114
9-§. DNS bilan ishlash. Tarmoq fayl tizimi va disklari bilan ishlash
Har bir sayt, qurilma yoki ma'lum bir joyda o‗z IP-manzili mavjud,
bu tarmoqlarga kirish va ular bilan ishlashda apparat tomonidan
belgilanadi. Masalan, veb-saytlarda harakat qilish yoki boshqa tarmoq
kompyuteriga ulanish zarurati bilan duch kelgan foydalanuvchilar,
shuningdek, muvaffaqiyatli ma'lumot almashish uchun tegishli manzilni
kiritishlari kerak. Biroq, tasodifiy raqamlar to‗plamini eslab qolish qiyin.
Shuning uchun domen nomlari tizimi (DNS) ixtiro qilindi.Endi
kompyuter mustaqil ravishda serverga murojaat qilib, resursga o‗tishda
domen nomini ko‗rsatishda IP-manzilni aniqlaydi.
Ushbu serverlar
konfiguratsiya turiga qarab avtomatik yoki qo‗lda ko‗rsatiladi. Aynan
shu jarayon haqida biz Linux materiallari tizimining taniqli tarqatilishini
misol qilib olib, bugungi material doirasida gaplashmoqchimiz.
Linuxda DNS-ni sozlash
Deyarli barcha Linux tarqatish tizimlari xuddi shunday ishlaydi.
Faqatgina ba'zi konsol buyruqlari va grafik qobiqning dizayni
boshqacha. Misol tariqasida biz Ubuntu-ni ko‗rib chiqamiz va siz
o‗zingizning assambleyangiz xususiyatlaridan
boshlab vazifani ham
muammosiz bajarishingiz mumkin. Agar ba'zi bir buyruqlardan
foydalanish darajasida yoki grafik muhitda menyu elementlarini
qidirishda qiyinchiliklar yuzaga kelsa, rasmiy tarqatish hujjatlaridan
foydalanib, kerakli harakatni amalga oshirish
uchun qaysi muqobil
buyruq yoki variant javobgarligini aniqlang.
DNS-server tizim tomonidan eslab qolish uchun murakkab
raqamlarni - IP manzillarni oddiy domen nomlariga aylantirish uchun
ishlatiladi. Bu keyinchalik bir-biriga bog‗liq bo‗lmagan bir nechta
raqamlarni eslab qolish qiyin bo‗lgani uchun amalga oshiriladi,
lekin
so‗zni yodlash juda oson.
Kompyuter har qanday domenning IP-manzilini bilishi kerak
bo‗lganda, unga ma'lum DNS-serverga so‗rov yuboradi. Ushbu
serverlarni DHCP marshrutidan avtomatik ravishda olish yoki qo‗lda
o‗rnatish mumkin.
115
GUI orqali Linux Ubuntuda DNSni konfiguratsiya qilish
Ilgari, tizim tomonidan ishlatiladigan DNS serverlarini sozlash
uchun
/etc/resolv.conf
fayliga kerakli serverlarning
manzillarini kiritish
kifoya edi. Ammo hozir Ubuntudagi barcha tarmoq konfiguratsiyasi
NetworkManager
tomonidan boshqariladi va bu fayl endi faqat Network
Manager fayliga havola bo‗lib xizmat qiladi.
Bu usul hali ham ishlaydi, lekin unda DNSni LiveCDda yoki
qayta ishga tushirishdan oldin sozlash mumkin. Qayta ishga
tushirilgandan so‗ng, barcha sozlamalar yo‗qoladi
va yana hamma
narsani boshqatdan qilishga kerak bo‗ladi. Shunday qilib, hamma narsa
saqlanib qolishi uchun NetworkManager interfeysi orqali barcha
amallarni bajarish kerak. Avval, paneldagi tarmoq belgisi uchun
kontekst menyusini ochiladi va ―
Изменить подключения
‖ bo‗limi
tanlanadi:
52-rasm.
Изменить подключения oynasi
Keyingi oynadan ulanish nomini tanlab va "Изменить" tugmasi
bosiladi(53-rasm):
117
55-rasm.
Способ настройки maydoni
Oynaning pastki qismida "
DNS serverlari
"(Серверы DNS)
maydoni paydo bo‗ladi(56-rasm). Shu maydonda kerakli serverlar
manzili yozilishi kerak.Vergul bilan ajratgan xolda bir nechta
manzillarni xam yozish mumkin.
56-rasm.
DNS serverlarni sozlash oynasi
118
Shundan so‗ng "Сохранить" va "
Закрыть" tugmalari bosiladi. Endi
ushbu ulanishga qayta ulanish va joriy DNS serverini tekshirish
mumkin(57-rasm):
nslookup ya.ru
57-rasm.DNS serverlarni tekshirish oynasi
Agar bu usul ishlamasa yoki konsol orqali ishlash afzal ko‗rilsa,bu
qadamlar o‗rniga konfiguratsiya qilishning boshqa usuli bor.
DNSni Ubuntu terminalida sozlash
Linux Ubuntu unifitsiyalangan tarmoq
konfiguratsiya interfeysiga
ega bo‗lib, u
/etc/network/ interfeys
konfiguratsiya fayli orqali sozlanadi.
Avval, tarmoq interfeyslari ro‗yxatini chiqaramiz:
ls /sys/class/net/
58-rasm.Tarmoq interfeyslari ro‗yxatini tekshirish oynasi
121
Sozlamalar kuchga kirishi uchun tarmoqni qayta ishga tushirish kerak:
sudo systemctl restart networking
Kompyuterni to‗liq qayta ishga tushirish tavsiya etiladi. Endi
/etc/resolv.conf
ni ochish va yangi DNS manzilni qo‗llanilganligini
ko‗rish mumkin:
63-rasm.DNS manzillarini ko‗rish oynasi
Dostları ilə paylaş: