Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9B
Dekabr 2011
9B/11
Yekun variant
sayda ərazilərlə məhdudlaşdırır. Lakin, bu ərazilərdə görüntülərdə hal-hazırda mövcud
Terminal konstruksiyaları üstünlük təşkil edir.
Qısaca qeyd etsək, gözlənilir ki, hə bir əsas reseptorda tikinti texnikasının və maşınlarının
(Ssenari 1 və 2) və tikinti düşərgəsindəki və tikinti obyektlərindəki konstruksiyaların (Ssenari
3) görünmə dərəcəsi çox məhdud olacaq, çünki, görüntünün qarşısını mövcud konstruksiyalar
əhəmiyyətli dərəcədə kəsəcək. Görüntü mümkün olan yerlərdə isə, görüntüdə işlər üstünlük
təşkil etməyəcək və ya mövcud görünüşü əsaslı şəkildə dəyişdirməyəcək və heç bir
əhəmiyyətli vizual təsirlər gözlənilmir.
Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9B
Dekabr 2011
9B/12
Yekun variant
2.
İŞIQLANDIRMANIN EKRANLAŞDIRILMASI ÜZRƏ
QIYMƏTLƏNDIRMƏ
2.1 Giriş
Yerli icmalar (Səngəçal, Əzimkənd, Ümid və 3-cü Massiv qəsəbələri) daxilindəki mövcud işıq
səviyyələrini başa düşmək və Terminalın bu işıq səviyyələrindəki mövcud payını bilmək
məqsədilə 2010-cu ilin may ayında Səngəçal terminalında və terminal ətrafında
işıqlandırmanın qiymətləndirilməsi aparılmışdır.
2.2 Metodologiya
İşıq şüalanma növü kimi müəyyənləşdirilə bilər və o, gözə görünən elektromaqnit dalğalarının
spektrinin bir hissəsini təşkil edir. İşığın ölçü vahidi lümendir (lm). Səthə düşən işığın miqdarı
işıqlanma dərəcəsi adlanır və bu, hər kvadrat metrə düşən lümenlə yaxud lüks ilə ölçülür
1
.
Hal-hazırda işıqlandırmanın qiymətləndirilməsi üzrə milli normalar mövcud deyil və ona görə
də, bu qiymətləndirmə İşıqlandırma Texnikası üzrə Beynəlxalq Komissiyanın (CİE) və
İşıqlandırma Mühəndisləri İnstitutunun (İLE) hazırladığı ən yaxşı praktikanı əks etdirən
normativlərini əsas götürmüşdür. Bu normativlər CİE komissiyasının “Bayırdakı işıqlandırma
qurğularından nəzərə çarpan işığın təsirinin məhdudlaşdırılmasına dair təlimatlarında”
2
və ILE
institutunun “Nəzərə çarpan işığın azaldılmasına dair təlimatlarında” müəyyənləşdirilib.
Ekoloji baxımdan həssas sahələrdə işığa nəzarət edilməsi məqsədilə İLE institutu tikili ərazilər
üçün aşağıdakı ekoloji zonaları tövsiyə edir:
E1 – Təbiətən qaranlıq ərazilər. Milli Parklar, Gözəl Landşaftlı Ərazilər;
E2 – Aşağı səviyyəli rayon işıqlanma sahələri. Kənd əraziləri və ya kiçik kənd yerləri;
E3 – Orta səviyyəli rayon işıqlanma sahələri. Kiçik şəhər mərkəzləri və ya şəhər
yerləri; və
E4 – Yüksək səviyyəli rayon işıqlanma sahələri. Yüksək dərəcədə gecə fəaliyyətinə
malik şəhər mərkəzləri.
Dörd icmanın kənd tipli mühitini nəzərə alaraq, onlara şamil olunan zona E1-dir. E1 zonaları
üçün tövsiyə olunan işıqlandırma şərtləri hava qaralmadan öncə (saat 23:00) 2 lüks və hava
qaraldıqdan sonra 1 lüks (yalnız ictimai nəqliyyat yollarındakı işıqlandırmadan gələn işıq)
təşkil edir.
