Sedat turgut

Resim 7. APTT ve PT reaktifleri ile kalsiyum klorid solüsyonu

Reaktifin bileşimi, ellajik asit, tampon, tuzlar ve stabilizanlardan oluşur. APTT reaktiflerini kullanmadan önce hafifçe karıştırılmalıdır.

Açılmayan şişeler +2 °C ile +8 °C arasında muhafaza edildi. Açılan şişeler kullanımdan sonra prospektüste belirttiği şekilde +2 °C ile +8 °C arasında saklanılarak 30 gün içerisinde tüketildi ve asla dondurulmadı. Kullanmadan önce şişe tersine çevrilerek karıştırıldı. Eğer reaktif beklemeye bırakılırsa ellagik asit ve lipidlerin tepkimesiyle oluşan yeşil çökelti şekillenebilir. Bunun yanı sıra plazma ile kontaminasyon şekillenmemesine de dikkat edildi.

Alınan örneğin doku sıvılarıyla kontaminasyonu ve hemolizi önlenmelidir. Örneklerin hacmi beklenen örnek hacminin % 90’ nından az ise analiz gerçekleştirilemez. Örnekler alındıktan hemen sonra 3000 devir/dakikada santrifüj edildi. Daha sonra plazmanın ayrımı için plazma plastik transfer pipeti ile plastik tüplere aktarıldı ve testin yapılacağı zamana kadar buzdolabında tutuldu. Bu işlem sırasında ayrılan plazma asla dondurulmadı ve örneğin alınmasından sonraki 2 saat içersinde analiz yapıldı. Bu işlemler esnasında örneklerin 5 dakikadan fazla 37 °C’ de beklememesine dikkat edildi.

Test prosedürü; kalsiyum klorid solüsyonuna 37 °C’ de ön ısıtma işlemi uygulandı. 0,1 ml testi yapılacak plazma üzerine 0.1 ml APTT reaktifi ilave edilerek 37 °C’ de 3 dakika inkübasyona bırakıldı. Kalsiyum klorid eklenmesi ile eş zamanlı olarak kronometre başlatıldı ve koagülasyon zamanı tespit edildi.

3.3. İstatistiksel Analizler
Çalışmadan elde edilen sayısal verilerin tanımlayıcı istatistikleri ve homojenite testleri Shapiro Wilk analizine göre belirlendikten sonra normal dağılım göstermeyen verilere logaritmik transformasyon işlemi gerçekleştirildi. Meloksikam ve Fluniksin meglumine uygulanan gruplardaki grup, zaman ve grup zaman ilişkisi açısından istatistiksel farklılıkların belirlenmesi amacı ile parametrik testlerden Tekrarlayan Ölçümler Varyans Analizi (ANOVA) inden yararlanıldı. Elde edilen istatistiksel sonuçlar non-prarmetrik Kruskall-Wallis (ikili etkileşimler) testi sonuçları ile karşılaştırılarak sağlamaları yapıldı. Tüm istatistiksel analizlerde SPSS (Anonymous, Statistcs 22) paket programı kullanılarak p<0,05 değeri istatistiksel anlamlı kabul edildi.

4. BULGULAR

4.1. Trombosit sayısı
Fluniksin meglumine ve meloksikam uygulanan gruplarda PLT sayısındaki değişimler değerlendirildiğinde grup ve grup-zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunmadığı ancak zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunduğu belirlendi.
Tablo 4. Uygulama gruplarında PLT’ nin zamana bağlı değişimleri

