Seçilmiş əsərləri, I CİLD
183
s
əyi bir neçə dəfə yarğanın divarlarına dəyib sızıldadı.
Ayaqla
rının yerə dəydiyini hiss edəndə daxilən
az da olsa
toxta
dı.
Amma sanki haradansa onu izl
əyən qızın səsi boşluqda
əks-səda verdi:
-K
əndiri açma hələ, Cavad bəy. Sağa tərəf dön. Hə, bax
bel
ə. İndi pillələri bir az da en.
Am
ma qızın bu “bir az” dediyi yol elə də qısa deyilmiş.
Ca
vad Əmirxanlı nə qədər məsafə qət etdiyini bilmədi. Bir
d
ə hiss etdi ki, ayağı möhkəm, sərt döşəməyə pərçimlənib. San-
ki onu kims
ə tutub yerə mıxlamışdı. Elə bu dəm qız da onun
ya
nında peyda oldu. Cavad Əmirxanlının matı-qutu qurudu.
Qız sanki buraya başqa, həm də çox qısa bir yolla gəlmişdi.
Aya
ğının altındakı döşəmənin qranit, yoxsa buz layı oldu-
ğunu müəyyən etmək indi Cavad Əmirxanlı üçün çətin idi.
Divarlarda b
ərq vuran işıq zərrələri işıldaböcəklər kimi ya-
nıb-sönürdü.
“Bu qız mənu buraya nə üçün çəkib gətirdi, onun məqsədi
n
ədir? Yaxşı, tutaq ki, qız burada, bu soyuq mağarada yaşayır,
b
əs mənim nə itim azıb burada? Bunun qırımından belə anlaşı-
lır ki, hələ lazım olan mənzilə yetişməmişik; çünki bayaq bir
söz dedi: “Sonra n
ə etmək lazım olacağını orada deyəcəm sə-
n
ə”. Nə vaxt deyəcək, nə deyəcək mənə? Mən, deyəsən,
burada
ay
rı, mənə məlum olmayan yad bir zamana düşmüşəm axı...”
Qızın sifəti aydın seçilirdi. Görəsən, bu mağaraya haradan,
han
sı tərəfdən işıq düşürdü? Axı buralar sandıq kimi, qəbir ki-
mi qapa
lı idi.
B
əyaz əlini yuxarı uzadıb dilləndi:
-Cavad b
əy, sizin adamlar buzu bax oradan qırıb aparırlar
x
əstələrə. Orada il boyu, hətta, yayın ortasında da buz olur. Ora
buzla
ğın üst qatıdır.
Ca
vad Əmirxanlı biixtiyar soruşdu:
-B
əs bura?..
Qız gülümsədi:
-Ha
zırda biz orta qatdayıq.
Firuz Mustafa
184
-B
əs aşağıda?..
-B
əli, aşağı qat da var hələ. Darıxma, biz oraya da enəcə-
yik.
Ca
vad Əmirxanlının canından üşütmə keçdi,
sanki içində
sazaq
əsdi.
-Bir az ir
əli getmək lazımdır.
Qızın ucadan dediyi bu sözlər hökm kimi səsləndı.
Ca
vad Əmirxanlı dinmədi. Bəyazın ardınca addımladı. Ba-
yaqdan projektor ki
mi qızın üzünə düşən işıq qeybə çəkildi.
İndi hər tərəf zülmətə qərq olmuşdu. Cavad Əmirxanlı irə-
li ad
dım atmağa cürət etmirdı.
Qızın səsi qaranlığı çiliklədi:
-Cavad b
əy, hələlik yerindən tərpənmə, indi belınə kəndir
dolanacaq.
-M
ən heç nə görmürəm.
-Eybi yoxdur. M
ən səni görürəm. Sən əllərini yuxarı qal-
dır.
Ca
vad Əmirxanlı qeyri-ixtayari qollarını yana açıb sonra
yuxa
rı
qal
dırdı.
Qız sanki kimisə səsləyirmiş kimi ucadan fit çaldı; əslində,
qızın çıxardığı səs vəhşi quşların cəhcəhinə bənzəyirdi.
Ya
xınlıqda nəsə xışıldadı.