2.3 Monitorinq
Məntəqələri
Hüduddakı işıqlandırmanın mənbələrini və əhatə dairəsini bilmək üçün mövcud Terminal
hüdudunda işıqlandırma üzrə tədqiqat aparılmışdır. Mümkün olan yerlərdə, hüduddakı
işıqlandırma qeydə alınmış və işıqlandırmanın növü və istiqaməti qeyd edilmişdir.
Terminal ətrafındakı dörd icmanın hər birində monitorinq məntəqələri gecə vaxtı Səngəçal
Terminalının işıqlandırmasının ən çox göründüyü yerdə seçilmişdir. Bu məntəqələr “ən pis
hal” üzrə qiymətləndirməni təmin etmək üçün seçilmişdir. Ətrafdakı icmalarda olan monitorinq
məntəqələri yerli işıq mənbələrindən kənarda seçilmişdir ki, qiymətləndirmədə diqqət
Terminaldan gələn işığın təsirinə cəmlənsin.
1
Ətraf Mühit, Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Departamenti (DEFRA), 2006. Həşəratların və Süni İşıqlanmanın yaratdığı
Narahatlıq Amillərinə dair Normativ: Təmiz Qonşuluq və Ekologiya haqqında Qanunun (2005) 101 – 103 saylı
maddələrinə dair təlimatlar.
2
İşıqlandırma Texnikası üzrə Beynəlxalq Komissiya (CIE), 2003. Bayırdakı işıqlandırma qurğularından nəzərə çarpan
işığın təsirinin məhdudlaşdırılmasına dair təlimatlar. Nəşr No 150 2003.
Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9B
Dekabr 2011
9B/13
Yekun variant
Cədvəl 2.1-də monitorinq məntəqələrinin yeri və Terminal hüduduna olan nisbi məsafələri
müəyyənləşdirilir (bax Şəkil 2.1).
Cədvəl 2.1 Səngəçal terminalının hüdudundan icmalara qədər olan məsafəlrər
GPS üzrə İstinad koordinatı
ID
Monitorinq
məntəqəsi
Şimal
istiqamətində
Şərq
istiqamətində
Terminalın hüdudundan
təxmini məsafə (km)
Terminalın
hüdudundan
istiqamət
C1
Əzimkənd
40 11.491
49 25.621
3
Cənub-şərq
C2
3-cü Massiv
40 11.142
49 26.101
2.6
Cənub-şərq
C3 Səngəçal
40 10.627
49 27.827
1.6
Cənub-şərq
C4
Ümid
40 11.850
49 30.065
1.1
Cənub-şərq
Şəkil 2.1 İşıqlandırmanın Qiymətləndirilməsində istifadə olunmuş monitorinq
məntəqələri
2.4 Nəticələr
Mövcud terminalın hüdudundakı işıqlandırmadan əlavə və sahənin 24 saat fəaliyyət
göstərməsi ilə bağlı olaraq, mövcud Terminal daxilindəki bütün qurğuların və maşın-
mexanizmlər gecə vaxtı texniki təhlükəsizlik və mühafizə məqsədilə işıqlandırılır. Qurğuların
böyük hissəsi hüduddakı işıqlandırmanın yuxarısına doğru uzanır – məsələn çənlər və məşəl
qurğuları (bax Şəkil 2.2). Terminalın hüdudundakı avtomobil yolu də həmçinin yüksək təzyiqli
natrium lampaları ilə işıqlandırılır. Hər dörd icmadan baxıldıqda Terminalın görüntüsündə
hüduddakı işıqlandırma, qurğuların işıqları və məşəl qurğularından gələn işıqlar görünür
3
.
3
İşıqlandırmanın fon tədqiqatı zamanı, məşəl qurğuları müntəzəm rejimdə fəaliyyət göstərməkdə idi. Məşəl
qurğusunda qeyri-müntəzəm şərtlərdə (məsələn: qəza təzyiq atqısı) əlavə qaz yandırıldığında işıqlanma artır.