V		FLUNİKSİN MEGLUMİNE		MELOKSİKAM
Parametre	Zaman	± SD (min- max)		± SD (min- max)
PLT	0saat	362,85 ± 105,53 (218,00 - 486,00)		298,00 ± 126,21 (130,00 – 487,00)
	3. saat	398,00 ± 182,05 (163,00 - 662,00)		414,28 ± 129,12 (196,00 – 564,00)
	6.saat	291,00 ± 162,04 (121,00 - 533,00)		362,71 ± 95,38 (236,00 – 458,00)
	12. saat	224,85 ± 106,83 (103,00 - 375,00)		244,28 ± 159,02 (85,00 – 458,00)
	24. saat	215,57 ± 107,24 (105,00 - 367,00)		344,00 ± 140,35 (178,00 – 508,00)
	48. saat	314,00 ± 121,09 (140,00 - 463,00)		385,00 ± 110,63 (197,00 – 510,00)
	72. saat	453,14 ± 198,18 (205,00 - 742,00)		618,14 ± 175,54 (352,00 – 792,00)
	6. gün	255,42 ± 132,11 (102,00 - 430,00)		383,57 ± 287,90 (119,00 – 871,00)
	12. gün	454,57 ± 249,13 (138,00 - 824,00)		499,85 ± 186,53 (222,00 - 754,00)
	24. gün	440,71 ± 242,88 (124,00 - 747,00)		585,00 ± 159,87 (273,00- 747,00)
Istatistiksel değerlendirme	Grup		Zaman	Grup*zaman
	0,325		0,030	0,208

Şekil 4. Uygulama gruplarında PLT’nin zamana bağlı değişimleri.
Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanların PLT sayısı 3. saate ( 398,00 ± 182,05 mg/dl) göre 24. saatte (215,57 ± 107,24 mg/dl), benzer şekilde 72. saate (453,14 ± 198,18 mg/dl) göre 6. günde de (255,42 ± 132,11 mg/dl) düştüğü ve bu azalışların istatistiksel olarak önemli düzeyde anlamlı olduğu bulunmuştur.

Meloksikam uygulanan grupta ki hayvanların PLT sayısı 3. saate (414,28 ± 129,12 mg/dl) göre 12. saatte (244,28 ± 159,02 mg/dl), benzer şekilde 72. saate (618,14 ± 175,54 mg/dl) göre 6. günde de (383,57 ± 287,90 mg/dl) düştüğü ve bu azalışların istatistiksel olarak önemli düzeyde anlamlı olduğu bulunmuştur.

4.2.Protrombin zamanı
Fluniksin meglumine ve meloksikam uygulanan gruplarda protrombin zamanınındaki değişimler değerlendirildiğinde grup ve grup-zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunmadığı ancak zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunduğu belirlendi.

Tablo 5. Uygulama gruplarında PT’nin zamana bağlı değişimleri.

V		FLUNİKSİN MEGLUMİNE	MELOKSİKAM
Parametre	Zaman	± SD (min- max)	± SD (min- max)
PT (Saniye)	0saat	11,37 ± 1,49 (9,69 – 13,60)	12,58 ± 0,7 (11.40 - 13,60)
	3. saat	11,82 ± 1,11 (10,50 – 13,80)	12,38 ± 1,09 (11.10 - 14.10)
	6.saat	16,46 ± 3,71 (9,44 - 20,00)	11,90 ± 3,47 (8.75 - 19.50)
	12. saat	11,23 ± 1,29 (9,22 - 13,30)	10,61 ± 0,83 (9.38 - 11.60)
	24. saat	11,80 ± 3,58 (7,97 – 17,00)	12,01 ± 7,20 (7,19 – 25,30)
	48. saat	10,42 ± 3,81 (7,50 – 16,30)	7,70 ± 0,67 (7,03 – 8,59)
	72. saat	12,16 ± 1,25 (9,84 – 13,60)	13,81 ± 1,00 (12,50 - 15,00)
	6. gün	12,96 ± 2,17 (9,84 – 17,00)	16,31 ± 4,25 (12,20 – 23,30)
	12. gün	11,41 ± 0,99 (9,69 – 12,50)	11,01 ± 0,62 (10,00 – 11,90)
	24. gün	19,9 8± 4,50 (13,80 – 25,90)	17,05 ± 5,47 (12,20 – 25,60)
Istatistiksel değerlendirme	Grup	Zaman	Grup*zaman
	0,501	0,021	0,620

Şekil 5. Uygulama gruplarında PT’nin zamana bağlı değişimleri
Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanların PT’ nin uygulama öncesine göre (11,37 ± 1,49 sn) 6. saat ölçümlerinde (16,46 ± 3,71 sn) istatistiksel düzeyde uzadığı belirlendi. Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanların PT’nın uygulama öncesi 0. saate (11,37 ± 1,49 sn) göre 24. günde (19,9 8± 4,50 sn) ve 12. gün (11,41 ± 0,99 sn) ile 24. gün (19,9 8± 4,50 sn) arasındaki ölçümlerinde istatistiksel anlamda uzadığı belirlendi.

