 üçün İşlənmiş Qazın Toksik dərəcəsinin azalma amili
üzrə Karbon Dioksidin hesablanması
Cədvəl 2 CO
2
Emissiya əmsalının hesablanması
BSFC emissiya əmsalı CO
2
1
1,232
g/hp-hr
gCO
2
/hp/hr
948
g/kWhr
gCO
2
/kWhr
Dizel mühərrikin xüsusi yanacaq sərfetmə (BSFC) göstəricisi
50.0
KW
Mühərrikin ölçüsü
0.4
Səmərəlik
Mühərrikin faydalı iş əmsalı
125.0
kJ/s
Mühərrikin giriş yanacağı
44,800.0
KJ/kg
Dizelin istilik-gətirmə dəyəri
0.003
kg/s
Kütləvi yanacaq girişi
26.0
hp
Yanacağın giriş gücü
0.1
g/hp/s
BSFC
1
CO2 = (BSFC * 453.6 - HC) * 0.87 * (44/12) tənliyi əsasında hesablanır. Burada;
• CO2 - g/hp-hr göstəricisidir
• Xüsusi yanacaq sərfi (BSFC) lb/hp-hr mislində dizel yanacaq sərfi deməkdir
• 453.6 funtun qrama keçid əmsalının göstəricisidir
• HC g/hp-hr mislində nizamlanmış hidrokarbon emissiyasıdır
• 0.87 qazolin və dizel yanacağının karbon kütləsini təşkil edir
• 44/12 CO2 kütləsinin karbon kütləsinə nisbətini təşkil edir