O, be
lınə dolanan yoğun kəndirin soyuq təmasını aydın
hisss ets
ə də qızdan nəsə soruşmağa cürət etmədi. Qaranlıqda
k
əndir aydın görünməsə də onun üstündəki parıltılar arabir
b
ərq vururdu, elə bil ki, kəndirin üstünə fosfor çəkmişdilər.
Arabir onun
gözünün önünd
ən qıvrılıb keçən ipin soyuq işartısı
z
əif şam yanıb-sönürdü; olsun ki, bu möhkəm, elastik kəndir
ağır yükləri uzaq məsafələrə daşıyib aparmaq üçün hesablan-
mışdı.
Ca
vad Əmirxanlının belınə öz-özünə dolanan kəndir az
sonra, üfürül
ən yoğun heyvan bağırsağı kimi
tədricən şişməyə
başları. Kəndir onun belını get-gedə daha möhkəm sıxmaqda
idi. İndi onun tərpənib irəli hərəkət etmək imkanı da qalmamış-
Seçilmiş əsərləri, I CİLD
185
dı; əvvəlcə belinə dolanan ip, sonra ayağından ta sinəsinə qədər
çar
paz şəkildə sarındı. Cavad Əmirxanlı əmin idi ki, bu ipi
onun gövd
əsinə qız sarımır. Sanki kiminsə görünməz əlləri
onun bütün b
ədənini bu soyuq, parıltılı, möhkəm iplə sarıyaraq
indic
ə ağac kimi dartıb kökündən qoparacaq, sonra harayasa
sürüyüb aparacaq
dı.
Qaran
lıqda vəhşi fit səsi eşidildi. Şübhəsiz ki, bu, Bəyazın
kim
əsə verdiyi növbəti işarə idi.
K
əndir topası hərəkətə gəldi, qıvrılıb açıldı, onu harasa,
zülm
ətin qoynuna doğru çəkib aparmağa başladı. Cavad Əmir-
xan
lının indi nəyisə mühakimə etməyə, kiməsə müqavimət
göst
ərməyə nə heyı vardı, nə də belə bir istəyi.
Az sonra
vücuduna dolan
mış yoğun kəndir tədricən boşa-
lıb hissə-hissə, buğum-buğum açılmağa başladı. O, havada, çə-
kisizlikd
ə olsa da, kəndirin necə burulub açıldığını sövq-təbii
hiss edirdi.
Ca
vad Əmirxanlı üzüaşağı hərəkət edirdi. Sanki belinə do-
lanan k
əndirlə onu darta-darta dibsiz uçuruma yuvarlayır, sonu
görünm
əyən qorxunc quyuya sallayırdılar. O, üzüaşağı yuvar-
lan
dıqca kəndir tarım çəkilir, yay kimi gərilib açılırdı.
K
əndirin dolaqları açılan zaman Cavad Əmirxanlı daxilən
bir q
ədər rahatlansa da, yenə həyəcanlı hisslər keçirirdi. O, qor-
xurdu ki,
indi belin
ə dolanan ipin ucu qəfildən qurtarar, və o,
h
ələ mənzil başına çatmamış, elə havadaca kəllə-mayallaq aşıb
sonu ona m
əlum olmayan quyuyunun dibinə düşər; kim idi onu
bu c
əhənnəm zülmətinin girdabından qurtaran? Bir də ki, o
müd
hiş girdaba düşənin sağ tikəsinin ələ keçəcəyi də sual altın-
da idi.
N
əsə Bəyazdan da bir xəbər yox idi.
K
əndır burumlarının sayı azaldıqca onu
qorxu hissi bürü-
yür
dü. İndi hər şeyin sonu ola bilərdi. O, qeyri-ixtiyari əlini irə-
li atıb kəndirdən bərk-bərk yapışdı. Barmaqlarının altında canlı
bir var
lığın nəbz kimi vurduğunu hiss etdi; bayaqdan tarım çə-
kil
miş möhkəm kəndir, indi sanki yumşalıb piləyə dönmüşdü.
Ca
vad Əmirxanlı əlini kəndirin üstündə gəzdirdi. Kəndir təzə-