Meloksikam uygulanan grupta bulunan hayvanlar da PT’de ilk 24 saate kadar zamana bağlı istatistiksel anlamlı değişimlerin bulunmadığı, 24. saatte ölçülen (12,01 ± 7,20) seviye ile 48. saat ölçümleri (7,70 ± 0,67) arasında istatistiksel olarak önemli düzeyde azalmanın olduğu belirlendi. Söz konusu gruptaki 48. saat ölçümü (7,70 ± 0,67) ile 6. gün arasında yapılan ölçümde (16,31 ± 4,25) PT’ de belirgin bir artışın olduğu ve bu artışın istatistiksel olarak önemli olduğu belirlendi.

4.3. Aktive Edilmiş Tromboplastin Zamanı (APTT)
Fluniksin meglumine ve meloksikam gruplarında Aktive edilşmiş tromboplastin zamanınındaki değişimler değerlendirildiğinde grup, zaman ve grup-zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunmadığı belirlendi.
Tablo 6. Uygulama gruplarında APTT’nin zamana bağlı değişimleri

v		FLUNİKSİN MEGLUMİNE		MELOKSİKAM
Parametre	Zaman	± SD (min- max)		± SD (min- max)
APTT (Saniye)	0saat	19,28 ± 2,98 (15,50 – 23,80)		23,22 ± 5,32 (17,00 - 32,80)
	3. saat	21,46 ± 6,17 (9,02 – 27,70)		26,15 ± 4,03 (21,40 - 31,80)
	6.saat	23,95 ± 4,37 (18,20 – 31,80)		25,62 ± 3,64 (21,60 - 31,80)
	12. saat	26,31 ± 8,63 (17,30 – 39,80)		25,24 ± 4,29 (20,70 - 32,30)
	24. saat	22,58 ± 2,65 (19,00 – 26,40)		25,50 ± 4,25 (19,70 - 32,20)
	48. saat	20,11 ± 2,68 (17,20 – 25,59)		22,87 ± 5,39 (17,90 - 33,20)
	72. saat	22,05 ± 12,37 (13,10 – 47,20)		23,78 ± 6,27 (13,80 - 32,30)
	6. gün	24,91 ± 3,55 (20,70 – 30,20		36,35 ± 19,70 (18,30 - 71,80
	12. gün	21,48 ± 2,16 (18,90 – 23,70)		26,20 ± 8,78 (17,30 - 39,10)
	24. gün	25,61 ± 5.14 (20,70- 36.10)		29,04 ± 5,80 (20,60 - 35,90)
Istatistiksel değerlendirme	Grup		Zaman	Grup*zaman
	0,118		0,244	0,882

Şekil 6. Uygulama gruplarında APTT’nin zamana bağlı değişimleri.
Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanlarda APTT’ nin uygulama öncesi 0. saate (19,28 ± 2,98 sn) göre 12. saatte (26,31 ± 8,63 sn), benzer şekilde 48. saate (20,11 ± 2,68 sn) göre 6. günde de uzadığı (24,91 ± 3,55 sn) ancak bu değişimin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlendi.

Meloksikam uygulanan grupta ki hayvanlarda APTT’nin 0. saate (23,22 ± 5,32 sn) göre 3. saatte (26,15 ± 4,03 sn) , benzer şekilde 72. saate (23,78 ± 6,27 sn) göre 6. günde de (36,35 ± 19,70 sn) uzama gösterdiği ancak bu değişimlerinde istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlendi.

4.4. FIB konsantrasyonu
Fluniksin meglumine ve meloksikam uygulanan gruplarda fibrinojen konsantrasyonundaki değişimler değerlendirildiğinde grup ve grup-zaman ilişkisi açısından istatistiksel anlamlı bir farklılığın bulunmadığı ancak zaman ilişkisi açısından istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılığın bulunduğu belirlendi.


Tablo 7. Uygulama gruplarında FIB’ in zamana bağlı değişimleri.

V		FLUNİKSİN MEGLUMİNE		MELOKSİKAM
Parametre	Zaman	± SD (min- max)		± SD (min- max)
FIB (mg/dl)	0saat	244,09 ± 76,57 (140,85-360,15)		290,55 ± 102,5 (206,5-512)
	3. saat	228,92 ± 52,17 (167,7-318,95)		174,21 ± 53,4 (65,8-211,9)
	6.saat	284,00 ± 55,09 (229,9-393,8)		320,97 ± 89,65 (251,05-512)
	12. saat	150,62 ± 51,1 (87,05-217,6)		237,14 ± 96,47 (148,85-434,15)
	24. saat	333,75 ± 92,33 (206,5-434,15)		320,37 ± 89,1 (251,05-512)
	48. saat	343,85 ± 75,11 (243,6-457,45)		268,37 ± 110,53 (60-413,05)
	72. saat	176,37 ± 65,16 (48,91-229,9)		177,7 ± 66,93 (72,85-296,2)
	6. gün	189,09 ± 62,76 (131,45-285,95)		182,5 ± 146,33 (,00-413,05)
	12. gün	206,74 ± 45,89 (175,05-296,2)		309,54 ± 87,54 (236,55-483,35)
	24. gün	139,56 ± 21,86 (110,9-164,25)		137,24 ± 35,97 (62,25-175,05)
Istatistiksel değerlendirme	Grup		Zaman	Grup*zaman
	0,501		0,021	0,620

Şekil 7. Uygulama gruplarında FIB’ in zamana bağlı değişimleri.
Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanların FIB konsantrasyonları uygulama öncesine (244,09 ± 76,57 mg/dl) göre 3. saatte (228,92 ± 52,17 mg/dl), 6. saate (284,00 ± 55,09mg/dl) göre 12. saatte (150,62 ± 51,1 mg/dl) ve 48. saate (667,51 ± 184,66 mg/dl) göre 72. saatte (176,37 ± 65,16 mg/dl) istatistiksel olarak önemli düzeyde azaldığı belirlendi. Benzer şekilde FIB konsantrasyonun 12. güne (206,74 ± 45,89 mg/dl) göre 24. günde de (139,56 ± 21,86 mg/dl) düştüğü ve bu azalışın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

Meloksikam uygulanan grupta ki hayvanların FIB konsantrasyonları uygulama öncesine (290,55 ± 102,5 mg/dl) göre 3. saatte (174,21 ± 53,4 mg/dl), 6. saate (320,97 ± 89,65 mg/dl) göre 12. saatte (237,14 ± 96,47 mg/dl) ve 24. saate (320,37 ± 89,1 mg/dl) göre 72. saatte (177,7 ± 66,93 mg/dl) istatistiksel olarak önemli düzeyde azaldığı belirlendi. Benzer şekilde FIB konsantrasyonun 12. güne (309,54 ± 87,54 mg/dl) göre 24. günde de (137,24 ± 35,97 mg/dl) düştüğü ve bu azalışın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir.

5. TARTIŞMA

NSAİİ’ ler analjezik ve anti-inflamatuar etkilerinden dolayı veteriner hekimlikte yaygın olarak kullanılmaktadır (Kaya, 2006; Lascelles, 2005). NSAİİ’ ler COX enziminin etkisini engelleyerek ya da ona bağlanarak prostoglandin üretimini bloke etmekte ve bunun sonucu olarak da ağrı kesici, ateş düşürücü ve yangı giderici etkilerini gösterirler (Curry, 2005). Bu ilaçların başlangıçta köpeklerin osteoarthritisinin tedavisinde, daha sonrada ruminant yetiştiriciliğinde gerek enfeksiyöz gerekse non enfeksiyöz metabolik hastalıkların önlenmesinde kullanım alanı bulduğu rapor edilmiştir. Sığırlarda özellikle flunksin meglümin solunum yolu hastalığı, endotoksik şok ve mastitis, atlarda kolik sağaltımında kullanılan güçlü bir NSAİİ’ dir (Kopcha, 1989). Yapılan literatür taramalarında koyunlarda da mastitisin ve gebelik toksemisinin tedavisinde fluniksin meglüminim kullanıldığı rapor edilmiştir (Fthenakis, 2000; Zamir ve ark, 2009). Meloksikam oksikam grubu enolik asit türevi yangı önleyici bir ilaçtır. Analjezik, antiinflamatuar ve antipiretik etkilerini seçici olarak COX-2 enzimini inhibe ederek gösterir. (Curry ve ark 2005). Flunixin meglumine göre meloksikamın veteriner hekimlikte farklı hayvan türlerinde kullanılmasına yönelik daha sınırlı sayıda çalışmalar bulunmaktadır. NSAİİ’ lerin kullanımı insanlardaki durumun aksine hayvanlarda yan etki olarak kaardiyovasküler tromboemboli ve miyokardiyal infarktusa yol açmadığı rapor edilmiştir (Gentry, 2004). NSAİİ’ ler COX-1 enzimini inhibe ederek trombositlerin kümeleşmesini engellemekle birlikte. tromboksan A₂ sentezini de bloke ederek antitrombositik etkiye ve kanama süresinde uzamaya neden olabilirler (Lascelles ve Mcfarland, 2005). Hayvanlar arasında özellikle sağlıkı köpeklerde NSAİİ’ların kullanılmasının hemostatik anormalliklerin değerlendirilmesi üzerine sınırlı sayıda çalışmalar (Hickford ve ark, 2001; Blois ve ark, 2010) literatürde yerini almasına rağmen koyunlarda NSAİİ’ lerin kullanımının hemostaz üzerine etkinliğini bildren çalışmaya rastlanılmamıştır. Yapılan söz konusu çalışmalarda, NSAİİ’ lerin kullanımının trombosit agregasyonunda azalma sonucu sistemik kanama eğiliminde artışa neden olabildiği rapor edilmiştir (Hickford ve ark, 2001; Blois ve ark, 2010). Hayvanlarda kanama eğiliminin ortaya konulabilmsi ile trombozise zemin hazırlayan koagulasyon artışını saptamak amcıyla PT, APTT ve fibrinojen gibi analizlere gereksinim duyulmaktadır (Hickford ve ark, 2001; Blois ve ark, 2010). Bu çalışmada, sağlıklı koyunlarda sağlıklı koyunlarda fluniksin meglumine ve meloksikam uygulamasının hemostatik değişikliklerden trombosit sayısı, PT, APTT ve fibrinojen üzerine etkileri gerçekleştirildi. İnsan ve köpeklerde NSAİİ’ lerin hemostatik değişiklikler üzerine etkinlikleri rapor edilmesine rağmen koyunlarda sözü edilen bu ilçların hemostaz üzerine etkinliğini göstereren bir literatür bilgisine rastlanılmamıştır. Trombosit sayısındaki azalma kanama meyilinde artmaya ve buna bağlı olarak da mortaliteye neden olabilmektedir. Trombosit sayısında azalma; yetersiz trombosit üretimi, immun sistemin tahribatı, trombosit tüketiminin artması, trombositlerin yaşam sürelerinin azalması, trombositlerin dalaktan ayrılması ve uygulanan ilaçlara bağlı oluşabilmektedir (Bulla ve ark, 2004; Luba, 2005; Herring, 2012). Veteriner alanda yapılan çalışmalarda, NSAİİ’ ler, kemoterapötik maddeler, antiviral ilaçlar, antikonvulsanlar, östrojenik bileşikler, antimikrobik madde ve kardiyovasküler gibi pek çok ilaçların komplikasyonu sonucu trombositopeninin şekillenebildiği rapor edilmiştir (Zimmerman, 2000; Brooks, 2005; Luba, 2005). NSAIİ’ ler COX enzimini inhibe ederek tromboksan A2 oluşumunu engeller. Bu ilaçlar, tromboksana bağlı trombosit agregasyonunu bozarak sistemik bir kanama eğilimini predispoze ederek kanama süresinin uzamasına neden olur (Schafer, 1995). Bu çalışmada, Fluniksin meglumin uygulanan grupta ki hayvanların PLT sayısı 3. saat (398,00 ± 182,05 mg/dl) ile 24. saat (215,57 ± 107,24 mg/dl) arasında, benzer şekilde 72. saat (453,14 ± 198,18 mg/dl) ile 6. gün (255,42 ± 132,11 mg/dl) arasında düştüğü ve bu azalmanın istatistiksel olarak önemli düzeyde olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte, meloksikam uygulanan sağlıklı koyunlarda 3. saat (414,28 ± 129,12 mg/dl) ile 12. saat (244,28 ± 159,02 mg/dl) arasında ve 72. saat (618,14 ± 175,54 mg/dl) ile 6. günler (383,57 ± 287,90 mg/dl) arasında PLT sayısının istatistiksel olarak önemli düzeyde azaldığı belirlenmiştir. Bu durum araştırıcıların bulgularıyla benzerlik göstermektedir (Schafer 1995, Zimmerman, 2000; Brooks and Catalfamo, 2005; Luba ve Gusarski, 2005).

Kanama temayülü olan insan ve hayvanlarda sekonder hemostazın değerlendirilmesinde PT ve APTT yaygın olarak kullanılan koagulasyon ölçüm parametrelerindendir (Hickford ve ark, 2001). İnsan domuz, rat, koyun ve köpek koagulasyon ölçümleri üzerine yapılan birçok çalışmada, koyun ve insan koagulasyon testleri arasında benzerlik olduğu rapor edilmiştir (Foley ve ark, 2014). Ayrıca, yapılan son çalışmalar koagülasyon bozuklukları için bir model olarak koyun kullanımını destekler niteliktedir. Bu çalışmada da koagulasyon profillerindeki benzerliklerden ve insan çalışmaları için model hayvan olarak kullanılmasından dolayı hayvan materyali olarak koyun seçilmiştir. İnsan ve koyun koagülasyonunda benzerlik olmasına rağmen, koyun sekonder hemostazı farklılıklar gösterdiğnden dolayı bu farklılıkların araştırılmasının gerekli olduğu bildirilmektedir (Mathias ve ark 2012). Nitekim sağlıklı farklı ırktaki koyunlarda koagulasyon testlerinden PT, APTT ve fibrinojen düzeyleri üzerine yapılan çalışmalarda, PT’ nin 14.7 ± 1.2 (Gajewski 1971) ile 62±250 saniye, APTT’nin 29.2 ± 3.2 (Tligui ve Ruth, 1994) ile 41.1± 8.7 saniye (Osbaldiston ve Hoffman, 1971), Fibrinojenin ise 3.7 ± 1.1 ile 4.4 ± 0.6 g/L (Osbaldiston ve Hoffman, 1971) arasında olduğu rapor edilmiştir (Foley ve ark, 2014).

Kanama temayülünün belirlenmesine yönelik yapılan bir çalışmada, karprofen verilen köpeklerde sağaltım öncesine göre sağaltım sonrası 5. 7. ve 12. günlerde APTT değerlerinde önemli düzeyde artışın oluştuğu belirlenmiştir (Hickford ve ark. 2001). Diğer bir çalışmada ise doksisiklin, amoksisilin, sephaleksin ve enrofloksasin uygulanan köpeklerde PT ve APTT süresinin hafif düzeyde uzadığı tespit edilmiştir (Webb ve ark, 2006). Bu çalışmada, PT değerlendirmelerinde tekrarlayan fluniksin meglumin uygulamasının meloxicam grubunda bulunan hayvanlara kıyasla 12. saat ile 12. gün arasındaki sürede istatistiksel anlamlı değişimlere neden olmadığı belirlendi (Şekil 4.), ancak meleoksikam grubunda bulunan koyunların 24. saatteki 2. Uygulamadan sonraki 48. saatlik ölçümlerinde PT’de önemli düzeyde azalmanın oluştuğu benzer azalmaların fluniksin grubunda bulunan koyunlarda istatistiksel önem taşımadığı ve meleksikam grubuna göre daha düşük seviyede olduğu belirlendi. Bu durum NSAİİ olan meloksikamın seçici COX-2 enzim inhibisyonu özelliklerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu çalışmada. 3 defa fluniksin meglumin uygulanan koyunlarda APTT’ nin uygulama öncesi 0. saate göre 12. saatte ve 48. saate göre 6. günde de uzadığı, benzer şekilde koyunlara meloksikamın 3 günlük uygulaması sonucunda belirli zaman dilimlerinde de APTT değerlerinde uzamaların görüldüğü, ancak bu değişimlerin istatistiksel düzeyde önemli olmadığı belirlenmiştir. Bu durum araştırıcıların NSAİİ’ lerin farklı türdeki hayvanlarda uygulanmasıyla elde edilen bulgularla benzerlik göstermektedir (Blois ve ark, 2010).

Glikoprotein yapısındaki fibrinojen, karaciğer tarafından sentezlenir ve kan koagülasyonu sırasında trombin tarafından fibrine dönüştürülür (Everse ve ark, 1998). Pıhtılaşma kaskadındaki en önemli faktörlerden biri olan plazma fibrinojen konsantrasyonu enfeksiyonlar, hemodinamik bozukluklar, kardiyak, akciğer ve aortik hastalıklar ve maligniteler gibi klinik bozukluklarda akut faz reaksiyonu olarak yükselebilir (Hajsadeghi ve ark, 2012). FIB düzeyleri üzerine NSAİİ’ lerin etkilerinin belirlenmesine yönelik veteriner alanda yapılan çalışmaların sayısının az olduğu rapor edilmiştir (Hickford ve ark, 2001, Blois ve ark, 2010). Nitekim kanama eğiliminin belirlenmesine yönelik yapılan bir çalışmada, meloksikam uygulanan sağlıklı köpeklerde FIB konsantrasyonunda önemli düzeyde bir azalmanın oluştuğu ancak bu azalmanın referans değerleri arasında olduğu rapor edilmiştir (Blois ve ark, 2010). Nitekim bu durum NSAİİ’ lerin uygulanmasının COX inhibasyonunu engellemesiyle ilişkilendirilmektedir (Blois ve ark, 2010). Yapılan diğer bir çalışmada ise, sağlıklı köpeklere karprofen uygulamasını takiben FIB konsantrasyonunda önemli bir değişikliğin oluşmadığı tespit edilmiştir (Hickford ve ark, 2001).

Bu çalışmada, FIB konsantrasyonlarının değerlendrililmesinde fluniksin meglumin ve meloksikamın tekrarlayan uygulamalarının farklı zaman aralıklarında azalmalara neden olduğu belirlendi. Fluniksin megluminin ilk uygulamasını takiben 3. saat (228,92 ± 52,17 mg/dl) ve 12. saatte (150,62 ± 51,1 mg/dl) uygulama öncesi 0. saat (244,09 ± 76,57 mg/dl) değerlere kıyasla anlamlı düzeyde azaldığı belirlendi. İkinci doz (24. saat) uygulama ile 48. saatteki son uygulamaya bakıldığında fluniksin megluminin FIB seviyeleri üzerine anlamlı bir değişim meydana getirmediği görüldü. Ancak 48. saatteki 3. doz uygulamadan sonra FIB düzeyinin (343,85 ± 75,11) anlamlı bir şekilde azaldığı ve çalışmanın son gününe kadar ılımlı değişimler ile benzer seviyelerde seyir ettiği belirlendi. Meloksikam uygulama grubunda bulunan hayvanların FIB düzeylerindeki değişimlerin Fluniksin meglumine uygulama grubuna göre benzer değişimler gösterdiği ancak 24. (320,37 ± 89,1 mg/dl) ve 48. saatte (177,7 ± 66,93 mg/dl) fluniksin meglumin grubunda zaman bağlı istatistiksel önemi olmayan değişimin meloksikam grubunda bulunan hayvanlarda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azaldığı, bu azalmanın her iki grup arasında farklılık göstermediği belirlendi. Bu çalışmada, fluniksin meglumine ve meloksikam uygulanan sağlıklı koyunların FIB konsantrasyonlarında ki azalma araştırıcıların çalışmalarıyla benzerlik göstermektedir (Blois ve ark, 2010).